6.2 Vorsten en verlichte ideeën

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

6.2 Vorsten en verlichte ideeën

Leerdoel

Aan het eind van de les kun je uitleggen 

hoe vorsten omgingen met de kritische denkbeelden uit het verleden en wat verlicht absolutisme is. 

KA: Verlicht absolutisme

kenmerkend aspect

voortbestaan van het ancien régime met pogingen om het vorstelijk bestuur op eigentijdse, verlichte wijze vorm te geven (verlicht absolutisme)

kort: ancien regime en verlicht absolutisme

Oostenrijk

Pruisen

Duitse Bond

Frederik de Grote (Pruisen)

ALLERLEI HERVORMINGEN:

• religieuze vrijheid
• aandacht voor kunst en wetenschappen
• aanleg kanalen
• minder lijfstraffen
• scholing voor alle kinderen

voorbeeld van verlicht absolutisme

Een vorst die alleen heerst, maar in het koningschap verlichte ideeën doorvoert. 

twee andere belangrijke verlichte vorsten

Catharina de Grote 

van Rusland

Jozef II

(Habsburgse Rijk)

Hoe zag de samenleving er dan uit in de 18e eeuw? 

Absolutisme:

De koning heeft alle(absolute) macht. 

Ancien régime:

Samenleving zoals het altijd geweest was --> 

Verlichting

Ideeën die dankzij rationeel redeneren ontstonden en die tot doel hadden een betere samenleving te creëren .

( oftewel denk logisch na en luister  niet te veel naar de kerk en vorst) 

Verlichting en absolutisme

Verlichte denkers dacht na over het ancien régime: was dat nu eigenlijk wel zo logisch? Eén persoon die alle macht had?

Verlicht absolutisme

Sommige absolute vorsten in Europa gaan het verlichte denken overnemen. 

• Einde droit divin 
• geloofsvrijheid
• onderwijs voor het volk
• grondwet (mensenrechten)

Wel zorgden ze ervoor dat ze het alleenrecht bleven houden: geen inspraak voor de burgers en de vorst kon niet afgezet worden.

Verlicht absolutisme 

regeringsvorm waarbij absolute vorsten bereid waren om een aantal ideeën van de Verlichting uit te voeren

Geef drie kenmerken van de politiek van een verlicht vorst.

Welke mogelijke tegenstelling bevat het begrip absolutisme?

De adel, de kerk en de boeren kwamen in opstand tegen Josef II. Bedenk voor elke groep een reden.

De hervormingen die de verlichte vorsten doorvoerden hadden voor een groot deel van de bevolking voordelen. Noem er twee. Noem ook een nadeel van de hervormingen.

Verspreiding van verlichte ideeën

Tijdschriften

Koffiehuizen

Verenigingen (genootschappen)

Gaston van Orleans (1608-1660); broer van koning Lodewijk XIII; wilde meer macht en streed tegen koning en adviseurs

Lodewijk XIII (1601-1643); 

kardinaal Richelieu (1585-1642): adviseur van Lodewijk XIII en Lodewijk XIV

kardinaal Mazarin (1602-1661): adviseur van Lodewijk XIV

salons

publieke opinie

In de Verlichting werden wetenschap en rationeel denken gepopulariseerd. Leg dit uit met behulp van drie voorbeelden.

Leg uit wat vrijheid van drukpers en het ontstaan van een publieke opinie met elkaar te maken hebben.

Waarom was er in Frankrijk sprake van een strenge censuur? Gebruik in je antwoord het begrip 'ancien regime'.

Leg uit dat deze censuur in de praktijk een beperkt effect had.