2.1+2.2 Wereld patronen voor leerlingen

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Wereld: Wereldbeeld

2.1: Patronen: verschillen in welvaart

• H2 - paragraaf per les
• Verdieping van voorkennis onderbouw
• aantekeningen helpen je de uitleg kort samen te vatten
• opdrachten maken zorgt dat je de kennis in werkelijke situaties toe kunt passen

Voorkennis

Bekijk de introductie paragraaf van H2 & maak opdracht 3

Voorkennis:
Als je landen in de wereld wilt vergelijken om patronen te ontdekken, wat kun je dan meten om mee te vergelijken?

Wereld: Wereldbeeld

2.1: Patronen: verschillen in welvaart

Wat gaan we doen?

• Uitleg 2.1
• Maken 2.1

Leerdoelen

• Je kunt aan de hand van economische indicatoren een indeling van welvaart in de wereld maken;
• Je kunt uitleggen hoe indicatoren op nationale schaal de sociale en ruimtelijke verschillen op lagere ruimtelijke schaal kunnen verhullen;
• Je kunt de geschiktheid van indicatoren om landen in te delen beoordelen.

Wereld: Wereldbeeld

2.1: Patronen: verschillen in welvaart

Disclaimer

• Dit hoofdstuk maakt een wereldbeeld vanuit gemeten "indicatoren", deze worden behandeld als feiten maar hun tekortkomingen komen ook aan bod.
• Wat we kiezen om te meten komt voort uit een bepaald waarde oordeel (wat is belangrijk genoeg om te meten).
• Het wereldbeeld is daarmee uitgezoomd - als je inzoomt zul je altijd regionale, lokale en intermenselijke verschillen vinden, die juist door de cijfers onzichtbaar worden.

Wereld: Wereldbeeld

2.1: Patronen: verschillen in welvaart

Uitleg

Welvaart kun je op drie verschillende manieren meten:

1. Bruto binnenlands product per inwoner (bbp/hoofd);
2. Op basis van de samenstelling van de beroepsbevolking: percentage per agrarische sector, industriële sector en (niet-)commerciële dienstverlening. Hierbuiten bestaat nog de informele sector;
3. VN-ontwikkelingsindex (Human Development Index) waarin men kijkt naar inkomen, levensverwachting en analfabetisme.

Ook het welzijn van de bevolking is een belangrijk ijkpunt, want hierbij wordt gemeten in hoeverre een burger kan voorzien in diens (basis)behoeften. 

Wereld: Wereldbeeld

2.1: Patronen: verschillen in welvaart

Uitleg

Welvaart kun je op verschillende manieren meten:

1. Bruto binnenlands product per inwoner (bbp/hoofd);
2. Op basis van de samenstelling van de beroepsbevolking: percentage per agrarische sector, industriële sector en (niet-)commerciële dienstverlening. Hierbuiten bestaat nog de informele sector;

Ook het welzijn van de bevolking is een belangrijk ijkpunt, want hierbij wordt gemeten in hoeverre een burger kan voorzien in diens (basis)behoeften. Vaak gebruikt men:

1. VN-ontwikkelingsindex (Human Development Index) waarin men kijkt naar inkomen (aangepast naar koopkracht), levensverwachting en analfabetisme.

Welke nadelen van het BBP/hoofd om welvaart te meten weet je nog?

Wereld: Wereldbeeld

2.1: Patronen: verschillen in welvaart

Uitleg

Vaak wordt het welzijn gekoppeld aan het bbp/hoofd, maar hieraan kleven nadelen:

• verschil in koopkracht van de dollar (hoeveel kun je kopen met een dollar?);
• informele sector telt niet mee;
• bbp is een gemiddelde, terwijl juist de afwijkingen meer vertellen;
• het laat geen regionale verschillen zien.

BBP/hoofd is een gemiddelde en versluiert verschillen door sociale en regionale ongelijkheid niet te belichten. 

Wereld: Wereldbeeld

2.1: Patronen: verschillen in welvaart

Uitleg

Oplossing: geen bbp, maar een bruto regionaal product/hoofd (brp/hoofd). Je kunt hier bijvoorbeeld de regio's binnen staten, zoals provincies, gebruiken. 

Om verbanden op supranationale schaal te leggen is de wereld onderverdeeld in het wereldsysteem:

• centrum
• semiperiferie
• periferie

Wereld: Wereldbeeld

2.1: Patronen: verschillen in welvaart

Herhaling leerdoelen en begrippen §1

• Je kunt aan de hand van economische indicatoren een indeling van welvaart in de wereld maken;
  
• Je kunt uitleggen hoe indicatoren op nationale schaal de sociale en ruimtelijke verschillen op lagere ruimtelijke schaal kunnen verhullen;
  
• Je kunt de geschiktheid van indicatoren om landen in te delen beoordelen.

Begrippen

analfabetisme, beroepsbevolking, bruto binnenlands product per inwoner en bbp/hoofd, bruto regionaal product en brp/hoofd, koopkracht, levensverwachting,  regionale ongelijkheid, sociale ongelijkheid, VN-ontwikkelingsindex (HDI), wereldsysteem

Wereld: Wereldbeeld

2.1: Patronen: verschillen in welvaart

Maken

Wat ga ik doen?	Opgaven
2.1	1, 3, 4 en 6 (totaal 4 opgaven)

Maak de opdracht met de atlas OOK ECHT MET DE ATLAS

Wereld: Wereldbeeld

2.2: Patronen: bevolkingsspreiding en cultuurgebieden - in 1 les

• Open LessonUp en online methode alvast
• Maak aantekeningen

Wereld: Wereldbeeld

2.2: Patronen: bevolkingsspreiding en cultuurgebieden

Wat gaan we doen?

• Introductie: Roslingtest
• Uitleg 2.2
• Maken 2.2

Leerdoelen

• Je kunt de begrippen bevolkingsspreiding en bevolkingsdichtheid beschrijven en toepassen;
• Je kunt de bevolkingsspreiding verklaren aan de hand van de verschillende sociaaleconomische factoren;
• Je kunt uitleggen op welke manieren cultuurelementen zich verspreiden over meerdere cultuurgebieden.

Wereld: Wereldbeeld

2.2: Patronen: bevolkingsspreiding en cultuurgebieden

Introductie: Rosling Factfullness-quiz

Ga naar https://factfulnessquiz.com en start de quiz

Wat is veranderd in je wereldbeeld door de quiz?

Wereld: Wereldbeeld

2.2: Patronen: bevolkingsspreiding en cultuurgebieden

Uitleg

Verschil tussen bevolkingsdichtheid en bevolkingsspreiding:

• Bevolkingsdichtheid: gemiddeld aantal mensen per km2
• Bevolkingsspreiding: waar mensen wonen

Wereld: Wereldbeeld

2.2: Patronen: bevolkingsspreiding en cultuurgebieden

Uitleg

Verschil tussen bevolkingsdichtheid en bevolkingsspreiding:

• Bevolkingsdichtheid: gemiddeld aantal mensen per km2
• Bevolkingsspreiding: waar mensen wonen

Waar wonen deze mensen? Beschrijf de kaart:

Wereld: Wereldbeeld

2.2: Patronen: bevolkingsspreiding en cultuurgebieden

Uitleg

De grootste concentraties van mensen wonen:

• langs randen van continenten
• in kustvlakten
• langs rivieren
• in vruchtbare gebieden

Welke verklaringen ken je waarom sommige gebieden dichtbevolkt zijn en andere niet?

Wereld: Wereldbeeld

2.2: Patronen: bevolkingsspreiding en cultuurgebieden

Uitleg: spreiding verklaard

Vier dichtbevolkte gebieden: Zuid-Azië, Oost-Azië, West-Europa en oostkust VS. 

Naturrlijke mogelijkheden (fysisch)	Ligging (fysisch)	Koloniale verleden (politiek-cultureel)
Waarmee valt dichtbevolkt vaak samen? - Geschikt klimaat (liefst gematigd); - Vruchtbare bodem; - Beschikbaarheid van water; - Niet te bergachtig.	Wat valt te herleiden uit het vergelijken van ligging? - Gebieden die gunstig liggen of goed verbonden zijn met economische kerngebieden; - De meeste steden liggen aan de kust; Verklaring? - Kustvlaktes zijn makkelijk in te richten; - Steden aan de kust zijn goed bereikbaar.	De bevolking concentreert zich in vrijwel alle vroeger gekoloniseerde gebieden aan de kust. De kolonisator stichtte handelsposten aan de kust om van daaruit goederen naar het moederland te brengen.

Wereld: Wereldbeeld

2.2: Patronen: bevolkingsspreiding en cultuurgebieden

Uitleg: spreiding verklaard

Cultuur is een breed begrip waar veel tastbare, maar ook immateriële elementen deel van uitmaken. 

Voorbeelden van tastbare elementen	Voorbeelden van immateriële elementen
1) inrichting gebieden 2) bouwstijl 3) wijze bewerken van het land 4). kleding	1 ) normen en waarden 2) manier van opvoeden

Voorbeelden van immateriële cultuurelementen?

Wereld: Wereldbeeld

2.2: Patronen: bevolkingsspreiding en cultuurgebieden

Uitleg: spreiding verklaard

Cultuur is een breed begrip waar veel tastbare, maar ook immateriële elementen deel van uitmaken. 

Voorbeelden van tastbare elementen	Voorbeelden van immateriële elementen
1) inrichting gebieden 2) bouwstijl 3) wijze bewerken van het land 4). kleding	1 ) normen en waarden 2) manier van opvoeden

Wereld: Wereldbeeld

2.2: Patronen: bevolkingsspreiding en cultuurgebieden

Uitleg: spreiding verklaard

Een cultuurgebied wordt voortdurend van buitenaf beïnvloed. De verspreiding vanuit kerngebied van cultuurelementen, zoals taal, religie, sport en mode noem je diffusie. Vaak wordt hierbij het nieuwe cultuurelement aangepast aan de bestaande cultuur. 

Wereld: Wereldbeeld

2.2: Patronen: bevolkingsspreiding en cultuurgebieden

Bestudeer de kaart.

1. Wat heeft dit met diffusie 

te maken?

2. Waar verwacht je dat er 

de grootste cultuurmenging 

plaats vindt door iets dat 

blijkt uit de kaart?

1. Wat heeft dit met diffusie te maken?
2. Waar verwacht je dat er de grootste
cultuurmenging plaatsvindt door iets dat blijkt uit de kaart?

Wereld: Wereldbeeld

2.1-2.2

Maken

Wat ga ik doen?	Opgaven
2.1 2.2	HW was: intro opdr3 + 2.1 1, 3, 4, 6.-> zorg dat je hebt nagekeken Maakwerk: 1, 4, 5, 6

Maak de opdrachten met de atlas OOK ECHT MET DE ATLAS