7.1 Water in Nederland

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 4

                    Welkom! 

• Je komt voorbereid in de les. Je hebt je huiswerk af en   je hebt alle spullen voor het vak mee.  ​
  
• Vooraf aan de les, leg je alle spullen die je nodig hebt,     op je bureau.
• Je legt je tas op of onder het rek in het lokaal. 
• Je bent respectvol naar klasgenoten en docenten, je   helpt waar mogelijk en beledigd niemand. 
  
• Je werkt gefocust, je maakt aantekeningen en je zorgt   dat je je lesdoelen behaald. ​

Welkom! 

Weekplenda

Week 4	Week 5	Week 6	Week 7	Week 8	Week 9	Week 10
H7 §1 H7 §2 H7 §3	H7 §4 H7 §5 H7 §6	H8 §1 H8 §2 H8 §3	H8 §4 H8 §5	activi-teiten-week	voor-jaars-vakan-tie	H9 §1 H9 §2 H9 §3

Week 11	Week 12	Week 13
H9 §4 H9 §5	oefen- toetsen maken	toets week

7.1 Water in Nederland

Lesdoelen

Aan het einde van de les kan je:

• de opbouw van het Nederlandse landschap herkennen door ijs, wind, zee en rivieren

Wat is NAP?

1. Nieuw Amsterdams Peil
2. Natuur Akker Platteland
3. Nederlands Amsterdams Peil
4. Normaal Amsterdams Peil

Wat geeft het NAP aan?

1. de gemiddelde hoogte van de zeespiegel
2. de gemiddelde hoogte van de zeespiegel, plus een meter
3. de hoogte van de zeespiegel bij hoogwater
4. de hoogte van de zeespiegel bij laagwater

Een land in de delta

In             = Laag-Nederland heeft de zee een grote rol gespeeld bij de landschapsvorming.

Dit ligt minder dan 1 meter boven NAP - Normaal Amsterdams Peil.

Wat laat de rode stippellijn zien?

De NAP (tot) 1 meter hoogtelijn.

Alles daarboven ligt hoger dan 1 meter.

Land aan zee

Zand- en kleilandschappen:

- 5000 jaar geleden ontstaan

- zeewater stroomt zeegaten binnen

- laat sedimentatie achter in rustig water

Wat is sedimentatie?

Afzettingsmateriaal wat door verwering is afgebroken en klein gemaakt. Denk aan stenen, kiezels, zand, klei en slib.

Sediment?

slib = fijn zand + klei

Veenlandschap:

- rivieren vulden ondiepe zee achter de                                                                                   duinen met zoet water

- waterplanten en riet groeien

- dode waterplanten/riet verrotten niet

- dik pakket veen = plantenresten

Afzetting?

veen = dode waterplanten en riet

kenmerken?

- de eerste strandwal lag meer landinwaarts

- diepste punt lag op -15 NAP

- begin tweede strandwal

- veenvorming tussen strandwallen

1

1

2

3

kenmerken?

- diepste punt lag op -5 NAP

- de zee kan niet verder landinwaarts

- begin derde strandwal

- zeeklei-afzetting tussen strandwallen

2

kenmerken?

- diepste punt ligt op 0 NAP

- de zee gaat nog verder terug

- de tweede strandwal verdwijnt onder zeeklei-afzetting + veenvorming

- op de derde strandwal ontstaan duidelijke duinen van zand

3

Wat is sedimentatie?

1. Het afzetten van materiaal door de rivier of zee.
2. Het sneller stromen van de rivier in de bergen.
3. Het ontstaan van een delta.
4. Het afremmen van de rivier in de benedenloop.

Veen ontstaat in een ...

1. polder
2. rivier
3. moeras
4. waddenzee

Duinzand

Zeeklei

Veen

Door golven en wind.

Dode plantenresten onder water zonder zuurstof.

In stilstaand water achter de duinen.

zandlandschap

veenlandschap

rivierlandschap

hoog NL 

laag NL

zeekleilandschap

rivierkleilandschap

zandlandschap

Land aan rivieren

De Rijn en de Maas hebben in Nederland hun riviermonding.

Er ontstaat een delta = vertakking voor de monding.

Kenmerken delta?

- lage stroomsnelheid bij zee

- meer afzetting sediment

- rivier slibt (met slib!) dicht en zoekt een nieuwe weg = vertakking

- verschillende vertakkingen

www.ecotoerisme.eu

Rivierlandschap:

- oeverwallen zijn ontstaan doordat rivieren           vroeger vaak overstroomden en zand 

   afzette

- verderop zette rivieren klei/slib af =      

   komgronden

waarom hier?

Zand was zwaarder dan slib/klei en zakte als eerste naar de bodem als een rivier overstroomde en het water daar langzamer stroomde.

1

1

2

waarom hier?

Klei was lichter dan zand en zakte verder van het overstroomde gebied naar de bodem.

2

De oeverwallen bestaan uit ...?

1. zeeklei
2. veen
3. rivierklei
4. zand

De eerste bewoners van het rivierenlandschap woonden op de oeverwallen.

1. juist
2. onjuist

Welke letter geeft de oeverwallen aan?

1. letter A
2. letter B

Dorpen rond rivieren werden op terpen = woonheuvels gebouwd.

Zomerdijken, aan de rivier, veilig bij laag water.

Uiterwaarden = overstroomgebieden, liggen tussen zomer en winterdijken.

Winterdijken, verder weg van de rivier, veilig bij hoog water.

Hoog water?

In de winter komt er meer water uit de Alpen die de rivieren moeten verwerken. Het water komt van neerslag in de herfst en door extra gletsjerwater door het ontdooien in de zomer.

Een rivierdoorbraak kan een wiel = meer, veroorzaken in het landschap.

De rivier verplaatst zichzelf en voedt het wiel niet meer, er ontstaan meren van grondwater.

zomerdijk of winterdijk?

Winterdijk, omdat de rivier dan het meeste water moet vervoeren en de meeste kans heeft op overstromingen.

Winterdijk

Zomerdijk

Uiterwaard

Komgronden

Oeverwal

Lesdoelen

Aan het einde van de les kan je:

• de opbouw van het Nederlandse landschap herkennen door ijs, wind, zee  en rivieren

Woordenboek

Controleer onderstaande begrippen in je aantekeningenschrift!

LessonUp

Learnbeat

NAP 

sedimentatie

riviermonding

delta

oeverwal

komgronden

winterdijken

wiel

zomerdijken

uiterwaarden

Aan de slag!

Maak van paragraaf 7.1  vraag 1 t/m 4 in Learnbeat.

Klaar?

• leer de 10 blauwe begrippen

   

Werk in tweetallen + overleg zachtjes met elkaar!