10.4 Translatie en eiwitsynthese

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Wat is transcriptie?

Wat is de bouwsteen van RNA?

Wat is de rol van:
- Promotor + transcriptiefactoren
- RNA-polymerase

Langs welke DNA-streng vindt transcriptie plaats en WAAROM?

Wat is het nut van RNA-processing bij eukaryoten?

Welk proces zorgt ervoor dat 1 gen kan coderen voor meerdere eiwitten.

Thema 10 DNA

10.4 Translatie en eiwitsynthese

Leerdoelen

• Je kunt beschrijven hoe translatie plaatsvindt.
• Je kunt beschrijven hoe eiwitsynthese plaatsvindt.

Eiwitten hebben héél veel functies bij levende organismen:

• Bouwstof
• Brandstof
• Hormoon
• Enzym
• Transporteiwit
• Beschermend eiwit
• Etc....

Eukaryoten

pre-mRNA

RNA-processing

• Introns = niet-coderend ; eruit
• Exons = coderend ; blijft

mRNA

Binas tabel 71H

Binas tabel 71E

Ribosomen lezen code in mRNA molecuul af en hierdoor wordt met behulp van tRNA aminozuren aan elkaar gekoppeld die samen een eiwit vormen.

Hoe weet een ribosoom waar het moet starten en stoppen?

Eiwitten

Opgebouwd uit aminozuren (20 verschillende; Binas tabel 67H1) -> essentieel = opnemen uit voedsel/ niet-essentieel = ombouwen of zelf maken (liggen in cytoplasma cel)

Aminozuren zijn opgebouwd uit drie opeenvolgende nucleotiden (= codon/triplet)

• Startcodon: AUG = Methionine
• Stopcodon: UAA/UAG/UGA

Binas tabel 71G

Voor welk aminozuur codeert het codon 'AGG' in het mRNA?

Translatie

tRNA: binden aminozuren + vervoeren naar ribosomen

• CCA: binden aminozuur
• Anticodon: binden aan juiste code in mRNA

mRNA = aminozuren -> ribosoom koppelt deze aan elkaar = eiwit

Binas tabel 71K2

Voor welk aminozuur codeert het anticodon 'AAG' in het tRNA?

Ribosomen

opgebouwd uit rRNA-moleculen en eiwitten;

• Klein deel: mRNA-bindingsplaats
• Groot deel: drie tRNA-bindingsplaatsen (E, P en A)

koppelen aminozuren aan elkaar tot eiwitten (polypeptideketens)

Binas 71J

Translatie (Binas tabel 71J)

Snel, veel eiwitten maken

Polyribosomen: clusters van ribosomen

Release-factor: bindt aan stopcodon in mRNA = loslaten aminozuurketen + ribosoom valt uiteen (kan weer hergebruikt worden)

Eiwitten

Verder vervoerd en bewerkt (driedimensionale vorm)

Verkeerde vorm?

• Diabetes
• Taaislijmziekte
• Alzheimer

Leerdoelen behaald??

• Je kunt beschrijven hoe translatie plaatsvindt.
  
• Je kunt beschrijven hoe eiwitsynthese plaatsvindt.

Het huiswerk

Bestudeer blz. 107 t/m 116.

O: Maken + nakijken opdr. 44 t/m 57 (48 niet).

V: Maken + nakijken opdr. 49 t/m 57.