P2 W48-1

• Maatschappijleer
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 4,5

Maatschappijleer

Idee en oorsprong van de rechtsstaat (2.1)

Week 48 les 1

Open de LessonUp.App op je computer

Lesdoel

• Je kunt uitleggen hoe de rechtsstaat is ontstaan
• Je kunt de beginselen van de rechtsstaat toepassen op een bron

Inhoud

• Start opdracht - voorkennis
• Lesdoel + inhoud
• Uitleg + instructie 
• Zelfstandig aan de slag met verwerkingsopdrachten
• Afsluiting en huiswerk

Wat is een rechtsstaat?

1. Een staat waarin de overheid de absolute macht heeft
2. Een staat waarin de burgers zich aan wetten moeten houden
3. Een staat waarin de burgers en de overheid zich aan de wetten moeten houden
4. Een staat waarin de koning de absolute macht heeft

In een rechtsstaat...

1. Is censuur toegestaan
2. Is kritiek op de overheid niet toegestaan
3. Is vrijheid van meningsuiting toegestaan
4. Is etnisch profileren toegestaan

Sociale Cohesie betekent

1. Dat je je verbonden voelt met een groep mensen
2. Dat er veel tegenstellingen zijn
3. Dat de wij-groep tegen de zij-groep staat
4. Een kleidingmerk uit de 18e eeuw

Thomas Hobbes
(1588-1679)

De mens moet in toom gehouden worden door een hogere macht ( de Leviathan) omdat mensen alleen aan hun eigen belang denken.

"Oorlog van allen tegen allen!"
Dus: Sociaal contract

Sociaal contract

• overheid heeft het gezag (scheidsrechter!)
• en voert het geweldmonopolie uit
• grondwet met daarin rechtsregels die voor burgers en    overheid gelden
• Vrijheid (van burgers) <-> veiligheid (voor staat)

Beginselen Rechtsstaat

• Grondrechten: vrijheid en gelijkheid
• Het sociaal contract (soevereiniteits- en democatiebeginsel)
• Legaliteitsbeginsel: overheid gebonden aan wetten
• Trias Politica (Montesquieu). Machtenscheiding!

Waarom is het goed om een rechtsstaat te hebben?

Wat is de kern van de maatschappelijke theorie van Hobbes?

1. Algemeen contract
2. Juridisch contract
3. Politiek contract
4. Sociaal contract

Het 'sociale contract' is deel van de Rechtsstaat. En relevant om 'politiek binding' te begrijpen
Wat is het sociaal contract?

1. Mensen krijgen een uitkering van de staat
2. Mensen helpen elkaar op basis van solidariteit
3. Een stilzwijgende ruil tussen bescherming en gehoorzaamheid
4. Maatschappelijke organisaties tussen de staat en de burger

Wat zijn de grondbeginselen van een rechtsstaat?

wat hoort niet thuis bij een rechtsstaat?

scheiding van de machten

grondrechten zijn in de grondwet vastgelegd

legaliteitsbeginsel

om de overheid onbeperkte macht te geven over de burgers

je als burger het recht hebt om eigen rechter te spelen. 

de wederzijdse rechten en plichten van overheid en burger zijn vastgelegd in de wet

de overheid op elk moment een opgelegde straf kan verhogen  

Iedereen heeft vooroordelen

1. Juist
2. Onjuist

Institutioneel racisme is een voorbeeld van onbewust racisme

1. Juist
2. Onjuist

Verwerkingsopdracht

1. Je gaat nu alleen aan de slag met de opdrachten die je zelfstandig kunt maken op je device.
2. Je kunt kiezen uit (a) een zoekopdracht politiek (paars) of (b) dilemma- argumentatie opdracht (groen)
3. De docent deelt ze op papier uit.
4. Je werkt de antwoorden alleen in Lesson Up uit. 
5. Overleg is toegestaan.
6. Voor beide opdrachten heb je het lesboek nodig. 

Opdracht 1 - Zoekopdracht politiek

• Neem het schema 'vluchtelingenvraagstuk in de politiek' op het werkblad door. Bekijk hoe de politieke partijen in de Tweede Kamer naar de opvang van vluchtelingen in Nederland kijken. Kijk naar het pijltje en het verschil tussen de blauwe en paars kleur. 
• Ga nu naar de volgende slide. 

1a: Zoek op internet de standpunten op ten aanzien van vluchtelingenopvang en asielbeleid van NSC en BBB en geef aan waar de wijzer in het plaatje staat. Leg vervolgens uit waarom je voor deze positie gekozen hebt. Doe dit aan de hand van minimaal één standpunt van de partij ten aanzien van opvang van asielzoekers.

1b. Bekijk bron 10 ‘Het politieke spectrum’ op bladzijde 102 van je lesboek. Vergelijk de score van de partijen uit bovenstaande bron met de positie die ze innemen op het politieke spectrum. Welke conclusie kun je trekken? Geef ook een verklaring.

1c. Welke van de standpunten in de bron is een voorbeeld van restrictief toelatingsbeleid?

Opdracht 2 - Dilemma & argumentatie

• Lees het tekstfragment bij opdracht 'dilemma Wel of geen onderscheid' op het uitgedeelde werkblad.  
• Ga dan naar de volgende slide. 

Nederlanders tonen meer solidariteit met

vluchtelingen uit Oekraïne dan met vluchtelingen uit

bijvoorbeeld Afghanistan of Syrië. Akram Aslaud geeft als

verklaring hiervoor dat Oekraïners ook Europeanen zijn. 

Opdracht 2 - Dilemma & argumentatie

Vraag 2a)

• Nederlanders tonen meer solidariteit met vluchtelingen uit Oekraïne dan met vluchtelingen uit bijvoorbeeld Afghanistan of Syrië. Akram Aslaud geeft als verklaring hiervoor dat Oekraïners ook Europeanen zijn. 
• Er zijn echter ook andere verklaringen. Het Ministerie van Justitie en Veiligheid heeft onderzoek gedaan naar meningen en ervaringen in het vluchtelingendebat. Zie blz. 174 van je lesboek. 
• Ga naar de volgende slide

2a. Welke verklaring voor de solidariteit naar Oekraïners zou ook mogelijk zijn als je de peiling naar meningen en ervaringen over vluchtelingedebat op bladzijde 174 als uitgangspunt neemt.

2b. Lees het verhaal van Marijke op bladzijde 175 van je lesboek.
Hoe groot schat je de kans in dat ook zij solidair is met
Oekraïense vluchtelingen in Nederland? Leg je antwoord uit
aan de hand van haar eigen woorden.

2c. “Het is logisch om onderscheid te maken tussen vluchtelingen op grond van hun herkomst.” Geef een argument voor en een argument tegen deze stelling.

Vooroordelen 

• Vorige les is het thema racisme en discriminatie behandeld. 

We hebben allemaal vooroordelen. Vaak heb je deze vooroordelen niet bewust, maar onbewust. Hoe zit dat bij jou?

• Ga naar onderhuids.nl/test-jezelf. 

Maak de test en ga dan naar de volgende slide. Het kan zijn dat je de test niet afkrijgt in de les, maak de opdracht dan thuis verder af.

Deze opdracht is een keuze, je kunt er ook voor kiezen om met de PO bezig te gaan.

Opdracht 3. De test laat zien welke woorden je het makkelijkst koppelt aan mensen met een bepaalde huidskleur of afkomst.
Wat is de uitslag van de test? Leg ook uit of je deze uitslag had verwacht?

Informatie PO1 

• Inmiddels heb je voor PO1 (het achtergrondartikel) een analysemodel maatschappelijk uitgewerkt. 
• De volgende fase is het bedenken van onderzoeksvragen (hoofd- en deelvragen). Maak bovendien een opzet/tekstschema hoe jouw artikel er globaal komt uit te zien. Rond deze taak voor de buitenlandse reis af en zet het in Magister.
• Deadline definitieve achtergrond artikel: vrijdag 8 november
• Zie voor verdere instructie het document 'instructie en stappenplan PO1' op Magister.

Afsluiting - exit ticket

Het doel van de les: migratie naar Nederland

• Begrippen: migratie, motieven, restrictief toelatingsbeleid, vluchtelingen

• Volgende les Europeses dilemma's

• Huiswerk: analysemodel maatschappelijk vraagstuk achtergrondartikel + afronden opdrachten uit de les.