De Attische Tragedie

• Grieks
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4-6

De Attische Tragdie

De oorsprong

• Thespis: 
• hypokritès = ‘antwoordman’
• Won in 534 v.Chr. een prijs
  
• Er zijn geen stukken van Thespis bewaard gebleven

De oorsprong

• Tragedie betekent letterlijk ‘bokkenlied’
• Bok als prijs?
• Honderden tragedies, maar slechts 31 bewaard gebleve

De oorsprong

• De ‘Grote Drie’:
• Aeschylus (ca. 524-456): tweede acteur
  
• Sophocles (ca. 495-406): derde acteur
  
• Euripides (ca. 485-406)
  

Stof

• Meestal mythologische onderwerpen, slechts 4 titels van uitzonderingen bekend (Perzen, Aeschylus)
  
• Schrijver geeft visie op ethische vragen
• Mythes waren net als verfilmingen van een bekend boek: iedereen kende de hoofdlijnen, maar de schrijver had grote vrijheid
  

Aristoteles

* Eenheid van tijd, plaats, handeling

* Wat toon je wel, wat niet

* Katharsis

Opbouw

• Patroon:
• Proloog (inleiding)
  
• Parodos (opkomstlied van het koor)
  
• Eerste Epeisodion (bedrijf)
  
• Eerste Stasimon (koorlied op plaats)
  
• Aantal epeisodia/stasimons
  
• Exodos (aftocht van het koor)

Opbouw

• Tekstvormen
  
• Bodeverhaal 
• Stichomythie 
• Agon

De Grote Dionysia

• Jaarlijks religieus festival ter ere van Dionysos, want hij was ook brenger van extase en inspirator van het toneel
  
• Iedereen vrij, ook slaven
  
• Ook veel buitenlanders => internationaal karakter

De Grote Dionysia

• Tragedie-opvoeringen waren het belangrijkste deel
  
• Elk jaar drie tragediedichters, die als volgt werden geselecteerd:
  
• Iedere tragicus mocht een voorstel indienen bij het magistraat die de zorg voor het toneel had
  
• Deze magistraat selecteerde dan drie tragici
  

De Grote Dionysia

• De Dionysia verliep elk jaar volgens hetzelfde patroon:
  
• Vooravond: beeld van Dionysos uit tempel in  optocht door de stad => theater
• Volgende dag: religieuze en niet-religieuze plechtigheden.
   Loting voor de volgorde van de tragedies.
  
• 2de, 3e en 4e dag tragedievoorstellingen: één tetralogie per dag

Wedstrijd

• Opvoeringen  wedstrijden
  
• Jury 
• Jury lette op het stuk in het geheel
• De prijzen niet bekend, klimopkrans, naam werd in een stenen inscriptie.
  

De acteurs

• Dichter ook regisseur
• Slechts 3 acteurs, meerdere rollen d.m.v. maskers:
  
• Gemaakt van stijf linnen
  
• Gaten voor ogen en mond
  
• Voor mannelijke rollen: Rood
  
• Voor vrouwen: wit

De acteurs

• Bovenop het masker  een pruik 
  
• Geen emotie => Vaak uitdrukkelijk genoemd
  
• Acteurs  gekleed in grote, wijde mantels:  makkelijk te veranderen i.v.m. rolwisselingen
  
• Als schoenen droegen de acteurs de Kothurne, toneellaars met hoge zool

Het koor

• Koor meestal groep mannen of vrouwen uit de stad waar het stuk zich afspeelde
  
• Van 12 naar 15 leden (5e eeuw)
  
• De rol van het koor werd steeds minder belangrijk

Productiekosten

• Enorme bedragen
  
• Staat betaalde slechts het salaris van de dichters en de acteurs
  
• De rest werd betaald door rijke burgers d.m.v. leitourgia

Het theater

• Eerst op de Agora in een houten theater dat elk jaar werd afgebroken
  
• Na instorting in 498 v. Chr.: permanent theater tegen de zuidoostelijke helling van de Akropolis 
• Voortreffelijke akoestiek => voorbeeldfunctie
  
• Vele uitbreidingen => 4e eeuw v. Chr. 15.000 plaatsen
  

Bij welke god ligt de oorsprong van de Griekse Tragedie?

1. Dionysos
2. Aphrodite
3. Artemis
4. Demeter

Wie bracht de eerste toneelspeler?

1. Aischylos
2. Euripides
3. Thespis
4. Sophokles

Welke hoort er niet tussen?
Eenheid van ...

1. Tijd
2. Handeling
3. Personages
4. Plaats

Zet het kenmerk bij de juiste persoon! 2 per toneelschrijver.

Aischylos

Sophokles

Euripides

Religieus van aard

Realist, skeptisch

Mens is onafhankelijk

Menselijke personages

Mysterieuze sfeer

Koor als lyrisch intermezzo