Grammatica zinsdelen H3 en 4

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 1

Welkom bij Nederlands

Brugklas havo/vwo

Grammatica zinsdelen

Programma

- Leerdoelen

- Korte herhaling pv, zinsdelen en ow

- Uitleg werkwoordelijk gezegde en lijdend voorwerp

- Oefenen ontleden

Leerdoelen

- Ik kan het werkwoordelijk gezegde in zinnen vinden.

- Ik kan het lijdend voorwerp in zinnen vinden. 

Welke zinsdelen zijn juist benoemd:
Door dat ongeval werd de skipiste gesloten.

1. Door dat ongeval = ow
2. werd = pv
3. de skipiste = ow
4. gesloten = pv

Maak zinsdelen en sleep ze naar de juiste plek. 

Zinsdeel 1

Zinsdeel 2

Zinsdeel 3

Zinsdeel 4

Zinsdeel 5

Niet

iedereen

kan

een

prijs

winnen

vandaag

Uitleg werkwoordelijk gezegde

In elke zin staan werkwoorden. Al die werkwoorden samen vormen het werkwoordelijk gezegde (wg). 

Het wg geeft aan wat het onderwerp doet. 

| Papa | heeft | het hele huis | schoongemaakt. | 

                pv/wg                                            wg

Uitleg werkwoordelijk gezegde

Let op: 

- Het werkwoordelijk gezegde bestaat uit de pv + alle andere werkwoorden. De pv benoem je dus 2 keer: als pv én als wg. 

- Als de woorden 'te' of 'aan het' vóór een werkwoord staan, horen ze bij het werkwoordelijk gezegde. 

- Delen van splitsbare werkwoorden horen ook bij het wg. 

Uitleg werkwoordelijk gezegde

Voorbeelden:

- | Hij | heeft | na het eten | de keuken | schoongemaakt. |

- | Zou | je | dat pakketje | durven te openen? |

- | Harry | is | aan het plassen. | 

- | Ik | bel | vaak | mijn oma | op | voor een kletspraatje. | 

Benoem het wg:
Jij zou je laptop moeten laten repareren.

1. zou
2. zou moeten
3. moeten laten repareren
4. zou moeten laten repareren

Benoem het wg:
Ze zijn daar vaak aan het chillen op de bankjes.

1. zijn
2. zijn chillen
3. zijn aan het chillen
4. op de bankjes

Vandaag

1. Alle grammatica tot nu toe: wat heb je geleerd?
2. Welke volgorde houd je aan bij het ontleden?
3. Werkwoordelijk gezegde: oefenen
4. Lijdend voorwerp uitleg
5.  Lijdend voorwerp: oefenen
6. boek zoeken in de mediatheek?

Leerdoelen

- Ik kan het werkwoordelijk gezegde in zinnen vinden.

- Ik kan het lijdend voorwerp in zinnen vinden. 

Welke volgorde moet je toepassen bij het ontleden van een zin?

Hoe moet ik de zinsdelen bepalen in een vraagzin?
Bijvoorbeeld: Waar gaat mijn zus ineens heen?

Wat is het onderwerp van deze zin?
Wie weet waar Willem Wever woont?

1. Willem Wever
2. weet
3. Wie
4. woont

Wanneer staat er geen onderwerp in een zin?

Is de persoonsvorm een apart zinsdeel of hoort de pv bij het werkwoordelijk gezegde in de zin?

1. apart
2. hoort bij wwg

Welke woorden kunnen ook bij het werkwoordelijk gezegde horen?

Je gaat zo maken: opdr. 1 en 2, p. 92

We doen de eerste zin samen. 

1. Zonder twijfel heeft Bas de meeste records verbroken op de jaarlijkse sportdag. 

1. Zin overnemen in je schrift (hele zin)

2. onderstreep de pv 

3. zet streepjes tussen de zinsdelen

4. noteer het onderwerp

5. noteer het werkwoordelijk gezegde.

Je gaat zo maken: opdr. 1 en 2, p. 88

We doen de eerste zin samen. 

1. Zonder twijfel /heeft /Bas /de meeste records/ verbroken /op de jaarlijkse sportdag. 

4. noteer het onderwerp Hoe vind je het onderwerp?

5. noteer het werkwoordelijk gezegde.

Je gaat zo maken: opdr. 1 en 2, p. 88

We doen de eerste zin samen. 

                                                  Onderwerp

                                                  O

1.Zonder twijfel /heeft /Bas /de meeste records/ verbroken /op de jaarlijkse sportdag. 

5. noteer het werkwoordelijk gezegde. 

Je gaat zo maken: opdr. 1 en 2, p. 88

We doen de eerste zin samen. 

                                                  Onderwerp

                                                  O

1.Zonder twijfel /heeft /Bas /de meeste records/ verbroken /op de jaarlijkse sportdag. 

Opdracht 2 zin 1

Topverdieners weigerden salaris in te leveren tijdens de crisis. 

Welke stappen moet je zetten? 

Opdracht 2 zin 1

Topverdieners weigerden salaris in te leveren tijdens de crisis. 

Stap 1: noteer de zin in je schrift.

Stap 2: onderstreep de pv. 

Stap 3: zet streepjes tussen de zinsdelen

Stap 4: zoek het onderwerp

Stap 5: noteer het gezegde

Opdracht 2 zin 1

         O                      wg                                  wg

Topverdieners /weigerden /salaris /in te leveren/ tijdens de crisis. 

O: topverdieners

WG: weigerden in te leveren ( let op: het hele werkwoord is inleveren, dus 'in'  hoort bij 'te leveren'. )

Opdracht 1

2 De docenten / hebben / voor hun jarige collega / het lokaal / met vlaggetjes / versierd.

ow = De docenten

wg = hebben versierd

3 Is / je kleine zusje / helemaal alleen / naar de stad / gekomen?

ow = je kleine zusje

wg = is gekomen

4 Binnenkort / zal / de gemeente / het stadspark / grondig / gaan vernieuwen.

ow = de gemeente

wg = zal gaan vernieuwen

Opdracht 2

2 Jullie gebrek aan medewerking / stelt / me / echt / teleur.

ow = Jullie gebrek aan medewerking

wg = stelt teleur

3 Maak / jij / je veters / goed / vast / voor de wandeling?

ow = jij

wg = maak vast

4 De ambitieuze atleet / is / alle dagen / aan het trainen / voor het NK.

ow = De ambitieuze atleet

wg = is aan het trainen

Maken opdrachten 1 tot en met 4, p. bij werkwoordelijk gezegde

Klaar? 

Maken startopdracht hoofdstuk 4, p.124

en lezen theorie lijdend voorwerp, p. 124

Uitleg lijdend voorwerp (lv)

Het lijdend voorwerp (lv) komt voor in zinnen waarin iets/iemand wat 'overkomt' of 'ondergaat'. Het lijdend voorwerp is de persoon die iets 'overkomt' of het voorwerp dat iets 'ondergaat'. 

Voorbeeld: Jan | slaat | Henk | tegen zijn schouder.|

                         ow   pv/wg     lv

Welke werkwoorden hebben een lijdend voorwerp nodig?

Uitleg lijdend voorwerp (lv)

Een lijdend voorwerp begint nooit met een voorzetsel. Zo vind je het lijdend voorwerp:

1. Zoek de persoonsvorm en deel de zin op in zinsdelen. 

2. Benoem het ow en wg. 

3. Stel de vraag: wie/wat + wg + ow?

4. Het antwoord is het lijdend voorwerp van de zin. 

5. Krijg je geen antwoord? Dan is er geen lijdend voorwerp. 

Wie/wat is het lijdend voorwerp:
Emmy is spaghetti aan het eten.

1. Emmy
2. is
3. spaghetti
4. aan het eten

Wie/wat is het lijdend voorwerp?
Wie at alle boterhammen op?

1. Wie
2. at
3. at op
4. alle boterhammen

Wie/wat is het lijdend voorwerp?
Uiteindelijk moest de generaal de aanval in de woestijn afbreken.

1. de generaal
2. de aanval
3. in de woestijn
4. geen lv

Tot nu toe:

1. zoek pv (staat er altijd in)
2. zoek de zinsdelen (alles voor de pv is 1 zinsdeel)
3. zoek het onderwerp (staat niet in zin met gebiedende wijs en begint nooit met een voorzetsel (op, in, aan...)
4. zoek het wwg (alle werkwoorden in de zin, óók de pv, ook 'aan het' (kopen), 'om te' ) 
5. zoek lijd.vw. (staat er niet altijd in, begint niet met voorzetsel, vraag: wie/wat +pv+onderwerp + rest wwg. )

Huiswerk: opdracht 1,2,3 en 4, p.124/125

Oefenen met ontleden

Belangrijk: check voordat je besluit of je het benoemen van zinsdelen lastig of gemakkelijk vindt, hoe goed je daadwerkelijk kan ontleden. (80% beheersingsgraad - zonder verbeteren)

wg: https://www.cambiumned.nl/oefeningen/oefening-3-werkwoordelijk-gezegde-3f/

lv: https://www.cambiumned.nl/oefeningen/oefening-onderwerp-en-lijdend-voorwerp/

Oefening baart kunst

Pas de theorie toe en maak de volgende opdrachten:

- H3 grammatica zinsdelen: opdracht 1 t/m 5 (p.88-89)

- H4 grammatica zinsdelen: opdr. 1 t/m 5 (p. 118-119)

Lastig? Extra oefening op blz. 247 - 249.

Goed in ontleden? Sla opdr. 1 +2 over, maak 3 t/m 5 (H3)

Sla opdr. 1+2 over, maak 3 t/m 5 (H4)

Meten = weten

Kijk je opdrachten goed na!

Check lesdoelen

Maak de volgende kahoot!

https://create.kahoot.it/share/zinsontleding-pv-onderwerp-gezegde-lijdend-voorwerp-meewerkend-voorwerp/6492e95f-91ba-4e2f-929a-47d9ec37a7c3

Let op: er zit ook een vraag over het meewerkend voorwerp in!