Les 9 - 4 vwo

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Welkom!

• Tas op de grond
• Boeken op tafel
• Telefoon in de tas

Vandaag

Programma komende weken

• Vandaag uitleg en verdiepen 2.7 & 2.8
• Géén repetitie op 6 dec, wel SO 2.7 t/m 2.11
• Ruimte voor vragen portfolio
• Bespreken repetitie H2

Waarom willen we dit weten?

Het klimaat dat heerst in dunne laag (dampkring) bepaalt waar ijs ligt, hoe hoog zeespiegel staat, waar we voedsel kunnen verbouwen

Kortom: hoe bewoonbaar verschillende regio's op aarde zijn.

Wetenschappers: snelle klimaatverandering kan catastrofaal uitpakken voor moderne samenlevingen en het web van leven waarmee ze verweven zijn.

Programma:

2.7 Natuurlijke klimaatverandering: onderzoek

2.8 Natuurlijke klimaatverandering: oorzaken

2.9 Hedendaagse klimaatverandering

2.10 Complexiteit van hedendaagse klimaatverandering

2.11 Gevolgen van hedendaagse klimaatverandering

H2. Aarde: klimaat

2.7 Natuurlijke klimaatverandering: onderzoek

Actualtiteitsprincipe

• Het heden is de sleutel voor het verleden
• Inzicht  platentektoniek, ontwikkeling leven en natuurlijke klimaatveraneringen in het verleden

Paleoklimaat

• Info tijdens laatste 2,6 miljoen jaar uit:
• Diepzeesedimenten
• Landijs
• Stijfmeelkorrels
• Koralen
• Jaarringen

3 manieren van klimaatonderzoek

1. Onderzoek naar jaarringen van bomen

2. Stuifmeelkorrels bekijken in oude veen- en kleilagen

3. Analyse van zuurstofisotopen in ijs of sedimenten

https:

2.8 Natuurlijke klimaatverandering: oorzaken

Negatief terugkoppelingsmechanisme

• Kalksteen bevat koolstofdioxide
• Bij hogere temperaturen wordt er meer kalksteen gevormd
• Door de vorming van kalksteen is er minder CO2 in de lucht
• Hierdoor neemt het broeikaseffect af
• Dat leidt tot lagere temperaturen

Positief terugkoppelingsmechanisme

• Afkoeling van aarde kan versterkt worden door positieve terugkoppelingsmechanismen ; de verandering wordt versterkt
• Voorbeeld: een grotere ijskap leidit tot een hoger albedo
• 1. Er wordt meer zonlicht teruggekaatst
• 2. Het wordt kouder op aarde.
• 3. De ijslap wordt groter.

Aantekening §7

3 manieren paleoklimaatonderzoek

• Onderzoek jaarringen van bomen; brede ring warme, smalle koude.
  
• Stuifmeelkorrels oude veen- en kleilagen; info hoeveel planten er konden groeien en hoe warm en nat het is geweest.
• Analyse zuurstofitopen in polen en gletsjers; afwisseling koude en warme periode bepalen.  
  

Aantekening §8

Negatief terugkoppelingsmechanisme

• Kalksteen bevat koolstofdioxide
• Bij hogere temperaturen wordt er meer kalksteen gevormd
• Door de vorming van kalksteen is er minder CO2 in de lucht
• Hierdoor neemt het broeikaseffect af
• Dat leidt tot lagere temperaturen

Aantekening §8

Positief f terugkoppelingsmechanisme

• Afkoeling van aarde kan versterkt worden door positieve terugkoppelingsmechanismen ; de verandering wordt versterkt
• Voorbeeld: een grotere ijskap leidt tot een hoger albedo
• 1. Er wordt meer zonlicht teruggekaatst
• 2. Het wordt kouder op aarde.
• 3. De ijslap wordt groter.

Verwerken en verdiepen

Aan de slag: werk in tweetallen mag

1. Pak werkboek:

2. Pak een atlas.

3. Maak opgave: 2.7 & 2.8

Vragen portfolio?

Toets bespreken

Toets bespreken; regels

• Ik bespreek de toets, jullie luisteren. Daarna luister ik naar jullie
• Vragen pas na afloop van de uitleg. Niet onderbreken tijdens uitleg.

Veel plezier reisweek!