LJ1 5.3 Oren en ogen - LJ2 5.3 Variatie in genotype

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo b
• Leerjaar 1

	Vak: Biologie Hoofdstuk: 5.3
1.	Lesopening
2.	Lesdoel + leergebiedoverstijgende doelen
3.	Mini-check
4.	Instructie
5.	Begeleid inoefenen
6.	Zelfstandig werken
7.	Evaluatie

1. Lesopening

LJ 1: Pak je boek van biologie en laat deze nog even dicht op je tafel liggen.

LJ 2: Lees de theorie van paragraaf 5.3 in stilte goed door. Vanaf blz 122. Maak daarna de samenhang op blz 131.

Huiswerk controle

2. Lesdoel + leergebiedoverstijgende doelen

Aan het einde van de les:

- kun je de delen van het oor benoemen met hun functie

- kun je de bouw en werking van het oog beschrijven

Leergebiedoverstijgende doelen:

Reflecteren

- Schat in wat nodig is om een leerdoel te beheersen 

- vertel wat de waarde is van de opdracht voor jezelf

Zelfstandig leren

- Zet je voor langere tijd in voor werk wat je moeilijk vindt, niet leuk vindt of als je afgeleid bent

- Reflecteer tijdens het werken op je gemaakte werk, door na te kijken, verbeteren en te bepalen welke doelen nog geoefend moeten worden

3. Mini-check + arrangementen

Verdiept arrangement --> 8 of hoger:

Niemand

De rest doet mee met de mini-check.

Welk orgaan vangt trillingen op?

1. Oren
2. Ogen
3. Huid
4. Tong

Niet alle mensen hebben dezelfde kleur ogen, welk deel van het oog bepaald de kleur?

1. netvlies
2. kleurbandjes
3. pupil
4. iris

Met welk onderdeel van het oog kun je het oog alle kanten opdraaien?

1. Glasachtig lichaam
2. Vaatvlies
3. Pupil
4. Oogspier

Via welk onderdeel van je oog komt het licht in je oog?

1. Iris
2. Pupil
3. Oogwit

Wie maakt wat?

Had je alle vragen goed, dan ga je zelfstandig aan de slag. Je maakt opdracht 1 t/m 4 op blz 95 t/m 97.

De rest doet mee met de instructie. 

Begrippen uit de paragraaf

oorschelp - gehoorgang

trommelvlies - trommelholte - gehoorbeentjes

slakkenhuis - gehoorzenuw - buis van Eustachius

harde oogvlies - iris - hoornvlies - traanklieren - wimpers

oogspieren - glasachtig lichaam 

vaatvlies - netvlies - oogzenuw - gele vlek - blinde vlek

bijziend - verziend - holle lenzen - bolle lenzen

Bouw van het oor

(buitenkant)

Vangt geluiden op uit de lucht.

Geluiden zijn trillingen in de lucht.

Trillingen

Geluid bestaat uit trillingen. Deze trillingen komen door de lucht heen in jouw oor. 

Bouw van het oor (binnenkant)

Omzetten

• De ___________geven de trillingen door aan het ___________.
• In het slakkenhuis zitten zintuigcellen die de trillingen omzetten in impulsen.
• De impulsen gaan door de gehoorzenuw naar de hersenen toe.

Versterking

De trillingen worden versterkt door de gehoorbeentjes

Ontvangen

De lucht trillingen worden ontvangen door de __________, daarna het _________ en komt dan de _________ tegen. Die trilt mee

Buitenkant van het oog

De binnenkant van een oog

Aan het harde oogvlies zitten oogspieren vast (zie afbeelding). De oogspieren draaien de ogen in de richting waarin je kijkt.

Bouw van het oog: binnenkant

Licht valt op

gele vlek

Blinde vlek =

oogzenuw

Bijziend

Verziend

5. Begeleid inoefenen

Had je alle vragen van de mini-check fout, dan maken we samen opdracht 1 en 2 

6. Zelfstandig werken

Je maakt zelfstandig opdracht 1 t/m 4 op blz 95 t/m 97.

Ben je klaar?

Dan kijk je de opdrachten na.

Daarna maak je de inzichtsvragen op blz 98/99 

2. Lesdoel

Aan het einde van de les:

- Kun je omschrijven hoe door geslachtelijke voortplanting variatie in genotypen ontstaat

- kun je omschrijven wat mutatie is

Leergebied overstijgende doelen:

Reflecteren

- Schat in wat nodig is om een leerdoel te beheersen 

- vertel wat de waarde is van de opdracht voor jezelf

Zelfstandig leren

- Zet je voor langere tijd in voor werk wat je moeilijk vindt, niet leuk vindt of als je afgeleid bent

- Reflecteer tijdens het werken op je gemaakte werk, door na te kijken, verbeteren en te bepalen

3. Mini-check

Verdiept arrangement (gemiddeld een 8 of hoger): 

Niemand

De rest doet mee met de mini-check!

De informatie van twee chromosomen op een genenpaar kan verschillend zijn.

1. Juist
2. onjuist

Kan iemand een gen voor stijl haar hebben en een gen voor krullend haar?

1. ja
2. nee

Wat is een mutatie?

1. Een verandering in het fenotype
2. Een verandering in het genotype

Wat is GEEN voorbeeld van mutagene invloeden

1. Radioactieve straling
2. UV-straling
3. Asbest
4. CO2

Wie maakt wat

Had je alle vragen van de mini-check goed, dan maak je de opdrachten zelfstandig.

Opdracht 1 t/m 4 op blz 125/126

De rest doet mee met de instructie. 

Genenpaar

- Chromosomen liggen in paren in een lichaamscel (dus genen ook)

- Chromosomen zijn enkelvoudig in geslachtscellen (dus genen ook)

- Je ouders hebben verschillende eigenschappen (bv vader bruine ogen, moeder blauwe ogen)

- Bij de bevruchting krijgt je van elke ouder één chromosoom.

- Daardoor kan informatie verschillend zijn.

Variatie in genotype

- Welk gen terecht komt in een geslachtscel is toeval.

- Er zijn veel verschillende combinaties. 

- Daardoor ontstaat bij geslachtelijke voortplanting variatie in genotypen. 

- En dus verschillen in fenotype

Mutatie

• Foutje/ beschadiging door celdeling -> hierdoor verandert de informatie voor een erfelijke eigenschap. 
• Plotselinge verandering: mutatie  (gemuteerd = veranderd)

- Organisme waar je mutatie ziet is een mutant.

- Bv albino (geen pigment)

Mutagene invloeden

•  Sommige soorten straling kunnen zorgen voor mutaties. 
•  Bijvoorbeeld: radioactieve straling, uv-straling en röntgenstraling.

• Sommige chemische stoffen kunnen voor mutaties zorgen. 
• Bijvoorbeeld: asbest, stoffen in sigarettenrook.

Mutageen = kan mutaties veroorzaken en kunnen kankerverwekkend zijn

Kanker

• Soms vinden er mutaties plaats in genen die de celdeling in je lichaam regelen. Het gaat zich dan ongeremd delen, waardoor er een tumor/gezwel ontstaat. 
• Snelgroeiend gezwel en snelle deling van cellen: kanker
•  Uitzaaiing: wanneer cellen van tumor in je bloed terecht komen.

5. Begeleid inoefenen

Had je alle vragen van de mini-check fout?

Dan maak je samen met de leerkracht opdracht 1 en 2!

6. Instructie

Je maakt zelfstandig opdracht 1 t/m 4 op blz 125/126

Ben je klaar?

Dan kijk je de opdrachten na.

Daarna maak je de inzichtsvragen op blz 126 t/m 129

7. Evaluatie LJ1

Hoe ging de les?

Zijn er opdrachten waar je moeite mee had?

Heb je nog ergens vragen over? 

- kun je de delen van het oor benoemen met hun functie?

- kun je de bouw en werking van het oog beschrijven?

7. Evaluatie LJ2

Hoe ging de les?

Zijn er opdrachten waar je moeite mee had?

Heb je nog ergens vragen over? 

- Kun je omschrijven hoe door geslachtelijke voortplanting variatie in genotypen ontstaat?

- kun je omschrijven wat mutatie is?

Huiswerk

LJ1:                                                         LJ2

Woensdag 9 februari.                   Woensdag 9 februari.

5.3 opdracht 1 t/m 4                       5.3 opdracht 1 t/m 4