2.7 Seksualiteit & 2.8 Erfelijkheidsonderzoek

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo g, t, mavo
• Leerjaar 3

Voortplanting en seksualiteit

2.7 Seksualiteit

2.8 Erfelijkheidsonderzoek

Lesprogramma

• Huiswerk
• Leerdoelen
• Uitleg
• Vragen
• Nabespreken
• Huiswerk

Welke vragen van het huiswerk willen jullie dat ik bespreek?

Leerdoelen

• Je kunt functies van seksualiteit noemen en verschillen in opvatting, normen en waarden daarover omschrijven.
  
• Je kunt situaties noemen waarin het verstandig is genetisch advies in te winnen.
  
• Je kunt methoden van prenataal onderzoek beschrijven.

Seksueel gedrag

Hieronder vallen alle vormen van seksueel contact.

Vormen van seksueel contact:

• Intimiteit -> verbonden voelen met iemand
• Voortplanting -> twee mensen krijgen samen een kind
• Lustbeleving -> wanneer seksualiteit mensen plezier geeft

Manieren om seks te hebben

•  Masturbatie:

             - De man krijgt een zaadlozing

             - Bij de vrouw spannen de bekkenbodemspieren zich aan

• Seks begint vaak met voorspel (zoenen, knuffelen of strelen
• Tijdens de geslachtsgemeenschap brengt een man zijn stijve penis in de vagina van een vrouw

Seksuele oriëntatie

• Heteroseksueel -> aangetrokken tot het andere geslacht
• Homoseksueel -> aangetrokken tot hetzelfde geslacht
• Biseksueel -> aangetrokken tot zowel mannen als vrouwen

• Homoseksualiteit is in sommige landen helaas streng verboden.

Gender en geslacht

•  Geslacht is niet hetzelfde als gender:
•             - Geslacht -> lichamelijke kenmerken
•             - Gender -> stereotypen in de maatschappij:

                       - het idee: Jongens spelen met auto's

                       - het idee:  Meisjes spelen met poppen

• Bij een transgender komt de genderidentiteit niet overeen met het geslacht.

Wat wordt er bedoeld met seksuele geaardheid?

1. .De ideeën die een persoon heeft op het gebied van seks.
2. De opvatting dat homoseksualiteit aangeleerd is.
3. Of je je kunt identificeren met het geslacht waarmee je geboren bent.
4. Of je verliefd wordt op mannen, vrouwen of zowel op mannen als vrouwen.

Hoe heet iemand die zich seksueel aangetrokken voelt tot zowel mannen als vrouwen?

1. homoseksueel
2. biseksueel

Een meisje voelt zich aangetrokken tot een meisje. We noemen dit:

1. lesbienne
2. heteroseksueel
3. biseksueel
4. homoseksueel

een volwassene verleidt een minderjarige online om seksuele handelingen te laten zien

1. Incest
2. Grooming
3. Aanranding
4. Loverboy

Wanneer ben je drager?

Iemand is drager van een ziekte:

• wanneer hij/zij zelf niet ziek is
• maar wel het gen bezit (genotype is hetrozygoot:  Aa)
• een kind van een drager kan de ziekte krijgen doordat zowel vader als moeder het recessieve gen doorgeven

Voorbeeld CF

Taaislijmziekte (CF) is een erfelijke ziekte en zorgt voor problemen met de vertering van voeding en (chronische) luchtweginfecties.

Genetisch advies 

onderzoek en advies voor volwassenen die graag kinderen willen, maar nog niet zwanger zijn omdat:

1. er al meerdere miskramen waren
2. er erfelijke ziektes in de familie voorkomen

Er kan worden gekozen om niet (zelf) zwanger te worden

prenataal onderzoek

Onderzoek tijdens een zwangerschap  naar
DNA van de ongeboren baby en advies voor de ouders om:

1. afwijkingen op te sporen die bij alle baby's kunnen voorkomen
2. afwijkingen op te sporen omdat er erfelijke ziektes in de familie voorkomen

Bij ernstige afwijkingen kan een abortus volgen.

echografie

hele zwangerschap mogelijk

• groei en ligging controleren
• geslacht bepalen vanaf week 14
• 'zichtbare' afwijkingen opsporen
• geen schadelijk gevolgen

NIPT-test

kan vanaf week 11

• bloedonderzoek bij moeder
• chromosoomafwijkingen opsporen
• verplicht meedoen aan wetenschappelijk onderzoek en zelf betalen
• geen schadelijk gevolgen

Vlokkentest 

(van week 11 tot week 14)

• onderzoek aan placenta
• chromosoomafwijkingen opsporen
• 2 van 1000 onderzochten krijgt miskraam

vruchtwater

punctie 

(vanaf week 16)

• onderzoek aan vruchtwater
• chromosoomafwijkingen opsporen
• 2 van 1000 onderzochten krijgt miskraam

Bij welke test wordt bloed afgenomen van de moeder?

1. NIPT
2. Vruchtwaterpunctie
3. Vlokkentest
4. echoscopie

Welke test geeft een verhoogd risico op een miskraam?

1. echoscopie en NIPT
2. Vruchtwaterpunctie
3. Vlokkentest
4. Vruchtwaterpunctie en vlokkentest

Bij een vruchtwaterpunctie wordt weefsel uit de placenta weggehaald.

1. juist
2. onjuist

Bij een vlokkentest wordt weefsel uit de placenta weggehaald.

1. juist
2. onjuist

Hier zie je

1. de vlokkentest
2. postnataal onderzoek
3. vruchtwater-punctie
4. NIPT-test

Bij welk erfelijkheidsonderzoek kun je het erfelijk materiaal van het ongeboren kind NIET onderzoeken?

1. Echoscopie
2. Vruchtwaterpunctie
3. Vlokkentest
4. NIPT- test

Marieke is zwanger, haar man is drager van een erfelijke ziekte, zijzelf niet. Welke afbeelding past bij dit gezin?

1. A
2. B
3. C
4. D

Wat weet je over de kans die de kinderen van Marieke en haar man hebben op de ziekte?

1. Alle kinderen zijn drager
2. De helft van de kinderen is drager, de andere helft heeft de ziekte
3. De helft van de kinderen is drager, de andere helft is gezond
4. de helft van de kinderen is drager, 25 % is ziek en 25 % is gezond

Huiswerk

Leren 2.7 en 2.8

Maken van 2.7 opdracht 1 t/m 3 en 7

Maken van 2.8 opdracht 1, 2, 4, 6 en 7