4.2 De koning en zijn leenmannen.

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 1

Even herhalen...

De Middeleeuwen

De koning en zijn leenmannen

Eerst de naam: 

De Middeleeuwen

• De tijd na het Romeinse Rijk (Oudheid) en vóór de Nieuwe Tijd.

• Het ligt in het midden van die twee perioden: tussenperiode. Ongeveer tussen 500 en 1500.

• Vroege Middeleeuwen: 500-1000
  
  
• Late Middeleeuwen: 1000-1500

Onrustige tijden in Europa

500-800

• Na de val van het West-Romeinse Rijk waren er veel oorlogen
  
• Reizen was gevaarlijk en de meeste mensen leefden in dorpjes.
  

• Grote steden, zoals Rome, waren er niet (meer)
  

Tijd van monniken en ridders (500 - 1000)

In het wit zie je een helm, zoals ridders die droegen. Op de achtergrond zie je een deel van een klooster. Ridderschap en de christelijke kerk horen bij de Tijd van monniken en ridders.

Leerdoel

Aan het eind van deze les kan je uitleggen waardoor het leenstelsel ontstond en kan je de rechten en plichten van de leenheer en de leenmannen uitleggen.

Het Frankische Rijk

751-870

• Het Frankische volk kreeg de macht over een groot deel van Europa.
  
• De bekendste Frankische koning was Karel de Grote.  
  
• In het jaar 800 werd hij zelfs keizer van het Heilige Roomse Rijk
  

Het Frankische rijk van Karel de Grote

Wat weet je over: Karel de Grote?

Bekijk de histoclip en de klokhuis aflevering.

https:

Karel de Grote

Vorst van het Frankische Rijk

Zo'n groot rijk.... dat was moeilijk besturen!

Maar waarom eigenlijk?

lees 4.2 op blz 56 en 57

Het leenstelsel van Karel de Grote

• Het rijk van Karel de Grote was te groot om in zijn eentje te besturen
• Hij verdeelt het rijk onder in stukjes land die hij 'uitleent'.

Het leenstelsel

• Karel de Grote kon zijn land niet alleen besturen daar was het te groot voor.
  
• Daarom kreeg hij hulp van leenmannen: mannen die met hem meevochten
  

Zijn trouwste leenmannen kregen als beloning ieder een gebied in leen. 

• Zij mochten dit namens hem besturen en beschermen: zij werden zijn leenmannen.
• Zij moesten in ruil hiervoor trouw zijn aan Karel de Grote.
  

De leenman

De leenheer:

Karel de Grote

Het leen (de grond) dat de leenman 'in leen' krijgt.

De vier plichten van een leenman:

• Hij moest trouw zweren aan de koning; 
  
• Hij moest zijn gebied besturen en er recht-spreken;
  
• Hij moest jaarlijks belasting aan de koning betalen; 
  
• Als er oorlog was in het Rijk, moest hij met zijn eigen soldaten meevechten in het leger van de koning.

De leenman zweert trouw aan zijn leenheer, Karel de Grote.

Het leenstelsel

Elk stukje geleend land (een 'gouw') wordt bestuurd door een leenman, die het weer onder kan verdelen onder onderleenmannen enzovoort.

Trouw beloven

• Leenmannen en onderleenmannen vormen samen de adel
• Zij moesten Karel de Grote trouw beloven: zij zijn loyaal aan hem en zullen hem een leger bezorgen in tijd van nood
  

Wat is een goed voorbeeld
van een leenstelsel?

1. De koning bestuurt zijn land helemaal in zijn eentje.
2. De koning heeft ministers die hem advies geven over het bestuur van zijn land.
3. De koning heeft niets te zeggen over het bestuur van zijn land.
4. De koning heeft zijn land in twintig stukken verdeeld. Ieder stuk wordt bestuurd door een vriend van hem.

Welke plicht heeft een leenman?

1. Hij moet in zijn gebied doen waar hij zin in heeft.
2. Hij moet elke ochtend bijtijds opstaan.
3. Hij moet trouw beloven aan zijn leenheer.
4. Hij moet delen van zijn gebied doorlenen aan onderleenmannen.

ridders

• zijn onderleenmannen
  
• soldaten te paard
• uitrusting: harnas, schild, lans en zwaard
• schildknaap
  

Hier staan landen van Europa. Horen ze wel of niet bij het rijk van Karel de Grote? 

Sleep ze naar de juiste plek.

Nederland

België

Frankrijk

Italië

Duitsland

Engeland

Niet

Wel

Heb je nog een vraag over de les dan kan je die hier stellen.

Maak nu de vragen van 4.2

Ga naar magister leermiddelen, geschiedenisboek Feniks

H4 paragraaf 4.2 en maak de werkboek vragen.