V2 §12 WS Zww, kww en hww in samengestelde zinnen

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

Grammatica

§12 WS zelfstandig werkwoord hulp werkwoord

koppel werkwoord

Lesdoelen

* Je kunt het zww, hww en kww herkennen in samengestelde zinnen.

* Je weet wanneer een werkwoord een zww, een hww of een kww is.

NG en WG samengevat

• Een gezegde is alles wat je van iemand of iets kunt zeggen.

• NG: Wat iemand/ iets IS - noteer alle werkwoorden en zet het naamwoordelijke deel tussen [...] (dat zegt iets over het OW)

• WG: Wat iemand/ iets DOET - noteer alle werkwoorden + aan het, te, zich en het splitsbare deel van het werkwoord.

Voorbeeld WG/NG

A Ik heb een heerlijke hotdog gegeten.

B Ik ben de Nederlands kampioen hotdogs eten. 

Iemand/ iets DOET iets in zin ...

Iemand/ iets IS iets in zin ...

Opdracht in tweetallen:

Deze band werd beroemd doordat Lisa prachtig zong en Brendan originele composities maakte.

> Splits deze zin in enkelvoudige zinnen en noteer ze onder elkaar.

> Onderstreep alle werkwoorden.

> Noteer per werkwoord of het een hww, zww of kww is.

> Overleg in tweetallen.

> Klaar? Lees alvast de uitleg van H5 ww in samengestelde zinnen.

Deze band werd beroemd doordat Lisa prachtig zong en Brendan originele composities maakte.

Zin 1: Deze band werd beroemd. (HZ)

werd = kww, 'beroemd' zegt iets over 'deze band'

Zin 2: Lisa zong prachtig.  (HZ)

zong = zww

Zin 3: Brendan maakte originele composities. (HZ)

maakte = zww

Keuzemoment:

- Lees zelf de uitleg H5 ww in samengestelde zinnen en maak daarna de opdrachten.

- Doe mee met de uitleg en maak daarna de opdrachten.

hww, zww of kww?

hww = kun je altijd uit de zin halen

zww = het belangrijkste werkwoord van een WG

kww = het belangrijkste werkwoord van een NG

                                                                     zelfstandig ww

                                belangrijkste

                                          werkwoord

                                                                      koppelww

werkwoord dat je weg kunt laten

                               hulpwerkwoord

Iemand DOET iets

- zelfstandig ww

- hulpwerkwoord

Iemand IS iets

- koppelwerkwoord

- hulpwerkwoord

Hulpwerkwoorden...

- Hww-den staan nooit alleen in de zin.

- Er staat dus altijd een zww of een kww bij.

- Je kunt een hww altijd uit de zin halen zonder dat de betekenis van de zin verandert.

- Er kunnen meerdere hulpwerkwoorden in de zin staan.

Zww of Kww?

Zww is het belangrijkste werkwoord in de zin waarin iemand of iets wat DOET.

Kww is het belangrijkste werkwoord in de zin waarin iemand of iets wat IS.

>> 9 koppelwerkwoorden: zijn, worden, blijven, blijken, lijken, schijnen, heten, dunken, voorkomen

NG en WG samengevat

• Een gezegde is alles wat je van iemand of iets kunt zeggen.

• NG: Wat iemand/ iets IS - noteer alle werkwoorden en zet het naamwoordelijke deel tussen [...] (dat zegt iets over het OW)

• WG: Wat iemand/ iets DOET - noteer alle werkwoorden + aan het, te, zich en het splitsbare deel van het werkwoord.

Uit onderzoek blijkt dat fijnstof in de longen en in de hersenen terecht komt.
terecht komt = ...

1. hww
2. zww
3. kww

Mensen lachen vooral omdat ze aardig willen doen tegen anderen.
willen =

1. hww
2. zww
3. kww

Tijdens de voorstelling zouden we liever niet gestoord willen worden.
worden =

1. hww
2. zww
3. kww

Emma wil graag de beste hockeyster van Nederland worden.

worden =

1. hww
2. zww
3. kww

Zouden er voor de workshop van vanmiddag voldoende schorten zijn?

zijn =

1. hww
2. zww
3. kww

Zouden er voor de workshop van vanmiddag voldoende schorten gekocht zijn?

zijn =

1. hww
2. zww
3. kww

Aan de slag!

* Maak §12 zelfstandig werkwoord, hulpwerkwoord en koppelwerkwoord in samengestelde zinnen.

Klaar? 

Maak de geresette opdrachten/ leer en maak voor de toets.

Dat hij de journalistiek in wilde, wist Jeroen Pauw al op de middelbare school.
wist =

1. hww
3. kww
4. zww

Dat hij de journalistiek in wilde, wist Jeroen Pauw al op de middelbare school.
wilde =

1. hww
3. kww
4. zww

Hoewel hij wel ontworpen is, heeft Nederland de snelweg A3 nooit aangelegd.
ontworpen = ...

1. hww
3. kww
4. zww

Hoewel hij wel ontworpen is, heeft Nederland de snelweg A3 nooit aangelegd.
is = ...

1. hww
3. kww
4. zww

Hoewel hij wel ontworpen is, heeft Nederland de snelweg A3 nooit aangelegd.
aangelegd = ...

1. hww
3. kww
4. zww

Hoewel hij wel ontworpen is, heeft Nederland de snelweg A3 nooit aangelegd.
heeft = ...

1. hww
3. kww
4. zww

Het cryptogram was mij vroeger een veel te moeilijke puzzelvorm.
was = ...

1. hww
3. kww
4. zww

In het algemeen blijken vooral meisjes deze lastige opgaven heel goed te maken.
blijken = ...

1. hww
3. kww
4. zww

Waarschijnlijk zijn die oude schoenen je inmiddels veel te klein geworden.
geworden= ...

1. hww
3. kww
4. zww

zww, kww of hww?

In deze zin is geworden het belangrijkste werkwoord. Dat kun je zien aan dat het een voltooid deelwoord is. In deze zin hebben we te maken met een NG. Dus is 'geworden', het belangrijkste werkwoord van de zin een 'kww'.

Waarschijnlijk zijn die oude schoenen je inmiddels veel te klein geworden.
zijn= ...

1. hww
3. kww
4. zww

zww, kww of hww?

In deze zin is zijn een hulpwerkwoord. Het belangrijkste werkwoord is namelijk 'geworden'. We kunnen dat zien aan het voltooid deelwoord. Het belangrijkste werkwoord schuift namelijk op in de zin als er een hulpwerkwoord aan toe wordt gevoegd. 

Aan de slag! 

Maak van de planning de opdrachten van §12 zelfstandig werkwoord, hulpwerkwoord en koppelwerkwoord in samengestelde zinnen.

Klaar?

Maak de geresette opdrachten en/ of leer voor de toets. Maak hiervoor opdrachten bijvoorbeeld uit je boek en leer de theorie. Gebruik ook lesson-Up en je aantekeningen.