1.1 Problemen in de kerk

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

Reformatie en opstand

Hoofdstuk 1 

P1.1: Problemen in de kerk

P1.2: Onvrede in de Nederlanden

P1.3: Het begin van de Opstand

P1.4: Het einde van de Opstand

Check opdracht 1 blz 17

P1.1 Problemen in de kerk

Leerdoelen

Je kunt uitleggen wat ketters zijn en hoe de kerk hen bestreed

Je kunt uitleggen welke kritiek er rond 1500 op de kerk kwam

Je kunt beschrijven hoe de christelijke kerk in de 16e eeuw uiteenvbiel en enkele gevolgen daarvan noemen

Opdracht 1, blz 18 LWB

a. Leg uit wat een zonde is en geef een voorbeeld.

• Een zonde is een overtreding van een regel van de kerk, bijvoorbeeld wanneer je liegt, iemand bedriegt of een moord pleegt.

Opdracht 1

b. In de 16e eeuw kochten veel mensen een aflaat. Waarom deden ze dat? Leg uit waar ze bang voor waren.

• Veel mensen in de 16e eeuw waren bang om na hun dood in de hel te komen. Door een aflaatbrief te kopen hoopten ze dat te voorkomen.

Opdracht 1

c. Verplaats je in een 16e-eeuwse paus. Wat zou hij vinden van het verkopen van aflaten? Leg je antwoord uit.

• Een 16-eeuwse paus zou het verkopen van aflaten goedkeuren, het levert veel inkomsten op. 

Christendom in de middeleeuwen

Middeleeuwen > christendom verspreid door West-Europa

• Paus is de baas van alle christenen
• Geleefd als goed christen? > hemel
• Geen goed leven > vergeving vragen bij geestelijke
• Gelovigen gaven regelmatig geld aan de kerk, ook om vergeving te kopen. 

Ketters

• Mensen die kritiek hadden op de rijkdom en het luxe leven van de christenen. 
• Mensen die andere ideeën hadden over het geloof van de christenen. 

Inquisitie

• Speciale rechtbank, opgericht door de kerk.
• Opgericht rond 1200
• Taak: opsporing en berechting van ketters. 
• Straf: mening over geloof veranderen, anders brandstapel.

Wat past rond 1500 bij een goed christelijk leven?

1. De armen helpen
2. Genieten van het leven op aarde
3. In grote rijkdom leven
4. Ketterse ideeën hebben

Om welke twee redenen richtte de kerk de inquisitie op?  Sleep die antwoorden naar het hokje. 

De kerk wilde voorkomen dat de ketters een plekje in de hemel zouden krijgen. 

De kerk zou uit elkaar vallen, als iedereen op zijn eigen manier zou geloven. 

Ketters moesten worden vervolgd, omdat ze niet meer in God geloofden. 

Ketters overtraden de wet en moesten daarom voor een rechtbank komen.

Volgens de kerk was er maar één juiste manier om te geloven. 

Kritiek op de kerk

Vanaf de 16e eeuw groeide de kritiek enorm. Dit had verschillende oorzaken:

1.  Komst van aflaatbrieven 
2.  Humanisme: een stroming waarbij de mens centraal gesteld wordt in plaats van God
3.  Uitvinding van de boekdrukkunst

Wie is Maarten Luther?

• Duitse monnik
• Wil de kerk veranderen
• 95 stellingen

Kritiekpunten Luther

1. 1. Mensen konden een plekje in de hemel kopen. 

2. Mensen moesten zelf de Bijbel kunnen lezen.

3. Wat niet in de Bijbel stond moest worden afgeschaft. 

De kerk was vooral bezig met geld verdienen. 

Niet de paus, maar God besliste of iemand naar de hemel ging. 

De Bijbel moest vertaald worden in het Duits, zo kon iedereen de Bijbel lezen. 

Verering van Heilige mocht niet (geen beelden in de kerk). 

P1.1 Problemen in de kerk

Leerdoelen

Je kunt uitleggen wat ketters zijn en hoe de kerk hen bestreed

Je kunt uitleggen welke kritiek er rond 1500 op de kerk kwam

Je kunt beschrijven hoe de christelijke kerk in de 16e eeuw uiteenviel en enkele gevolgen daarvan noemen

De Reformatie

• Paus woedend en zette Luther uit de kerk
• waardoor de kerk splitste in twee stromingen:

1. De rooms-katholieken: de mensen die trouw bleven aan de paus
2. De protestanten: mensen die Luther/Calvijn volgde

• Ontstaan van nieuwe, protestantse kerken: Reformatie.

Hervormingen in de kerk

2 stromingen Christendom

Katholieken                                        protestanten

• Paus = leider
• priesters tussenpersoon God en gelovigen
• Priesters helpen mensen
• Kerken versierd

• Luther/Calvijn
• In de Bijbel staat hoe je moet leven. 
• Kerken zijn sober (leeg)

Katholiek

Protestant

Waarvan is een aflaat (briefje om in de hemel te komen) volgens Luther een bewijs?

1. Dat iemand de kerk begonnen was met een hervorming.
2. Dat de kerk vooral geld wilde verdienen.
3. Dat iemand de regels van de kerk had overtreden.
4. Dat iemand met deze brief een plekje in de hemel kreeg.

Welke regels horen bij de katholieken en welke bij de protestanten?

Katholieken

Protestanten

Gelovigen moeten zelf de bijbel lezen. 

Alleen priesters kunnen gelovigen vergeven voor hun fouten. 

Alleen door echt te geloven en te bidden kun je een plekje in de hemel krijgen. 

Het vereren van heiligen is onzin. 

Een plekje in de hemel kun je krijgen door een brief te kopen. 

Contact met god kan alleen via een priester.

afbeelding wegen goud en bijbel

katholieken

protestanten

Goud

Bijbel

Wat is er volgens dit schilderij zwaarder?

1. Goud
2. Bijbel

Wat wil de schilder duidelijk maken met dit schilderij?

1. Dat katholieken een betere bijbel moeten kopen.
2. Dat god in alles evenwicht houdt.
3. Dat goud belangrijker is dan boeken.
4. Dat je moet leven volgens de bijbel.

Wat is denk je volgens de schilder van dit schilderij het juiste geloof?

1. Katholieke geloof
2. Protestantste geloof

Wat voor soort verandering is de hervorming?

1. cultureel
2. economisch
3. politiek-bestuurlijk
4. sociaal

Is de kritiek van Luther een oorzaak of gevolg van de hervorming?

1. Oorzaak
2. Gevolg

Is de oorlog tussen de katholieken en protestanten een oorzaak of gevolg van de hervorming?

1. oorzaak
2. gevolg

Gevolgen reformatie

1. Protestantse kerken ontstaan in Noordwest-Europa
   
2. Vorsten breken met de katholieke kerk--> godsdienstoorlogen in Europa→ 

• bijv: Nederlanden wilde de Spaanse koning Karel V ervoor zorgen dat Nederland niet protestant zou worden.
• Karel V en zoon Filips II keihard in hun opstelling

Rooms-Katholiek

Protestants

Sober

Weinig/geen versieringen

Beelden van heiligen 

Priester

Dominee

Vergeving van zonden via priester

Directe band met God 

Geestelijken mogen trouwen

Geestelijken moeten celibaat leven

Paus

Bijbel in volkstaal

Bijbel in Latijn

Meerdere stromingen

Aan de slag

Maken P1: opdracht 7 t/m 12

Leren P1.1