Levensbeschouwing W1 Hoofdstuk 4

Rituelen en Symbolen (1 en 2)

In deze les 

Vandaag:

• introductie 
• afwisseling van bespreken stof, opdrachten en vragen

Leerdoelen:

• je kunt uitleggen wat het verschil is tussen een symbool en een teken.
• Je kunt de drie kenmerken van rituelen uitleggen

Symbool en teken 

In het dagelijks leven maken we hier veelvuldig gebruik van.

De twee woorden betekenen alleen niet hetzelfde.

Een verkeersbord is bijvoorbeeld een teken. Het brengt slechts één boodschap over en het is eenduidig. 

Een kruis is een symbool. Dit verwijst dus naar meerdere dingen en is meerduidig. Welke betekenis het heeft is niet altijd duidelijk. 

Een tweede verschil is dat een symbool, itt tekens, verwijst naar zin en levensbeschouwing. In levensbeschouwingen maken ze dan veelvuldig gebruik van symbolen. 

Alles kan symbool worden 

Bloem?

Rijst?

Kerstboom?

Water?

Niet alleen dingen, maar ook handelingen kunnen een symbool worden. 

Opdracht 

Maak opdracht 1 en 2

de drie kenmerken van rituelen 

1. symbolische handelingen

Bij rituelen gebeurt altijd iets; handelingen. Het zijn echter wel bijzondere handelingen, symbolisch namelijk. 

Bij een ritueel wordt dus op symbolische wijze een boodschap overgebracht. Men toont zo hun gevoel en diepe overtuiging. 

Opdracht 

Maak opdracht 3 en 4

De drie kenmerken van rituelen

2. rituelen vinden plaats op een vast tijdstip of bij een bepaalde gelegenheid

Dit kan dagelijks, wekelijks of jaarlijks. Maar ook met de ontmoeting of als afscheid. 

De drie kenmerken van rituelen 

3. Rituelen kennen een vast patroon

Ze worden steeds op dezelfde manier gedaan. 

Rituelen zijn vaak plaatsgebonden, en tijdgebonden. 

Opdracht 

Maak opdracht 5, 6, 7, 9 en verdiepingsopdracht 1

Wat waren de leerdoelen ook alweer?

Rituelen en Symbolen (3)

In deze les:

Vandaag:

• Herhaling 
• afwisseling bespreken stof, opdrachten en vragen

Leerdoelen:

• Je bent in staat om aan te geven hoe verschillende overgangsrituelen gaan
• Je kunt uitleggen wat de rol van symbolen hierbij is. 

Rad van fortuin!!!

Overgangsrituelen

Geboorte en overlijden zijn de belangrijkste overgangen in het leven van ieder mens. Op zulke momenten heeft men behoefte om hun diepte gevoelens en verlangens uit te drukken. Meestal vinden er dus rituelen plaats bij deze overgangen. 

Maar er zijn er natuurlijk nog meer. 

Overgang: naar een nieuwe school

Je neemt afscheid van een school, docenten, enkele vrienden.

Op de nieuwe school is alles anders. 

Dat is leuk, spannend maar ook angstig. En dus heb je behoefte aan rituelen. 

Opdracht 

Maak opdracht 11

De overgang naar samen door het leven gaan 

Bij een huwelijksceremonie zit vaak een heel vaste volgorde. 

Bij dit ritueel hebben sommige handelingen ook een symbolische betekenis. Denk bijvoorbeeld aan de ringen.

Opdracht 

Maak opdracht 14, 15 en verdiepingsopdracht 2

Een echtscheidingsceremonie 

Een echtscheiding kan ook eventuele kinderen treffen. 

Meestal ging dit altijd zakelijk, daar daar komt verandering in. Bij zoiets pijnlijks kan het zijn dat mensen naar rituelen zoeken, die positief kunnen werken. 

Opdracht 

Maak opdracht 17

Als jouw huisdier zou overlijden, zou je dan ook behoefte hebben aan een afscheidsritueel?

Rituelen en Symbolen (4 en 5)

In deze les:

Vandaag:

• introductie
• afwisseling bespreken stof, opdrachten en vragen

Leerdoelen:

• Je uitleggen wat een sjamanistische genezer doet
• Je kunt toelichten dat je op meerdere plekken magische rituelen terug kunt vinden
• Je kunt uitleggen waarom rituelen vaak gebonden zijn aan bepaalde plaatsen 

Rad van fortuin!!!

Magie 

Bij magie gaan we uit van verborgen krachten. Een magiër zou invloed hebben op die krachten. Magische rituelen wijken daarmee af van de levensbeschouwelijke rituelen die we al kennen. 

Sinds de Verlichting wordt magie door de moderne wetenschap niet meer serieus genomen, maar toch doen nog heel veel mensen er iets mee. 

Sjamanistische genezer

Deze magiër gelooft niet in een (persoonlijke) God maar in een energie die in alles aanwezig kan zijn. Hij maakt gebruik van voorwerpen of verricht handelingen die voor hem een symbolische betekenis hebben. Zo kan hij invloed uitoefenen op die energie. Dit moet volgens zorgvuldige patronen. 

Voor magie moeten de magiërs deze wereld verlaten en een magische betreden. Dat kan door extase. 

magische rituelen op school 

Er is onderzoek gedaan naar faalangst, angst bij proefwerken en angst om te spreken voor de klas door Vredenburgh. 

Lees op pagina 61-62 het interview met de onderzoeker hierover. 

Magische rituelen in de sport 

Sport zit vol rituelen. Bij een aantal van die rituelen gaat het om het beïnvloeden van het resultaat. Ze denken dat er dan machten zijn die beïnvloeden of je wint. Door bepaalde handelingen te verrichten zou je die machten voor je winnen. 

Opdracht 

Maak opdracht 20 en 22

Maak je wel eens gebruik van magische rituelen? Geloof je er echt in indien je het gebruikt?

Ben jij er open over?

een diepere werkelijkheid ervaren

Rituelen kunnen overal plaatsvinden. Religies kennen vaak bijzondere plaatsen, heilige plaatsen. Die nodigen meer dan andere het voltrekken van rituelen uit. 

In veel oude culturen zaten de bijzondere krachten in de hele natuur. De hele werkelijkheid was heilig. Maar op sommige plekken was deze diepere werkelijkheid extra sterk aanwezig. Men had er eerbied voor, maar ook angst. 

Bijzondere plaatsen in de natuur 

Vooral opmerkelijke stukken landschap werden als heilig bestempeld. Het bijzondere aan de plek had soms ook te maken met de praktische kant van het leven. 

Bij heilige plaatsen horen verhalen over religieuze ervaringen.2

Zie bladzijde 64. 

Bijzondere plaatsen in de natuur 

Bijzondere plekken behouden soms hun functie, ook al de religie verandert. 

Denk aan kerken op een heuvel. Daar zijn meerdere (ook symbolische) redenen voor. 

Opdracht 

Maak opdracht 24 

Hoe goed weet je nu de leerdoelen te reproduceren?

😒🙁😐🙂😃

Zijn er begrippen die niet duidelijk voor je zijn?