Lear mar Frysk - module 1 - les 4

• Fries
• Beroepsopleiding

Lear mar Frysk - module 1 - les 4

Het volgen van een cursus is natuurlijk een goede manier om een taal te leren. Toch is niet de docent of het cursusmateriaal doorslaggevend voor het succes van een cursus.

Eigen inzet en een actieve houding bepalen uiteindelijk of iemand de taal leert of niet.

Luister naar mensen die Fries spreken. Volg het nieuws op Omrop Fryslân. Werk actief aan je logboek. Door zo bezig te zijn met taal, zullen de resultaten 'bjusterbaarlik' zijn.

Wurklist

• Weromsjen ôfrûne wike
• Opdrachten boek & www.Edufrysk.nl

       - Harkje, lêze en útspraak oefenje (lichemsdielen en sûnens)
       - Grammatika (tiidwurden)
       - Ta beslút
       - Om thús te dwaan

• Neigesetsje

Opdracht 1 werhelling wurdskat

1. Sjoch nei de wurdlist.
2. Ik lês de wurden yn it Frysk foar. (Net op folchoarder)
3. Skriuw it nûmer op fan de Nederlânske oersetting.

1	's avonds	7	donderdag	13	jaar	19	moeten	25	tijd
2	's middags	8	dorst	14	kaas	20	mopperen	26	water
3	andere	9	ei	15	karnemelk	21	nors	27	zaterdag
4	anders	10	gratis	16	kwartaal	22	opschieten	28	zeggen
5	buiten	11	groente	17	lopen	23	pindakaas	29	zondag
6	chocolademelk	12	haast	18	melk	24	schaap	30	zonet

Dit is in oefening om de wurdskat fan de foarige les nochris te werheljen op gehoar.

Opdracht 1 antwurden

Foar it neisjen lês ik de list mei sifers en Fryske wurden foar.

2	middeis	23	nútsjesmoar	20	prottelje
16	fearnsjier	11	griente	28	sizze
26	wetter	15	sûpe	24	skiep
27	sneon	18	molke	12	hastich
13	jier	14	tsiis	8	toarst
29	snein	22	avensearje	17	rinne
6	poeiermolke	30	sakrekt	10	fergees
25	tiid	9	aai	4	oars
1	jûns	19	moat	21	brimstich
7	tongersdei	5	bûten	3	oare

1. lês allinnich de Fryske wurden op.

De kursisten sykje de goede oersetting derby en skriuwe dat nûmer op.

2. lês it nûmer én de wurden op.

De kursisten kontrolearje harren rige mei sifers.

Húswurk en Lochboek

Húswurk makke en lochboek byholden?

Hokker moaie / nijsgjirrige wurden binne der opskreaun?

Diel A opdracht 10, 11 en 12 wat is it sprekwurd?

Diel B opdracht 13 en 14 noch fragen?

Diel C opdracht 15 en 16 wa hat in foarbyld?

Ekstra opdrachten 17 en 18 antwurden (lesboek) foarlêze.

Opdracht 12 sprekwurd: 

De tiid hâld gjin skoft.

Harkje, lêze en útspraak

Opdracht 2 BINGO

1. Krús tolve wurden troch op dyn eigen bingofel.
2. Ik lês de tekst 'De pleister' foar. Krús de wurden (of wurddielen) oan dy'tst hearst. (hoechst noch net op de fetdrukte wurden te letten). 

bloed	neat	oan	iten
pleister	medisyn	giet	dy
praat	út	er	genôch
in	mei	amer	doaske
net	hân	dêr	iepen
as	ûnder	hoechst	keamer

1. De tekst 1 kear foarlêze.

Kursisten lústerje en kruse oan, noch net meilêze!

2. Lês de tekst nochris foar. 

Kursisten harkje nei de útspraak.

Opdracht 2 De pleister BINGO

Kees hie in plakje oan 'e finger. Net serieus, mar ferfelend genôch om der net even in pleisterke op te dwaan. Krekt as moast er mei dy finger oeral krekt even tsjin oan stompe. It wie wol wat lytsbernich foar in direkteur, om mei sa'n pleisterke om 'e finger om te rinnen, mar it moast dochs mar.

De foarige jûns ûnder iten hiene hy en syn frou it der noch oer hân. "Moatst no ris sjen, ik ha hjir krekt sa'n ferfelend plakje, dat hieltyd iepengiet." 

"No ju, och, och, och, och!"

"Hoechst my de gek net oan te stekken, hear, aanst hast alles hjir ûnder 't bloed,"

"Wat no, moat ik in amer helje?" 

"Oan dy ha'k ek neat, fernim ik wol."
"No, it doaske pleisters leit yn 't medisynkastke yn 'e badkeamer". 

"Ja, 'k sil wol ris sjen."

En dêrmei wie it praat wer út. 

Ik lês it ferhaal nochris foar. Harkje goed nei de útspraak.

Opdracht 3 lûdop lêze

1. It is wier wol goed datsto wat mear lêst.
2. Ik doch in nút yn de koer.
3. De oare nút foel yn de put.
4. De wyn makket it kâld, doch de doar ticht.
5. Dy geit is net sûn, hear.
6. Yn Fryslân binne in protte tsjerketuorren.
7. De tas is yn de trein lizzen bleaun.

Ik lês de sinnen foar. Harkje goed.

Lês de sinnen yn twatallen lûdop foar. 

Wês taret op in klassikale sprekbeurt.

Beurt krigen mar kursist net foarlêze? Jou dan de beurt oan in oar út de groep.

Opdracht 4 Frysk - Nederlânsk

Yn de tekst 'De pleister' steane skean printe wurden. 

It binne lytse, mar frekwint brûkte wurdsjes.

Set de wurden oer nei it Nederlânsk.

Vertaaltips:

1. Bekijk eerst het woord in de context. 
2. Gebruik de woordenlijst in je lesboek. 
3. Zoek het woord op bij 'Sykje' op www.Frysker.nl. 

Opdracht 5 wurdskat

Folje de ûntbrekkende wurden yn.

Hat dyn buorman/buorfrou deselde antwurden?

Antwurden: 

1. Ik fyn der neat oan.
2. Hast it al oan Janke ferteld?
3. Dat is dochs net te leauwen!
4. Der wie ris in prinsesse.
5. Ik doch it jild yn myn beurs.
6. Hoe let komsto út skoalle.
7. Hat er al in freondintsje?
8. It ken net!
9. Dochsto mei oan it spultsje?
10. Ik haw neat kocht yn 'e stêd.

Is it al tiid foar skoft?

Opdracht 6 wurdskat

Folje de ûntbrekkende wurden yn.

Hat dyn buorman/buorfrou deselde antwurden?

Antwurden: 

1. Hasto foar my in glês molke?            (NED een = FRYSK in)
2. Hy rint in eintsje mei.
3. Klaas is âlder as Jelle.                           (NED vergelijking ... dan ... = FRYSK ... as ...)
4. It is in ferhaal oer in lyts famke.
5. Ik doch de ring yn it doaske.              (uitspraak dwaske)
6. Wat sei ik no tsjin dy?
7. Sa'n lytse dogeniet, altyd kattekwea úthelje.
8. Dochs yt ik leaver ierappels mei griente.
9. Ik streake har oer it hier.
10. Der rinne wol hûndert skiep yn it lân.

Opdracht 7 wurdskat

Ik lês de konversaasje 'By de dokter' foar.

Beantwurdzje dêrnei de fragen.

Antwurden:

1. Ze is steeds zo moe, heeft veel hoofdpijn en vaak spierpijn, is 's ochtends wat duizelig.
2. Hij meet de bloeddruk, bekijkt de keel en controleert de oren.
3. De diagnose is: oorontsteking.
4. Hij schrijft antibiotica voor en paracetamol tegen de pijn.
5. Ze moet even rustig aan doen.
6. Als de klachten niet verdwijnen, moet ze een nieuwe afspraak maken.

As der genôch tiid is, kin de konversaasje brûkt wurde om it lûdop lêzen te oefenjen.

In ekstra oefening kin wêze om de stomme letters te ûnderstreekjen.

Opdracht 8 wurdskat

Ik lês de konversaasje 'Bysluter paracetamol' foar.

Harkje goed en folje de ûntbrekkende wurden yn.

Ik lês de tekst noch in kear foar. 

Harkje nei de útspraak en kontrolearje de antwurden.

pyn yn 'e mûle = pinemûle

pyn yn 'e holle = pineholle

Ik lês de konversaasje foar. Net te fluch lêze. De kursisten harkje goed en lêze mei.

Grammatika

Fryske útlisfilmkes.

7. De letters oe en û. [3:04]

https://youtu.be/7TN3xOzflHg

Ta beslút

Wer simmer

It ferhaal komt werom by opdracht 12, 13 en 14 fan diel B.

It foarlêzen duorret likernôch fiif minuten.

Om thús te dwaan

Om thús te dwaan

Opdracht A, B en C = 3x20 minuten.

A = opdracht 9, 10 en 11

B = opdracht 12, 13 en 14

C = opdracht 15 en 16

 

Foar wa't no noch syn nocht net hat

Ekstra oefeningen = opdracht 17 en 18

Ferjit net dyn lochboek by te hâlden.

Sjoch op 

www.edufrysk.nl

* harkje nei de teksten

* kompjûter sjocht dyn wurk nei

It is effektiver om trije kear 20 minuten húswurk te meitsjen as ien kear 60 minuten. Skriuw yn it logboek nij learde wurdsjes op.

De oefeningen even koart by del rinne om der wis fan te wêzen dat de kursisten snappe wat de bedoeling is.

Neigesetsje

Kanon Fryske Skiednis : www.11en30.nu

http://www.11en30.nu/

TIP

3. Terp fan Hegebeintum

5. Kening Redbad en Bonifatius

10. Grutte Pier

15. De universiteit yn Frjentsjer

16. Skriuwer Gysbert Japix

17, Studinte Anna Maria van Schurman

20. Eise Eisinga en it planetarium

33. Fuotballer Abe Lenstra

43. Kneppelfreed oer it rjocht om Frysk te praten.

35. De Alvestêdetocht

41. It Frysk