H5-T7: BS7 en BS8 Voedselproductie en energie

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Basisstof 7: voedselproductie

Basisstof 8: energie

H5

Thema 7

Ecologie

Leerdoelen

1. Je kunt beredeneren hoe menselijk handelen ecosystemen negatief kunnen beinvloeden
2. Je kunt beredeneren welke ecologische maatregelen getroffen kunnen worden om ecosystemen te herstellen.

resistentie tegen pesticiden

door gebruik van pesticiden: selectiedruk

resistentie tegen pesticiden blijkt dat zeer groot selectievoordeel

deze individuen planten vaak voor 

resistentie breidt daardoor zeer snel uit

gebruik van pesticide niet meer effectief

ophoping van gifstoffen in de voedselketen: accumulatie

per trofisch niveau neemt de hoeveelheid biomassa af

Gifstoffen vaak biologisch niet afbreekbaar

Organismen slaan gifstoffen daardoor op in hun biomassa

(vet)

Concentratie gifstoffen stijgt per trofisch niveau

Biologische bestrijding

Inzetten van

• predatoren
• parasieten
• ziekteverwekkers

om populatiegrootte van een plaagsoort onder controle te houden

Eutrofiëring

ui - troo - fie - ee -ring

1. te veel anorganische stof in het water
2. waterbloei (algenbloei)
3. gebrek aan licht
4. sterfte planten
5. overactiviteit reducenten
6. zuurstoftekort
7. massale sterfte

Veredeling

bewust selecteren van planten met gunstige eigenschappen 

deze indivuen onderling laten voorplanten

repeat

Broeikaseffect en versterkt broeikaseffect

Broeikaseffect = natuurlijk

Versterkt broeikaseffect = door menselijk handelen 

broeikasgassen

CO2, CH4, NO2, CFKs

massale veehouderij, industrie

transport

klimaatverandering 

Leerdoelen

1. Je kunt beredeneren hoe menselijk handelen ecosystemen negatief kunnen beinvloeden
2. Je kunt beredeneren welke ecologische maatregelen getroffen kunnen worden om ecosystemen te herstellen.

Leg uit hoe verkeerd gebruik van pesticiden resistentie tegen pesticiden bevordert

Het ophopen van gifstoffen in de voedselketen noemt men ook wel

1. eutrofiering
2. veredeling
3. accumulatie
4. vermesting

Bij welk niveau is de accumulatie het grootste probleem?

1. producent
2. consument 1ste orde
3. consument 2de orde
4. consument 3de orde

Accumulatie komt vooral voor bij prooidieren

1. juist
2. onjuist

Accumulatie van gewasbeschermingsmiddelen is schadelijk voor ecosystemen.

1. Juist
2. Onjuist

Anna zegt: accumulatie wordt veroorzaakt door het feit dat de gifstoffen niet worden afgebroken.
Teun zegt: accumulatie wordt veroorzaakt door het feit dat in een voedselketen altijd biomassa verloren gaat.
Wie heeft gelijk?

1. Geen van beide
2. Anna
3. Teun
4. Beide

	Sterke toename van mineralen in het water
	Een sterke algengroei in het water
	Het selecteren op gunstige eigenschappen en onderling voortplanten van planten
	Het ophopen van gifstoffen door de voedselketen
	Vorm van bestrijding waarbij gebruik wordt gemaakt van natuurlijke vijanden

Veredelen

Eutrofiëring

Waterbloei

Biologische bestrijding

Accumulatie

Bepaalde vlinders worden bestreden door middel van het inzetten van sluipwespen. Hoe noem je deze vorm van bestrijding.

1. chemische bestrijding
2. resistente bestrijding
3. biologische bestrijding

'Gewone' landbouw

Biologische landbouw

mest van dieren

kunstmest

plaagdieren chemisch bestrijden

plaagdieren met natuurlijke vijand bestrijden

dieren hebben meer ruimte

dieren hebben minder ruimte

duurder vlees

goedkoper vlees

Als gevolg van vermesting van het water (eutrofiëring) kan het water in de zomer erg zuurstofarm worden.

Welk van de volgende processen verloopt dat niet of nauwelijks?

1. ammonificatie
2. nitrificatie
3. denitrificatie
4. fixatie

Wat is een oplossing voor eutrofiëring?

1. Algeneters aan het water toevoegen
2. Maaien
3. Snoeken in het water brengen
4. Forellen in het water brengen

Een ander woord voor eutrofiëring is

1. Waterbloei
2. Algenbloei
3. Overbemesting
4. Vermesting

Leg uit hoe eutrofiering kan leiden tot plotselinge vissterfte.

Eutrofiëring = algenbloei

1. waar
2. niet waar

Leg met behulp van de kringloop op de boerderij uit waarom dit helpt tegen eutrofiëring.

Leg met behulp van de kringloop op de boerderij uit waarom dit helpt tegen eutrofiëring. 

De kweker                      2 bloemen om met elkaar te                      .

De nakomelingen met de gewenste eigenschappen worden gebruikt om verder mee te                      .

Dit proces heet                      .

selecteert

kruisen

veredelen

kweken

Britse onderzoekers hebben via genetische modificatie een lichtgevend eiwit van een kwal in een tabaksplant ingebracht.
De methode die de onderzoekers hebben gebruikt heet veredeling.

1. juist
2. onjuist

Hoe wordt het genoemd als alleen dieren met bepaalde eigenschappen worden gebruikt om mee te fokken?

1. kunstmatige selectie
2. ongeslachtelijke voortplanting
3. veredeling

Leg het verschil uit tussen veredeling en genetische modificatie.

Bij het versterkt broeikaseffect

1. lost CO2 veel meer op in water
2. komt er teveel CO2 in de lucht

Wat is het versterkte broeikaseffect?

1. De laag broeikasgassen wordt dikker, waardoor het warmer wordt.
2. Het gat in de ozonlaag wordt groter
3. Het wordt kouder op aarde

Het broeikaseffect wordt veroorzaakt door broeikasgassen in de dampkring.

Een van de broeikasgassen is CO2.

Door een toename van CO2 in de dampkring blijft er meer warmte hangen in de dampkring.

Hierdoor neemt de temperatuur toe en stijgt de zeespiegel.

Doordat mensen veel energie opwekken, komt er veel CO2 vrij.

Het broeikaseffect maakt leven op aarde mogelijk.

Door een stijging van de zeespiegel kan een deel van Nederland onder water komen te staan.

Draagt ontbossing bij aan een verstrekt broeikaseffect? Leg uit

Waarom draagt het smelten van de ijskappen extra bij aan het broeikaseffect?

Leerdoelen

1. Je kunt beredeneren hoe menselijk handelen ecosystemen negatief kunnen beinvloeden
2. Je kunt beredeneren welke ecologische maatregelen getroffen kunnen worden om ecosystemen te herstellen.

Bij het versterkt broeikaseffect

1. lost CO2 veel meer op in water
2. komt er teveel CO2 in de lucht

Wat is het versterkte broeikaseffect?

1. De laag broeikasgassen wordt dikker, waardoor het warmer wordt.
2. Het gat in de ozonlaag wordt groter
3. Het wordt kouder op aarde

Het broeikaseffect wordt veroorzaakt door broeikasgassen in de dampkring.

Een van de broeikasgassen is CO2.

Door een toename van CO2 in de dampkring blijft er meer warmte hangen in de dampkring.

Hierdoor neemt de temperatuur toe en stijgt de zeespiegel.

Doordat mensen veel energie opwekken, komt er veel CO2 vrij.

Het broeikaseffect maakt leven op aarde mogelijk.

Door een stijging van de zeespiegel kan een deel van Nederland onder water komen te staan.

Draagt ontbossing bij aan een verstrekt broeikaseffect? Leg uit

Waarom draagt het smelten van de ijskappen extra bij aan het broeikaseffect?

Leerdoelen

1. Je kunt beredeneren hoe menselijk handelen ecosystemen negatief kunnen beinvloeden
2. Je kunt beredeneren welke ecologische maatregelen getroffen kunnen worden om ecosystemen te herstellen.