Basisstof 5: Gezonde voeding

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Thema 3: Vertering

Basisstof 5: Gezonde voeding

Wat gaan we doen?

• Herhaling 
• Leerdoelen doornemen
• Uitleg basisstof 5
• Aan het werk
• Verwerking

Leerdoelen

Aan het eind van deze les kan ik...

• Aangeven wat gezonde voeding is, en wat de gezondheidsrisico's zijn van onder- of overvoeding.

Enkele beweringen over gal:
1. Gal bevat enzymen voor de vetvertering;
2. Gal verdeelt grote vetdruppels in kleinere druppeltjes;
3. Gal wordt gemaakt in de lever.
Welke beweringen zijn juist?

1. 1 en 2
2. 1 en 3
3. 2 en 3
4. Geen van allen

Je kauwt op een stuk voedsel met daarin eiwitten, koolhydraten en vetten. Welk(e) van deze voedingsstoffen worden in de mond al deels verteerd?

1. Eiwitten
2. Vetten
3. Koolhydraten

1. 1
2. 2
3. 3
4. 4

1. In de dikke darm
2. In de dunne darm
3. In de twaalfvingerige darm

Welke van de onderstaande voedingsstoffen kan direct in het bloed worden opgenomen zonder eerst te worden verteerd?

1. Eiwitten
2. Glucose
3. Vetten
4. Zetmeel

De schijf van vijf

• Een gezond eetpatroon zorgt voor voldoende variatie.
• Een hulpmiddel hierbij is de schijf van vijf.
• Als je elke dag producten uit elk vak eet, krijg je alle voedingsstoffen binnen die je nodig hebt. 

Alternatief: Schijf for life

• 7 diëtisten vonden de schijf van 5 hopeloos ouderwets
• Zij ontwikkelden een nieuwe, veganistische, schijf van 5
• De "schijf for life". 
• Deze bevat 4 vakken (groenten & fruit, vet, eiwit en zetmeel) 
• Bron: https://www.metronieuws.nl/lifestyle/duurzaamheid/2021/09/schijf-van-vijf-schijf-voor-life-vegan-plantaardig/ 

Cholesterol-HDL-ratio

Cholesterol is een belangrijke bouwstof;

• Overtollig cholesterol zet zich af tegen bloedvaten: nauwe bloedvaten (hart- en vaatziekten)
• Gemaakt in de lever;
• Vervoerd als lipoproteïnen (cholesterol + eiwit)
• VLDL (Very Low Density Lipoprotein), LDL (Low Density Lipoprotein) en HDL (High Density Lipoprotein)

Cholesterol-HDL-ratio

• Cellen in weefsels nemen vetten uit VLDL op.
• VLDL wordt LDL (bevat voornamelijk cholesterol);
• Veel LDL wordt opgenomen in de lever, bijnieren en teelballen of eierstokken;
• LDL in het bloed zet zich af tegen de wanden van bloedvaten.

Cholesterol-HDL-ratio

HDL (gemaakt door de lever) neemt LDL-cholesterol op;

Dit wordt vervoerd naar de lever: LDL-cholesterolgehalte daalt.

• Verzadigde vetzuren zorgen voor toename LDL-cholesterol;
• Onverzadigde vetzuren zorgen voor toename HDL-cholesterol.

Hoe hoger HDL-gehalte, hoe beter de afvoer van overtollige LDL naar de lever.

Aan het werk

Wat: Basisstof 1 t/m 5 van thema 10

Hoe: Tweetallen of voor jezelf

Tijd: 15 min

Hulp: Kijk in je BINAS/boek, steek anders je vinger op

Klaar: Nakijken en verbeteren

Uitkomst: Basisstof 1 t/m 5 van thema 10 is af.