Spelling: getallen en sommige(n) (+ probleemwoorden)

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Welkom

Pak je laptop, zet hem aan en log in op LessonUp. 

                                                    

check, dubbelcheck in de agenda

Belangrijke datums:

• ma 25 nov boek uit
• vr 29 nov inleveren boekopdracht 1 (Magister Learn)
• ma 9 dec toets spelling (ww spelling/overige spelling in Kwizl) 20%
• ma 16 dec toets schrijfstijl in Kwizl (25%)
• vr 10 jan inleveren boekopdracht 2

Formuleren/Spelling

Doel: 

• Ik ken de regels van het schrijven in getallen.
• Ik ken de regel wat betreft het zelfstandig gebruik van bv. sommige of sommigen. 

Wanneer schrijf je getallen in cijfers en wanneer in letters?

Het is gebruikelijk om lage en ronde getallen in letters te schrijven: zeven, dertien, twintig, dertig, tachtig, honderd, vierhonderd. Andere getallen en exacte getallen zijn doorgaans in cijfers: 42, 134, 50 procent, sinds 2005, 14 ºC.

In letters

• getallen tot twintig: een, drie, achtste, zeventien, de negentiende eeuw;
  
• tientallen: de twintigste eeuw, dertig, vijftig, tachtigste, negentig;
  
• honderdtallen: honderdste, driehonderd, achthonderdste;
  
• duizendtallen: duizend, drieduizend, zesduizendste;
  
• tienduizendtallen tot twaalfduizend: tienduizendste, twaalfduizend;
  
• de woorden miljoen, miljard, biljoen, enz.: vier miljoen, zeven miljardste (met een spatie).
  
• rangtelwoorden van bovenstaande getallen: eerste, vierde, honderste

Rangtelwoorden

Woorden als 'zeven', 'veertien', 'honderd' en 'duizend' zijn hoofdtelwoorden. Je kunt van deze woorden 'rangtelwoorden' maken. Deze geven een rang (volgorde) aan. Je kunt een rangtelwoord maken door 'de' of 'ste' aan het telwoord toe te voegen.

Bijvoorbeeld:

- de eerste trede

- de tiende mogelijkheid

- de honderdste aflevering

In een lopende tekst

Duizend, miljoen en miljard kun je in een lopende tekst ook combineren met cijfers: 22 duizend, 123 miljoen, 36 miljard. Dat leest prettiger dan 22.000, 123.000.000 en 36.000.000.000.

Wanneer gebruiken we cijfers?

Overige getallen (dus niet ronde getallen boven de twintig) worden vrijwel altijd in cijfers weergegeven, omdat uitschrijven in woorden te veel ruimte inneemt en bovendien minder duidelijk is. Bijvoorbeeld: 42, 190, 365, de 21e/21ste eeuw.

1. Liever in cijfers

Bij het nummeren van de onderdelen van een groter geheel, of van een reeks:

• hoofdstuk 5
• optie 1 en optie 2
• deel 1 t/m 7
• groep 6

2. Liever in cijfers

Bij exacte waarden, zoals maten, temperaturen, gewichten, jaartallen, data en vaak ook percentages:

• In de bebouwde kom is de maximumsnelheid 50 km/u.
• Morgen wordt het 14 ºC.
• Een overnachting kost € 100,- (of: 100 euro) per persoon.
• We vertrekken op 15 maart.
• 60% (of: 60 procent) van de ondervraagden stemde voor.’ (Als in een tekst maar een enkel percentage voorkomt, kan het ook heel goed in letters worden opgeschreven: vijftig procent.)
  

3. Liever in cijfers

Als er anders een rare mix van woorden en cijfers zou ontstaan:

niet: ‘Van de 45 deelnemers zijn er zeventien gezakt en 28 geslaagd’,

maar liever: ‘Van de 45 deelnemers zijn er 17 gezakt en 28 geslaagd.’

niet: ‘We ondervroegen een man van twintig jaar en een vrouw van 22 jaar’,

maar liever: ‘We ondervroegen van 20 jaar en een vrouw van 22 jaar.’

Rangtelwoorden in cijfers

Rangtelwoorden die in cijfers zijn weergegeven, krijgen 'de' of 'ste' aan het getal toegevoegd.

Bijvoorbeeld:

Let op!

• Als we getallen van een miljoen of meer in letters schrijven, komt er een spatie tussen de twee delen (vierhonderdduizend, maar drie miljoen)
• Als we breuken in letters schrijven, schrijven we ze los (twee achtste), behalve in een samenstelling (drievierdemeerderheid)
• In getallen van vijf of meer cijfers markeert een punt (of spatie) de duizendtallen: 70.000 (of 70 000), 234.000 (of 234 000), enz. 
• In getallen van vier cijfers kun je de punt weglaten, maar dat hoeft niet. Zo zijn bijvoorbeeld 7.600 en 7600 allebei gebruikelijk, net als €2.300 en € 2300.

Hij woont op huisnummer dertien/13.

1. dertien
2. 13

Je moet minstens twee/2 uur wachten voor je aan de beurt bent.

1. twee
2. 2

In de oorlog, die ruim drie/3 jaar duurde, vielen 5346 slachtoffers.

1. drie
2. 3

Neem de zin over, maak van de cijfers letters waar dat moet:

De expeditie begint in 2024 op 2e pinksterdag om 11 uur.

Neem de zin over, maak van de cijfers letters waar dat moet:
Vanwege de temperatuur van min 15 C kwam 3/4 deel van de toeschouwers op 13 december niet opdagen voor de voorstelling van 21.00 uur.

Alle of allen

Of een woord eindigt op een -e of op -en hoor je in het Nederlands eigenlijk niet. Wij zijn vrij nonchalante sprekers van laatste lettergrepen. 

Zeker als dat de stomme e-klank is, ook wel de sjwa genoemd [ə]. Bij werkwoorden weet je: een infinitief of een persoonsvorm meervoud schrijf je met een n aan het eind, ook al hoor je die meestal niet: lopen, fietsen die slot-n spreek je niet uit.

Zelfstandig of bijvoeglijk / Mens of niet

Woorden als alle, vele, sommige, enkele kunnen óók voorkomen met een eind-n.

Die krijg je alleen als je

1. verwijst naar mensen ÉN

2. je het woord als zelfstandig woord voelt/ziet.

Verwijst het woord naar mensen en vind je in dezelfde zin een woord dat je er zó achter kunt zetten (of er al achter staat), dan kun je dat woord als bijvoeglijk zien en eindigt het op een e, want bijvoeglijke woorden eindigen in de regel op een e.

Voorbeelden

• Ik heb de tweelingbroers in één klas en beide heb ik een goede beoordeling gegeven.(Nu kun je beide als bijvoeglijk zien bij tweelingbroers: het woord staat nog in dezelfde zin)
• Ik heb broer en zus in één klas en beiden heb ik een goede beoordeling gegeven.(Je kunt nu geen woord uit deze zin achter beiden zetten. Behoorlijk zelfstandig dus)
• De laatsten zullen de eersten zijn. (Gaat blijkbaar over mensen; bijbelzinnetje)
• Sommige bleven de hele nacht blaffen. (Geen mensen, niet verder over nadenken: Geen n)
• Sommigen bleven de hele nacht feesten. (Dieren feesten niet. Het zijn mensen die feesten).

Beide/beiden zochten naar de juiste woorden om elkaar de liefde te verklaren.

1. beide
2. beiden

Over het algemeen zijn honden leuk. Voor sommige/sommigen ben ik bang.

1. sommige
2. sommigen

De meeste/meesten bleven blaffen tot eindelijk hun etensbak gevuld werd.

1. meeste
2. meesten

Sommige voetballers zingen altijd het volkslied mee, maar de meeste/meesten houden hun lippen stijf op elkaar.

1. meeste
2. meesten

Dat museum is afgestemd op slechthorende/slechthorenden

1. slechthorende
2. slechthorenden

Er zijn veel kattenrassen. De Noorse boskat vind ik toch wel een van de mooiste/mooisten.

1. mooiste
2. mooisten

Er zijn veel kattenrassen. De Noorse boskat vind ik toch wel een van de mooiste/mooisten.

1. mooiste
2. mooisten

Welke stoel zit het lekkerst? Die rode/roden of die houte/houten?

1. rode/houte
2. roden/houten
3. rode/houten
4. roden/houte

Huiswerk in Kwizl:

Maak de opdrachten: getallen schrijven en alle of allen in Kwizl voor volgende week maandag.

Daarnaast blijven oefenen in Kwizl:

• Trema/koppelteken

• Samenstellingen en aan elkaar of los

• Meervoudsvorming

• Apostrof

• Oefenen werkwoordspelling

• Spelling 3F KWIZ 3