3v 5.3 Overmaat en ondermaat

• Scheikunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

5.3 Overmaat en ondermaat

Je leert

• wat er gebeurt als je stoffen niet in de juiste massaverhouding mengt;
  
• het begrip overmaat en ondermaat gebruiken;
  
• rekenen aan reacties waarvan een van de beginstoffen in overmaat aanwezig is.
  

Herhaling rekenen met massaverhoudingen 

Geef de coëfficiënten voor de reactie, noteer je antwoord als ...,...,...,... (zonder spatie)

Geef de massaverhouding waarin de vier stoffen reageren en ontstaan, noteer je antwoord als
m1:m2:m3:m4 (geen spatie).
Geef de massa's op één decimaal.

Geef je berekening (dus wat je intypt op je rekenmachine). Geef je eindantwoord op één decimaal

Overmaat en ondermaat

Overmaat & ondermaat

Overmaat = het teveel van de stof wat overblijft na de volledige reactie

Ondermaat = de stof die op gaat tijdens de reactie

Massaverhouding

CH₄  +  2 O₂  →  CO₂  +  2 H₂O

Hoeveel gram CH₄ reageert met hoeveel gram O₂?

Massaverhouding

CH₄  +  2 O₂  →  CO₂  +  2 H₂O

   16           64             44             36

Massaverhouding

CH₄  +  2 O₂  →  CO₂  +  2 H₂O

   16           64             44             36

Maar wat als je 16 gram CH₄ mengt met 60 gram O₂?

Massaverhouding

Als normaal 16 g CH₄ reageert met 64 g O₂, maar er slechts 60 g O₂ beschikbaar is, dan is er te weinig zuurstof.

We zeggen: de zuurstof is in ondermaat. 

Of: het aardgas is in overmaat.

Rekenen

Bereken hoeveel ijzersulfide, FeS, er ontstaat als je 60 g ijzer mengt met 35 g zwavel.

De reactievergelijking is:

Fe (s)  +  S (s)  →  FeS (s)

1. Bereken de massaverhouding

2. Maak een kruistabel

3. Bepaal welke stof in overmaat en welke in ondermaat is

4. Bereken m.b.v. de stof in ondermaat

Voorbeeld uitgewerkt: vb2

Samen doen op bord met lln/leerling naar voren halen

Welke stof is in overmaat?

4 CuO + CH4 --> 4 Cu + CO2 + 2 H2O
Je laat 25g koperoxide reageren met 5,5 g methaan
Welke van deze 2 stoffen is in overmaat?

1. Bereken de massaverhouding

2. Maak een kruistabel

3. Bepaal welke stof in overmaat en welke in ondermaat is

4. Bereken m.b.v. de stof in ondermaat

uitwerkingen van vb 3

Leerlingen zelf doen

Huiswerk maken

Opdracht 31 t/m 35

Je kunt nu

• uitleggen wanneer een reactie stopt;
  
• uitleggen wat onder overmaat en ondermaat wordt verstaan;
  
• uitrekenen welke stof(fen) in overmaat en ondermaat bij een chemische reactie aanwezig zijn.