Les 3 - Koude Oorlog

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Les 1 - introductie h10

Uitleg begrip Koude Oorlog

Oorzaken K.O.

Je kunt het KA: de verdeling van de wereld in twee ideologische blokken in de greep van een wapenwedloop en de daaruit voortvloeiende dreiging van een atoomoorlog. uitleggen a.d.h.v. voorbeelden

hoe en waardoor de Koude Oorlog begon

een 'Koude' oorlog omdat er niet letterlijk werd gevochten.

Bondgenootschap V.S. en S.U. ten einde want ideologisch te verschillend. 

• Kapitalistisch westen en communistisch oosten.
• bang voor uitbreiding invloedssfeer
• spanningen tijdens en na WOII

Start bij de Conferentie van Potsdam 

Winston Churchill, Harry S. Truman en Jozef Stalin.

Het begin van de Koude Oorlog

Beide landen willen hun invloedssfeer vergroten: supermacht

VS: containmentpolitiek door economische en militaire steun te bieden aan landen die werden bedreigd door het communisme

• Marshallhulp
  

SU: 45-49;  bevrijde delen behoren tot SU

• Warschaupact
  

Ijzeren Gordijn: verdeeld Europa én Berlijn in twee delen

https://www.examenoverzicht.nl/geschiedenis/koude-oorlog?srsltid=AfmBOop8N0fNpz6HWAsprgwLZjEVw071hSifBE4k8Lht-tk4eveyTGkb

Lezen §10.2 en maken samenvatting

• Schrijf de leerdoelen van de paragraaf op.

> kenmerken oost- en west-blok
> Koude oorlog in Azië / Europa / Amerika
> Kenmerken: ontspanning + hoogspanning
> Einde koude oorlog (kenmerken/personen)

Mag digitaal of handgeschreven, gebruik de leerdoelen en de checklist.

Les 1 - introductie h10

Uitleg blokvorming Koude Oorlog

Filmpje

Taak 10.2

Je kunt het KA: de verdeling van de wereld in twee ideologische blokken in de greep van een wapenwedloop en de daaruit voortvloeiende dreiging van een atoomoorlog. uitleggen a.d.h.v. voorbeelden

hoe de Koude Oorlog een wereldwijd conflict werd

blokvorming: ontstaan van vijandige groepen landen

Oostblok en Westblok

Ook zichtbaar in de rest van de wereld: Korea

dominotheorie

Vietnamoorlog

Red scare - angst voor het communisme

Lezen §10.2 en maken taak 10.2

• Beantwoord de vragen volledig.

• Gebruik de bron indien gevraagd.
• 
  

Mag digitaal of handgeschreven, gebruik de leerdoelen en de checklist.

Les 1 - introductie h10

Uitleg spanning en ontspanning

Check elkaars samenvatting

Je kunt het KA: de verdeling van de wereld in twee ideologische blokken in de greep van een wapenwedloop en de daaruit voortvloeiende dreiging van een atoomoorlog. uitleggen a.d.h.v. voorbeelden

 hoe perioden van ontspanning en spanning elkaar afwisselden.

Wapenwedloop ontstaat na S.U. ook atoombommen heeft (1949)

--> VS/SU bouwen steeds grotere en krachtigere kernwapens

• atoomoorlog kan de hele menselijke beschaving vernietigen

door MAD niet ingezet (mutually assured destruction; wederzijdse gegarandeerde vernietiging WGV)

• Stalins opvolger Chroesjtsjov pleit voor
  vreedzame co-existentie

periode van ontspanning

Opdracht 1

Bron 1: Tanks tegenover elkaar bij
Checkpoint Charlie, een van de doorgangen in
de Berlijnse Muur (28-10-1961)

Leg uit waarom de foto kenmerkend is voor
de Koude Oorlog.

Tijden van spanning

• Bouw Berlijnse Muur
• Cubacrisis
• intercontinentale raketten
• 1975: middellange-afstandsraketten
• Reagan
   
  

Tijden van ontspanning (detente)

• Breznjev wordt leider
• 1970 arsenaal niet uitbreiden
  

Uitwisselen samenvattingen

• Controleer of de samenvatting antwoord geeft op de leerdoelen.
• Hebben ze ook dit benoemd?
  

> kenmerken oost- en west-blok
> Koude oorlog in Azië / Europa / Amerika
> Kenmerken: ontspanning + hoogspanning
> Einde koude oorlog (kenmerken/personen)

Les 1 - introductie h10

Uitleg einde K.O.

Start 10.3 Welvaart en cultuur

Je kunt het KA: de toenemende westerse welvaart die vanaf de jaren 1960 aanleiding gaf tot ingrijpende sociaal-culturele veranderingsprocessen uitleggen a.d.h.v. voorbeelden.

hoe de Koude Oorlog eindigde

• Onvrede Sovjet Unie: leiderschap zwak, geen dwang
  
• Onder druk van bevolking wordt 1989 macht in Oostblok opgegeven
• Ijzeren Gordijn en Berlijnse muur worden afgebroken (9 november 1989)
• 4 dec 1989 einde Koude Oorlog
• 3 oktober 1990 werd de DDR opgeheven, maar nog altijd verschillen
  
• Val Sovjet Unie 1991
  

hoe de welvaart na de Tweede Wereldoorlog ontstond

Economische groei in de gouden jaren 1948-1973  door sterke loonstijgingen en het ontstaan van een consumptiemaatschappij.

• welvaartssymbolen zoals een koelkast, tv, stofzuiger, auto, vakantie en wasmachine
  
• consumptie van genotmiddelen: variatie, keuze, supermarkt

Economische groei eindigt in 1973 door oliecrisis (opzettelijk gecreëerd tekort aan aardolie) automatisering en mechanisering: industrietakken verdwijnen door robots of lagelonenlanden

Na 1985 overgang van postindustriële samenleving naar informatiemaatschappij

hoe de welvaart na de Tweede Wereldoorlog ontstond

• Kosten van lonen en uitkeringen

stijgen waardoor producten duur zijn

• Grote werkeloosheid door

automatisering en verdwijnen
industriebedrijven naar lagelonen-
landen

Industrie minder belangrijk, nu focus op dienstensector: postindustriële samenleving

Na 1985 opkomst telefoon en computer: informatiemaatschappij

• veel ICT in hun werk en vrije tijd wat de economie zou laten groeien!

Continuïteit of verandering

De jaren ’60 worden door veel historici beschreven als ‘nieuw’ en ‘revolutionair’. De vraag is echter of  dat wel helemaal juist is. 

Bestudeer de bronnen en bepaal bij iedere bron:

1. of er in de bron sprake is van continuïteit of verandering en;
2. wat er dan hetzelfde bleef of veranderde (in eigen woorden).

bron 1 – Een fragment uit het boek 

Oriëntatie op geschiedenis:

'De rol van de overheid nam sterk toe. Na de crisis van de jaren ’30 was de algemene overtuiging dat de overheid tot taak had de economische groei te bevorderen en de burgers te beschermen. [...] Vanaf nu werd er sociale zekerheid opgebouwd. Mensen die tussen wal en schip dreigden te komen, werden door de overheid geholpen. Zo ontstond een verzorgingsstaat die hielp bij ziekte, werkloosheid, arbeidsongeschiktheid en ouderdom.’

bron 2 – Een fragment uit het boek

Oriëntatie op geschiedenis:

Twee maanden na de Duitse capitulatie hadden de Amerikanen hun eerste kernproef uitgevoerd. Stalin wist al drie jaar dat de Amerikanen met een atoombom bezig waren. Hij had het in 1942 al gehoord van zijn geheime dienst. Stalin kon echter niet laten merken dat hij dit wist. Na een vergadering schoot de Amerikaanse president hem aan en zei nonchalant dat de VS een bom hadden getest met buitengewone vernietigingskracht. Een nieuwe oorlog was begonnen.’

bron 3 – Een fragment uit Bericht aan de Rattenkoning door Harry Mulisch

‘De politie liet aankondigen dat zij zaterdag 7 augustus massaal bij het Lieverdje aanwezig zou zijn om de ORDE te handhaven, en dat zij iedereen aanraadde, van het Spui weg te blijven. Dankzij deze perfekte publicity-stunt begonnen al tegen half twaalf honderden en nog eens honderden mensen naar het Spui te stromen. Arrestantenwagens stonden klaar. Aan de andere kant van de straat wachtten naar schatting driehonderd opgetogen lachende jongens met lange haren, veelal in witte spijkerpakken van ƒ 52,-* uit het Werkmanspaleis. Achter hen rijen dik de  toeschouwers, tot in de hekken van de Lutherse kerk – een kring van duizend man om een bronzen beeldje van anderhalve meter hoog.’

*ƒ = florijn / gulden, de munteenheid voor de euro.