4.2 Het bestuur van de stadstaat

• Geschiedenis
• Middelbare school
• mavo, havo, vwo
• Leerjaar 1

Politiek in Athene

Het bestuur van de stadstaten

Leerdoel

• Je kunt een beschrijving geven van vier verschillende manieren waarop een Griekse stadstaat kon worden bestuurd.
  
• Je kunt uitleggen hoe de Atheense democratie ongeveer werkte en waardoor die anders was dan de democratie in Nederland.
  
• Je kunt beschrijven hoe de democratie in Athene en andere Griekse stadstaten verdween.

Kenmerkend aspect

Het kenmerkend aspect in deze paragraaf is:

de ontwikkeling van wetenschappelijk denken en het denken over burgerschap en politiek in de Griekse stadstaat

(Hoe willen we bestuurd worden?)

Monarchie 

• \

• Koning en erfopvolging
• Alleenheerschappij
• Raad van ouderen geeft advies

Tirannie

• Alle macht bij een persoon
• Verkregen door anderen uit te schakelen (staatsgreep)
• Zijn wil is wet, harde hand.

Olicharchie 

• Kleine groep machthebbers
• Willen eigen groep voortrekken
• Bezit bepaalt of je mag besturen, zijn niet van adel

Aristocratie

• Kleine groep machthebbers
• bevoorrecht door afkomst en aanzien
• Uit adellijke families

De Atheense democratie

• In Athene was het volk de baas. 
• Er werd gestemd over belangrijke beslissingen.
• Dat gebeurde door de Volksvergadering, daarin zaten alle mannen met burgerrecht
• De vergadering vond plaats op de Pnyx, een heuvel aan de rand van de Agora (het financiele en sociale centrum van Athene)
• Dit was echter niet altijd zo geweest...

Taken volksvergadering Athene

De volksvergadering kreeg er meer taken bij, zoals:

• het kiezen van een Raad van Vijfhonderd. Vijfhonderd burgers mochten wetten bedenken die aan de volksvergadering werden voorgelegd. De burgers wisselden elk jaar, zodat iedereen aan de beurt kwam;
  
• het kiezen van leiders van het leger en de oorlogsvloot;
  
• het kiezen van rechters;
  
• het invoeren van het ostracisme (schervengericht); burgers stemmen om iemand uit Athene te verbannen

Het Atheense bestuur (5e eeuw v.Chr.)

Democratie?!

• Niet helemaal...
• ...alleen mannelijke burgers (ongeveer 16% van de bevolking) 
• Vrouwen, slaven en vreemdelingen mochten niet meepraten.

Bestuur door een koning of keizer heet...

1. aristocratie
2. democratie
3. monarchie
4. autocratie

Welk bestuur had de stad Athene vanaf 594 v. Chr.?

1. Aristocratie
2. Democratie

Bestuur door een groep mannen van rijke en belangrijke families heet...

1. polytheisme
2. oligarchie
3. democratie
4. monarchie

Een regering waarbij het volk beslist, heet ook wel een

1. aristocratie
2. democratie
3. monarchie
4. tirannie

Wat zie je op het plaatje?

1. Een oligarchie
2. Een aristocratie
3. Een monarchie
4. Geen van alle genoemde antwoorden

Hoe noem je de staatsvorm waarbij de adel de macht heeft?

1. Aristocratie
2. Democratie
3. Oligarchie
4. Monarchie

Maak de juiste combinaties:
1: Democratie A: Een koning heeft de macht
2: Aristocratie B: Het volk heeft de macht
3: Monarchie C: De adel heeft de macht
4: Tirannie D: Met geweld de macht gegrepen

1. 1B, 2A, 3D, 4C
2. 1B, 2C, 3A, 4D
3. 1A, 2B, 3C, 4D
4. 1D, 2C, 3B, 4A

Democratie!

• Ga met alle leerlingen met dezelfde kleur kaartje bij elkaar zitten
• Bedenk 2 - 3 goede argumenten voor jullie standpunt, schrijf die op een blaadje / schrift
•                                 Groen = voor wapens leveren aan Oekraïne,                                    Rood = tegen wapens leveren aan Oekraïne 

Stelling: Nederland moet stoppen met het leveren van wapens aan Oekraïne, omdat we daardoor zorgen dat de oorlog langer duurt 

De leerdoelen van deze paragraaf zijn:

• Je kunt uitleggen waarom de Griekse kolonisatie leidde tot een bloeiperiode voor heel Griekenland.
  

• Je kunt verschillende Griekse bestuursvormen noemen en beschrijven.
  

• Je kunt de Atheense democratie vergelijken met onze huidige Nederlandse democratie.