§5.4 - Voortplanten

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 1

5.4 Voortplanten

Programma

1. Jouw weektaak

2. Terugblik

3. Lesdoelen

4. Wat weet jij al?

5. Theorie + checks

6. Evaluatie / Les afsluiten 

Huiswerk (staat in Magister)

Weektaak (25 januari af) =
5.4 lezen + Les 5  maken in je boekje

+ Verder met je verslag maken (zie Magister wat af moet zijn!) 

Bestudeer checklist 5. 
Ook: blz. 28 /29 in je boekje

Huiswerk vorige week

§5.3 --> vragen? --> nakijken kan met het bestand in de studiewijzer.

Beginnen met je verslag --> in iedere groep staat de opzet bij 'bestanden'
Foto's van de tekeningen komen ook in je verslag!!

Zijn er nog vragen? 

5.3 Wat eet je van een plant?

Welk deel van de plant eet je?

Sleep het onderdeel naar de juiste voedingsmiddel.

stengel

stengel

blad

blad

vrucht

vrucht

wortel

wortel

bloem

bloem

zaad

zaad

5.4 -Leerdoelen

*Je kan uitleggen hoe planten zich voortplanten.

*Je kan uitleggen hoe zaden worden verspreid 

*Je kan uitleggen wat er gebeurt in een plantenleven (cyclus).

Waar denk jij aan bij het onderwerp 'Planten planten zich voort'?

Onderdelen van een bloem

Bloembodem: hierop zitten de andere delen van de bloem vast.

Kelkbladeren: groene blaadjes, die de bloem beschermen tegen kou, uitdroging en beschadiging als de bloem nog in de knop zit.

Nectarkliertjes: kliertjes onder in de bloem, die nectar maken. Nectar is een zoete vloeistof, die insecten zoals vlinders en bijen eten.

staan rondom de stamper.

Onderdelen van een bloem

Kroonbladeren: de gekleurde bloemblaadjes, waarmee een plant insecten naar de bloem lokt.

Stamper: zit midden in de bloem en is voor de voortplanting.

Meeldraden: ook voor de voortplanting. Staan rondom stamper

'Weet jij het al?'
Welke onderdelen van de bloem groeien uit tot zaden in de vrucht?

1. Vruchtbeginsel
2. Stijl
3. Zaadbeginsels
4. Stempel

Voortplantingsorganen: Meeldraden en stampers

Meeldraad - helmknop en de helmdraad.
De helmknoppen maken stuifmeelkorrels (stuifmeel):  mannelijke voortplantingscellen; Vergelijk ze met zaadcellen van mensen.

Stamper - stempel, stijl en vruchtbeginsel.
In  vruchtbeginsel zitten de zaadbeginsels.
In elk zaadbeginsel zit één eicel.
Ze  zijn de vrouwelijke voortplantingscellen;
Vergelijk ze met de eicellen van mensen.

>> Zie video links :) 

Dit is een meeldraad

1. waar
2. nietwaar

Welke onderdeel is vrouwelijk?

1. Meeldraad
2. Stamper
3. Kroonblad
4. Vruchtbeginsel

Wat is onderdeel 1?

1. Kelkblad
2. Meeldraad
3. Kroonblad
4. Vruchtbeginsel

Een meeldraad is het vrouwelijke voortplantingsorgaan

1. Juist
2. Onjuist

Hoe komt stuifmeel op de stamper?

Bestuiving= overbrengen stuifmeel van meeldraad op stamper.
*altijd naar bloem van zelfde soort plant!

>> Zie video linkerpagina.

kruisbestuiving	zelfbestuiving
stuifmeel van ene bloem op stamper van bloem van andere plant terechtkomt	Soms komt het stuifmeel op de bloemen van dezelfde plant terecht.

Stuifmeel gaat van ene naar de andere plant door:

1. Insecten
Planten met geurende,kleurende bloemen lokken insecten. Insect eet nectar -> kruipt daarvoor onder in bloem, raakt meeldraden -> stuifmeel op lichaam-> kruipt op andere bloem en raakt kleverige stempel. Stuifmeel plakt. (insectenbloemen)

2. Wind

Wind neemt stuifmeel mee -> windbloem = minder opvallend geurend/kleurend dan insectenbloem . Meeldraad en stempel steekt ver uit bloem -> makkie voor de wind! ;) 

Windbloem of insectenbloem?

1. Windbloem
2. Insectenbloem

Windbloem of insectenbloem?

1. Windbloem
2. Insectenbloem
3. Allebei

Windbloem of insectenbloem?

1. Windbloem
2. Insectenbloem

Windbloem

Insectenbloem

Windbloem

Hoe ontstaan zaden?

Hoe ontstaan zaden?

1. Na bestuiving: stuifmeelkorrels op stempel.

2. Uit stuifmeelkorrel groeit buisje door stijl naar vruchtbeginsel (onderin stamper) = Stuifmeelbuis

3. In vruchtbeginsel: zaadbeginsels met eicellen (één eicel per zaadbeginsel) Kern stuifmeelkorrel zakt door buisje tot in één vd eicellen

4. Celkern eicel + stuifmeelkorrel smelten samen --> één nieuwe celkern. 

En wat ná de bevruchting?

1. Kroon- en kelkbladeren verschrompelen. 
2. Vruchtbeginsel groeit en wordt vrucht (zie afb.) 
3. Zaadbeginsels groeien tegelijkertijd uit tot zaden. -> zo ontstaan zaden in een vrucht, zoals  zaadjes in tomaat of pitjes in  appel.

Noem minstens één gevolg van de bevruchting

In welke volgorde gaat de stuifmeelbuis door de bloemdelen heen?

1. Stijl, stempel, zaadbeginsel, eicel
2. Eicel, zaadbeginsel, stijl, stempel
3. Stijl, zaadbeginsel, stempel, eicel
4. Stempel, stijl, zaadbeginsel, eicel

Wat wordt het zaadbeginsel?

1. vrucht
2. zaad

Hoe heten de vrouwelijke voortplantingsorganen?

1. zaadbeginsel
2. stampers
3. vruchtbegingsels
4. eicel

De stuifmeelbuis (pollenbuis)
groeit van ..... naar
(juiste volgorde)

1. stempel, stijl, zaadbeginsel
2. stijl, stempel, zaadbeginsel
3. vruchtbeginsel, stempel, stijl
4. zaadbeginsel, stempel, stijl

Terugblik vorige les: wat heb je onthouden?

Hoe worden zaden verspreid?

Zaadverspreiding:
verspreiden van zaden in de vrucht (voorkomt dat ze allemaal vlakbij moederplant terecht komen)

D r i e   m a n i e r e n 

1. De wind (lichte vrucht)

2. Door dieren (stekelige vrucht ivm kleven in vacht, of vrucht gegeten)

3. Door plant zelf (vrucht knapt open)

Wanneer een stuifmeelkorrel op de stamper komt spreken we van...

1. Bevruchting
2. Bestuiving
3. Planten sex
4. Zaadverspreiding

Jasha zegt: 'Sommige planten kunnen hun eigen zaden verspreiden'.
Annemiek zegt: 'Nee hoor, dat kan alleen door dieren.' Wie heeft gelijk?

1. Jasha
2. Annemiek
3. Beiden
4. Geen van beiden

Wat gebeurt er in een plantenleven?

Levenscyclus= kring van gebeurtenissen in een vaste volgorde van een organisme

eenjarige planten	ontkiemen in voorjaar, bloeit in zomer, vormt zaden in herfst, sterft in winter
Tweejarige plant	ontkiemt + groeit in 1e jaar, bloeit + zaadvorming in 2e jaar, sterft daarna.
Meerjarige plant	Ontkiemen in voorjaar, bloeit in zomer, zaadvorming in herfst. Winter: sterft bovengrondse. Loopt elk voorjaar uit/kunnen heel oud worden

Wat bedoelen we met de levenscyclus van de plant?

1. Het plantje dat boven de grond groeit.
2. De levenscyclus is de ontkieming van de plant
3. Alle fasen die een plant doorloopt in zijn leven
4. Als de plant doodgaat.

Welke stap komt er na het zaadje in de levenscyclus van een plant?

1. De bloem
2. Het kiemplantje
3. De vrucht
4. Een volwassen plant

Je ziet een plantje met zaadlobben. In welk stadium van de levenscyclus is deze plant?

1. Ontkieming
2. Kiemplant
3. Volwassen plant
4. Dat kun je niet weten

In welke fase van de levenscyclus zit de
plant van deze vrucht?

1. kieming
2. kiemplant
3. volwassen plant

Noem minstens 5 begrippen die je zijn bijgebleven na deze les.

Huiswerk

Je Bonen-verslag afmaken :) 

+ opdrachten in je boekje van 5.4