Les 3: Het verdrag van Versailles en de gevolgen van de Beurskrach

• Geschiedenis
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 4

Op weg naar langdurige vrede?

Les 3: Duitsland van democratie naar dictatuur

De leerdoelen

1. Je kunt vier belangrijke afspraken uit het verdrag van Versailles noemen.

2.  Je kunt verklaringen geven voor het wantrouwen in de Republiek van Weimar.

3.  Je kunt gevolgen van de economische wereldcrisis voor Duitsland benoemen.

We gaan terug naar de tijd vlak na WOI....

Wat weet je al van het
Verdrag van Versailles?

De Vrede van Versailles

Op 11 november was WOI voorbij. De vredesonderhandelingen waren in het Paleis van Versailles. Alle geallieerde landen waren aanwezig, behalve Rusland. Ook Duitsland was niet welkom!

Het Verdrag van Versailles

Op 28 juni 1919 werd het verdrag ondertekend. Duitsland kreeg de schuld van WOI en moest akkoord gaan met demilitarisatie, herstelbetalingen en  gebiedsafstand (ook kolonies).

De Volkenbond

Ook werd afgesproken dat er een Volkenbond moest komen om oorlogen te voorkomen. Duitsland en Rusland mochten geen lid worden, maar de Verenigde Staten werden zelf ook geen lid...

                      --->

                         De Amerikaanse 

                       president Woodrow Wilson

Van keizerrijk naar republiek

De Duitse keizer Wilhelm II was aan het einde van de Eerste wereldoorlog naar Nederland gevlucht. Duitsland werd een parlementaire democratie

 (Republiek van Weimar).

De Dolkstootlegende

Er was weinig vertrouwen bij het 

Duitse volk. Veel mensen gaven 

de regering de schuld van het 

verlies van WOI en de slechte 

vredesvoorwaarden. De legerleiding 

verzon dat de sociaal-democraten 

hierachter zaten...

Bezetting van het Ruhrgebied

Het vertrouwen nam nog verder af. Het ging slecht met de economie. Duitsland kon de herstelbetalingen niet meer aflossen. Vervolgens bezette Frankrijk  in 1922 het Ruhrgebied.

(Hyper)inflatie

De Duitse regering riep de arbeiders in het Ruhrgebied op om te gaan staken en drukte heel veel geld bij om de lonen te betalen. Het geld waardoor daardoor waardeloos: enorme inflatie!

Het Dawesplan

Er moest iets gebeuren. De V.S. kwamen met het Dawesplan (o.a. leningen). De economie kwam weer op gang, de welvaart nam toe en Duitsland mocht lid worden van de Volkenbond.

                            ---->

                            Charles Dawes

De Beurskrach (Wallstreet)

Alles leek de goede kant op te gaan, totdat op 24 oktober 1929 de Amerikaanse aandelenbeurs instortte. Er ontstond een wereldwijde crisis en Duitsland werd opnieuw zwaar getroffen...

Wanhopige Duitsers

De Duitse bevolking was het vertrouwen in de politiek, de regering, democratie en economie volledig kwijt. Veel mensen hoopten dat een sterke leider het land kon redden...

Mislukte staatsgreep

Adolf Hitler had in 1923 (tijd van de hyperinflatie) al een mislukte staatsgreep gepleegd om aan de macht te komen. Hij kwam in de gevangenis en schreef daar zijn boek Mein Kampf. 

De NSDAP

Hitler was de leider van de NSDAP (nazi's). Zij wilden dat Hitler als sterke leider (Führer) de macht overnam. Het partijleger (de SA: Sturmabteilung) gebruikte geweld tegen mensen op straat.

Hitler wint!

Steeds meer Duitsers steunden Hitler. Door de economische crisis werd bij verschillende verkiezingen de NSDAP telkens groter. In januari 1933 kwam Hitler democratisch aan de macht!

Einde democratie

Na de Rijksdagbrand in 1933 wist Hitler alle macht snel naar zich toe te trekken en schafte hij de democratie af. Iedereen moest luisteren naar de Führer (Führerprincipe)...

                    --->

                         De Nederlandse communist

                        Marinus van der Lubbe

Gelijkschakeling

Iedereen moest zich aanpassen aan de ideeën van Hitler. Alle organisaties kwamen o.l.v. de nazi's. Met censuur en propaganda werden de mensen geïndoctrineerd.

De HJ en de BDM

Op school moest les gegeven worden in de nazileer. Maar daarnaast moesten alle jongens lid worden van de Hitlerjugend (HJ) en alle meisjes van de Bund Deutscher Madel (BDM).

Tegenstanders uitgeschakeld

Iedereen die zich verzette, werd uitgeschakeld en kwam bv. in een concentratiekamp terecht. De Gestapo (Geheime Staatspolitie) werd ingezet (onderdeel SS: Schutzstaffel). 

De rassenleer

De nazi's geloofden in superieure (meerderwaardige, Übermensch) en inferieure (minderwaardige, Untermensch) rassen. Het Arische ras zou over de anderen moeten heersen.

Toenemend antisemitisme

Joden, Sinti en Roma zouden bijvoorbeeld behoren tot de Untermenschen. Het antisemitisme (Jodenhaat) nam toe. In 1935 werden de Neurenberger rassenwetten ingevoerd.

(Reichs)Kristallnacht

Het geweld tegen Joden nam steeds verder toe. In de avond van 9 op 10 november 1938 kwam het tot een geweldsexplosie in heel Duitsland: de (Reichs)Kristallnacht of Novemberpogrom.

Duitsland weer sterker

Duitsland moest weer een sterk land worden. Het Verdrag van Versailles werd overtreden. Hitler begon met herbewapening, voerde de dienstplicht in en liet snelwegen aanleggen.

Meer Lebensraum

Het Arische ras had meer Lebensraum (leefruimte) nodig. Ook moesten alle Duitstaligen in Duitsland kunnen  wonen (Heim ins Reich). Duitsland bezet het Saarland en het Rijnland.

De Anschluss

In maart 1938 ging Hitler nog een stap verder. Oostenrijk werd zonder enig probleem als provincie aan Duitsland toegevoegd (de aansluiting). Maar ook dit was niet genoeg...

Sudetenland

In de zomer van 1938 wilde Hitler Sudetenland van Tsjecho-Slowakije. Dit keer probeerden Groot-Brittannië en Frankrijk dit tegen te houden op de Conferentie van München.

Appeasementpolitiek...

Het bleef nog even vrede, maar Hitler bezette snel heel Tsjecho-Slowakije. Daarna sloten de Sovjet-Unie en Duitsland een niet-aanvalsverdrag. En op 1 september viel Duitsland Polen binnen.