Literatuur 1900-1940

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

Literatuur 1900-1940

Heb je al eenboek uit deze periode gelezen?

Na WO-I

Had iedereen het gevoel dat er een nieuwe tijd zou aanbreken.
Men stortte zich vol enthousiasme op het leven.

--> Roaring twenties 

1

In Nederland...

• Radicale partijen bleven klein (NSB)
• Sociale wetgeving werd versterkt: algemeen kiesrecht voor mannen (1917) en vrouwen (1922), Achturige werkdag (1919)
• WOI: Nederland neutraal
• 10 mei 1940: Duitsers vallen
  Nederland binnen 

Modernisme

- talrijke stromingen
- radicaal nieuwe kunst
- bloeide vooral tijdens de roaring twenties

Stromingen dominant in de literatuur

1. Expressionisme
   
2. Dadaïsme

1. Expressionisme

• Expressie = uitdrukken (van gevoelens)
• Expressionisme= het weergeven van de eigen ervaringen. 
• Vervorming van realiteit.
• vs. impressionisme (weergeven zintuiglijke waarneming)

Literatuur

- Expressionisme staat tegenover het impressionisme
- Uitdrukken van een gevoel d.m.v. het weergeven van beelden.

Poésie pure: gedichten waarin het niet gaat om het weergeven van concrete inhoud, maar waarin een sfeer, een beeld wordt opgeroepen.
- Leidt soms tot absurdisme (Kafka)

En rade (Engelman)

groen is de gong

groen is de watergong

waterwee, watergong

groen is de gong van de zee

Impressionisme

• Wel rijm, metrum en regelmatige strofebouw
• Normale zinnen

• Veel bnw

• Onderwerpen en beeldspraak vaak ontleend uit de natuur
• Traditionele poëzie
  

Expressionisme

• Geen/minder rijm, metrum, strofebouw
• Onvolledige zinnen
• Emotie/gevoel geuit d.m.v.  ongewone woordcombinaties (violette schemer)
•  Onderwerpen en beeldspraak ontleend aan stadsleven
• Vrije vers
  
  

2. Dadaïsme

• Geen vertrouwen in de samenleving. 
• Heftige tegenbeweging. Anti-alles.
• Maakten geen "kunst". 
• Braken met literaire tradities.

Traditie en vernieuwing

In de literatuur stonden traditie en vernieuwing naast elkaar. 

• Slauerhoff & Van Schendel: traditie.
• Marsman & Van Ostaijen: vernieuwing.

Slauerhoff

• Scheepsarts
• Expressie van gevoel in gedichten.
• Verlangen & romantisch lijden.

Arthur van Schendel

• Bekendste werk: Het fregatschip Johanna Maria
• Neoromantiek: werkelijkheid is onbevredigend.
• Hoofdpersonen hebben bijna niet te vervullen verlangen.

 H. Marsman

Marsman (1899-1940)

• 'Groots en meeslepend wil ik leven' --> vitalisme
• Verafschuwde Hollandse bekrompenheid en verheerlijkte de hartstochtelijk levende, wilskrachtige persoonlijkheid.
  
• Vitalistische bundels: Verzen (1923), Paradise regained (1927)
• Vervolgens: traditionelere poëzie
  
• Traditionele en realistische poëzie: Verzameld werk (1938)
  

Paul van Ostaijen (1896-1928)

• Leefde kort maar krachtig.
• Flamingant
• Music Hall (1916) -> impressionistisch
• Het Sienjaal (1918) -> expressionistisch
• Bezette stad (1921) -> Dada?
• Collagetechniek in gedichten.
• Gedichten zijn 'autonome taalbouwsels'.