25. Formuleren - zinnen correct begrenzen

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Formuleren H1: Zinnen correct begrenzen 

Aan het eind van de les:

• kun je zinnen correct begrenzen. 

Herhaling klas 2

• enkelvoudige vs. samengestelde zinnen
• hoofdzinnen en bijzinnen

Waar moet de punt?

Gisteren gingen we zwemmen, hoewel het koud was, vermaakten we ons prima.

Gisteren gingen we zwemmen, hoewel het koud was, we vermaakten ons prima.

Waar moet de punt?

Gisteren gingen we zwemmen. Hoewel het koud was, vermaakten we ons prima.

Gisteren gingen we zwemmen, hoewel het koud was. We vermaakten ons prima.

Zoek de persoonsvormen in onderstaande zinnen. 

1. Hila zit met een colaatje in de tuin.

2. Mijn moeder doet boodschappen, daarna gaat ze naar de               kapper.

3. Waarom moeten wij altijd ons huiswerk maken?

Zoek de persoonsvormen in onderstaande zinnen. 

1. Peter zit met een colaatje in de tuin.

2. Mijn moeder doet boodschappen, daarna gaat ze naar de               kapper.

3. Waarom moeten wij altijd ons huiswerk maken?

Enkelvoudige en samengestelde zinnen

Enkelvoudige zin: een zin met 1 persoonsvorm

VB: Evelien werkt bij de bakker. 

Samengestelde zin: zin met meer dan 1 persoonsvorm

VB: Evelien werkt bij de bakker, want zij bakt graag koekjes. 

Grote gezinnen worden zeldzaam, maar er bestaan nog altijd gezinnen met 6 kinderen

1. enkelvoudig
2. samengesteld

Hoofd- en bijzinnen

Als een zin twee persoonsvormen heeft, is het een samengestelde zin. Deze samengestelde zin bestaat uit hoofdzinnen of hoofd- en bijzinnen.

Hoofdzin

De hoofdzin kun je op de volgende manier herkennen:

• Onderwerp en persoonsvorm staan naast elkaar; er passen (bijna nooit) andere zinsdelen tussen. 
• De persoonsvorm staat voorin de zin; het is het eerste of tweede zinsdeel.

[Evelien werkt bij de bakker], want [zij bakt graag koekjes].

Bijzin

De bijzin kun je op de volgende manier herkennen:

• Het onderwerp en de persoonsvorm staan niet naast elkaar. Je kunt er andere zinsdelen tussen zetten. 
• De persoonsvorm staat vaak achter in de zin.

[Omdat Evelien graag koekjes bakt], [werkt zij bij de bakker].

Samengevat

Hoofdzin:

Pv en ow naast elkaar

Pv staat vooraan, als eerste of tweede zinsdeel.

Bijzin:

Pv en ow meestal niet naast elkaar

Pv staat meestal achteraan.

Samengestelde zinnen:

Twee of meer hoofdzinnen:

• Hoofdzin + hoofdzin

Hoofdzin + meerdere bijzinnen:

• Hoofdzin + bijzin + bijzin (kan ook andere volgorde zijn).

Meerdere hoofdzinnen + meerdere bijzinnen

• Hoofdzin + hoofdzin + bijzin (kan ook andere volgorde zijn).

Skatend op het schoolplein kwam Henry ten val.

1. 1x HZ
2. 2x HZ
3. BZ + HZ
4. HZ + BZ

Wat heb je hier?

Hij mag altijd eerst, tenzij hij voetbaltraining heeft.

1. HZ + BZ
2. BZ + HZ

Wat heb je hier?

In het nieuwe restaurant stond de ober al op ons te wachten en hij begroette ons hartelijk.

1. HZ + BZ
2. BZ + HZ
3. HZ + HZ
4. BZ + BZ

Toen ze genoeg getraind had, liep ze de marathon.
Wat is de bijzin?

1. Toen ze genoeg getraind had.
2. liep ze de marathon

Ze vond dat ze een goede tijd had neergezet.
Wat is de bijzin?

1. Ze vond
2. Ze vond dat
3. dat ze een goede tijd had neergezet.

Lees de volgende zin. Het gedeelte tussen haakjes is een:

Als je dat nog een keer zegt, (word ik boos).

1. Hoofdzin
2. Bijzin

Zinnen correct begrenzen

Zinnen correct begrenzen

• Een zin begint met een hoofdletter en eindigt met een punt.
• In een samengestelde zin worden de zinnen vaak van elkaar onderscheiden door een komma, een puntkomma of een dubbele punt.
• Je kunt zinnen ook samenvoegen, maar dan moet je een voegwoord gebruiken (want, omdat, maar, ....)

Zinnen correct begrenzen

• Hoofdzin + hoofdzin: je zet een punt tussen de twee zinnen. 

Tijdens de vakantie heeft Monique veel uitgeslapen. Ze hoefde haar wekker niet te zetten.

• Hoofdzin + bijzin: zet een komma of gebruik een voegwoord. 

Tijdens de vakantie heeft Monique veel uitgeslapen, omdat ze haar wekker niet hoefde te zetten.

Zinnen correct begrenzen

• Waarom is deze zin fout?

 *Veel mensen vinden het moeilijk om nee te zeggen. Omdat ze bang zijn een ander te kwetsen.

Zinnen correct begrenzen

• Waarom is deze zin fout?
  

 *Veel mensen vinden het moeilijk om nee te zeggen. Omdat ze bang zijn een ander te kwetsen.

Een bijzin die zinsdeel is in een samengestelde zin, wordt als losse zin geschreven

Zinnen correct begrenzen

• Waarom is deze zin fout?
  

*Tijdens de Tweede Wereldoorlog werden verschillende landen door Duitsland bezet, hier kwamen veel mensen tegen in opstand.

Zinnen correct begrenzen

• Waarom is deze zin fout?
  

*Tijdens de Tweede Wereldoorlog werden verschillende landen door Duitsland bezet, hier kwamen veel mensen tegen in opstand.

Twee zelfstandige zinnen (hoofdzinnen) worden ten onrechte samengevoegd

Wat moet je straks kunnen?

Geef aan of de onderstaande zinnen correct begrensd zijn. Noteer juist of onjuist.

1. Afgelopen zaterdag stonden alle treinen om 22.30 uur stil. Omdat de NS wilde protesteren tegen geweld in de treinen.

2. Ondanks dat er nog twintig races zijn, lijkt het nu al zeker te zijn dat Max Verstappen weer wereldkampioen wordt.

3. Nog maar een paar lesuren. En dan is het eindelijk vakantie!

Aan de slag!

Ga zelfstandig aan de slag:

• Formuleren hfst. 1:  blz 32 en 33 alle opdrachten.
  
• Liever online? Ga naar hoofdstuk 1: zinnen correct begrenzen.

Klaar? 

• Lees nogmaals de theorie uit hoofdstuk 2 - samentrekking (grammatica)
• Begin vervolgens aan hoofdstuk 2 - samentrekking formuleren (formuleren)