Les 3: Dwarsprofiel rivieren

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vmbo, mavo, havo, vwo
• Leerjaar 1-6

Startklaar

Startklaar (3 min)

Docent begroet leerlingen, instrueert alle leerlingen om startklaar te zijn en legt materialen klaar.

Leerlingen zorgen ervoor dat zij alle benodigde spullen op tafel hebben, jas uit, mobiel in tas. (Zorg voor een nette en georganiseerde ruimte.)

LEZEN 10 min

Lezen

https://nos.nl/artikel/2504016-klimaatdilemma-voor-nederland-hoe-lozen-we-de-rivieren-in-een-steeds-hogere-zee

Vorige les

Terugblik

Vorige les

Terugblik

C                C                B                A        

      Lesdoel

De leerlingen kennen ten minste de volgende onderdelen van het dwarsprofiel van een rivier: zomerbed, winterbed, zomerdijk, winterdijk en uiterwaarden. 

Ze kunnen uitleggen hoe deze onderdelen bijdragen aan het waterbeheer en het risico op overstromingen in Nederland verminderen.

Het lesdoel (2 min) 

Docent benoemt het lesdoel en bespreekt kort wat de leerlingen zullen leren en waarom dit belangrijk is.

Leerlingen luisteren naar de leerdoelen en krijgen een duidelijk beeld van wat er van hen verwacht wordt tijdens de les. Uitleg van leerdoelen, korte discussie over belang van de leerdoelen

Voorkennis

1. De leerlingen kennen de begrippen debiet en regiem.

2. De leerlingen weten wat dijken zijn.

3. De leerlingen weten welke gevolgen klimaatverandering 

     heeft op het debiet van rivieren.

Welke voorkennis is nodig voor het doel.
Controleer of de leerlingen deze voorkennis beheersten door het stellen van Controle van Begrip vragen

Dwarsprofiel

Hoe hoge hoe kouder.

Hoe verder van de evenaar hoe kouder.

Functie onderdelen

Waarom bouwen we 

zomer- en winterdijken 

en uiterwaarden?

Waarom niet gewoon één 

hele hoge zomerdijk?

Hoe hoge hoe kouder.

Hoe verder van de evenaar hoe kouder.

Verband?

Waterbeheer

Hoe helpen de kribben om

om het waterpeil te reguleren?

1) Helpt dit ook scheepsvaart?
2) Helpt dit ook in het kader van

    klimaatverandering?

Hoe hoge hoe kouder.

Hoe verder van de evenaar hoe kouder.

Controle van begrip:
Wat is het verschil tussen een zomerbed en
een winterbed in een rivier?

Het zomerbed is het deel van de rivier dat water afvoert bij normale omstandigheden, terwijl het winterbed breder is en water afvoert bij hoge waterstanden, zoals tijdens de winter of bij zware regenval.

Controle van begrip:
Waarom zijn zomerdijken en winterdijken
belangrijk voor het waterbeheer in Nederland?

Zomerdijken beschermen het land tegen overstromingen bij normale waterstanden, terwijl winterdijken hoger en sterker zijn om bescherming te bieden tegen extreem hoge waterstanden en overstromingen tijdens de winter.

Controle van begrip:
Leg uit hoe uiterwaarden bijdragen aan het
verminderen van overstromingsrisico's.

Uiterwaarden zijn gebieden naast de rivier die bij hoge waterstanden onder water komen te staan. Ze fungeren als opvanggebied voor overtollig water, waardoor de druk op de dijken vermindert en het risico op overstromingen afneemt.

Controle van begrip:
Hoe kunnen veranderingen in het klimaat het dwarsprofiel van een rivier beïnvloeden en welke aanpassingen zijn nodig voor effectief waterbeheer?

Klimaatverandering kan leiden tot frequentere en hevigere regenval, hogere waterstanden en stijgende zeespiegels. Dit kan het noodzakelijk maken om dijken te versterken, uiterwaarden uit te breiden en nieuwe waterbeheersstrategieën te implementeren om overstromingen te voorkomen.

Zelf aan de slag

Het __________ is het deel van de rivier dat water afvoert bij normale omstandigheden.

Het __________ is breder en voert water af bij hoge waterstanden, zoals tijdens de winter.

__________ beschermen het land tegen overstromingen bij normale waterstanden.

zomerbed

winterbed

Zomerdijken

Zelf aan de slag

__________ zijn hoger en sterker om bescherming te bieden tegen extreem hoge waterstanden.

__________ zijn gebieden naast de rivier die bij hoge waterstanden onder water komen te staan.

Door klimaatverandering kunnen __________ en hevigere regenval leiden tot hogere waterstanden.

Winterdijken

Uiterwaarden

frequentere

Zelf aan de slag

Om overstromingen te voorkomen, moeten __________ worden versterkt en uiterwaarden uitgebreid.

Het __________ van een rivier helpt bij het reguleren van het waterpeil en vermindert overstromingsrisico's.

Voorbeelden van succesvolle waterbeheersstrategieën in Nederland laten zien hoe de __________  van deze onderdelen effectief werkt.

dijken

dwarsprofiel

combinatie

     Kleine afsluiting

Zomerbed

Winterbed

Zomerdijk
Winterdijk

Uiterwaarden

Klimaatverandering

Dijk

Dwarsprofiel

Kleine lesafsluiting (5 min) 

Docent controleert begrip door opdrachten of vragen die de begrippen en vaardigheden van het lesdoel toetsen.

Leerlingen werken zelfstandig of in een groepje aan opdrachten, kunnen vragen stellen aan de docent maar werken grotendeels zelfstandig.

Controle van begrip vragen

(Aan)tekeningen

Tekening 1.
Dwarsprofiel

Zelfstandige verwerking (10 min)

Zelfstandig verwerken (ik → jij) 10 min. Docent laat leerlingen zelfstandig werken aan de eindopdracht of een debatstelling, beschikbaar voor hulp indien nodig.

Werken aan eindopdracht, zelfstandig of in groepen 

Oud examenvraag

Zelfstandige verwerking (10 min)

Zelfstandig verwerken (ik → jij) 10 min. Docent laat leerlingen zelfstandig werken aan de eindopdracht of een debatstelling, beschikbaar voor hulp indien nodig.

Werken aan eindopdracht, zelfstandig of in groepen 

26 maximumscore 2

Een juiste uitleg is:

• Door klimaatverandering wordt de kans op (extreme) droogte groter /

neemt de neerslagintensiteit toe (oorzaak) 1

• waardoor de schommelingen tussen laagwater en piekafvoer groter

worden (gevolg) 1 

      Grote afsluiting

De leerlingen kennen ten minste de volgende onderdelen van het dwarsprofiel van een rivier: zomerbed, winterbed, zomerdijk, winterdijk en uiterwaarden. 

Ze kunnen uitleggen hoe deze onderdelen bijdragen aan het waterbeheer en het risico op overstromingen in Nederland verminderen.

Het lesdoel (2 min) 

Docent benoemt het lesdoel en bespreekt kort wat de leerlingen zullen leren en waarom dit belangrijk is.

Leerlingen luisteren naar de leerdoelen en krijgen een duidelijk beeld van wat er van hen verwacht wordt tijdens de les. Uitleg van leerdoelen, korte discussie over belang van de leerdoelen

retrieval practice

https://quizlet.com/join/MpbntExdJ?i=1fo1jg&x=1bqt

Retrieval practice (10 min)

Docent geeft de leerlingen de tijd om zelf te oefenen met de lesstof en biedt ondersteuning indien nodig.

Leerlingen oefenen zelf met de lesstof door begrippen te oefenen met Quizlet, flashcards te maken en zichzelf te overhoren of topografie spellen online te doen.

Quizlet, flashcards maken, zichzelf overhoren, topografie spellen online

quizlet.com

 Vraag 1

(R) 1 punt

Het dwarsprofiel van een rivier bestaat uit verschillende onderdelen die elk een specifieke functie hebben. Geef de definitie van het zomerbed.

Het zomerbed is het deel van de rivier dat water afvoert bij normale omstandigheden.

Vraag 2 

(T1) 2 punten

Dijken spelen een cruciale rol in het waterbeheer in Nederland. Leg uit wat het verschil is tussen een zomerdijk en een winterdijk.

Een zomerdijk beschermt het land tegen overstromingen bij normale waterstanden, terwijl een winterdijk hoger en sterker is en bescherming biedt tegen extreem hoge waterstanden en overstromingen.

Vraag 3 

(T2) 2 punten

Uiterwaarden zijn belangrijk voor het verminderen van overstromingsrisico's. Beschrijf hoe uiterwaarden functioneren bij hoge waterstanden.

Uiterwaarden zijn gebieden naast de rivier die bij hoge waterstanden onder water komen te staan. Ze fungeren als opvanggebied voor overtollig water, waardoor de druk op de dijken vermindert en het risico op overstromingen afneemt.

Vraag 4 

(T1) 3 punten

Het dwarsprofiel van een rivier helpt bij het reguleren van het waterpeil. Het bestaat uit verschillende onderdelen zoals het __________, het __________, de __________ en de __________. De dijken beschermen het land, waarbij de __________ dijk belangrijk is bij normale waterstanden en de __________ dijk bij hoge waterstanden.

Het dwarsprofiel van een rivier helpt bij het reguleren van het waterpeil. Het bestaat uit verschillende onderdelen zoals het zomerbed, het winterbed, de zomerdijk en de winterdijk. De dijken beschermen het land, waarbij de zomerdijk belangrijk is bij normale waterstanden en de winterdijk bij hoge waterstanden.