M4-SE1: stijlfiguren en stijlfouten

• Nederlands
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 4

Nederlands-examenjaar M4 

- Hoe zit je erbij? Nog vragen over de vorige les?

- SE1 - info + kennen & kunnen

- Vandaag → Stijlfiguren & stijlfouten (= onderdeel SE)

-Huiswerk (di 7/11/23) = 1 t/m 20 woorden leren (twee kanten) van de lijst examenwoorden.

Hoe zit je erbij?

Tijdens de les - verwachting

Dat je

1) op tijd in de les bent;

2) voorbereid naar de les komt;

3) stil bent tijdens de uitleg;

4) een actieve werkhouding hebt;

5) aan het einde van de les het lesdoel hebt behaald.

Overzicht examenjaar Nederlands

zie PTA

Examen Nederlands 2024

Dinsdag 23 mei 2024 om 13.30-15.30 uur

* 2 uur

* helft van je cijfer

* Leesvaardigheid (meerdere teksten)

* Eén schrijfopdracht 

   (zakelijke brief/mail/artikel/ingezonden stuk etc.)

SE1 -Nederlands - informatie

Wat:               -blok 5 + examenwoorden (toetsweek)

                        -schrijfvaardigheid (tijdens de lessen*)

Wanneer:    17/11 - 24/11 → (hebben jullie al een rooster?)

Tijd:               60 minuten (+ ev. tijdsverlenging?)

Hoe:              Blok 5 + lijst examenwoorden

                           -Lijst examenwoorden (twee kanten op leren)

                           -Synoniemen + tegengstellingen

                           -Homoniemen + homofonen

                           -Stijlfiguren + stijlfouten herkennen

SE1 -Nederlands - kennen & kunnen

SYNONIEMEN:

* Je kunt een synoniem noemen van een examenwoord.

TEGENSTELLINGEN:

* Je kunt een tegenstelling noemen van een examenwoord.

HOMONIEMEN:

* Je kunt bij een woord meerdere betekenissen geven.

HOMOFONEN:

* Je kunt het juiste woord kiezen dat in de zin hoort.

SE1 -Nederlands - kennen & kunnen

STIJLFIGUREN / STIJLFOUTEN (herkennen + verbeteren):

* Je kent de stijlfiguren/stijlfouten.

* Je herkent de stijlfiguren/stijlfouten in een zin.

* Je kunt de fouten verbeteren door een nieuwe zin te schrijven.

De stijlfiguren/stijlfouten:

pleonasme / tautologie / overbodige woorden / dubbele ontkenning / contaminatie / verkeerd gebruik van een woord of uitdrukking

SE1 -Nederlands - kennen & kunnen

EXAMENWOORDEN (twee kanten op leren):

* Je kent de betekenis van de examenwoorden.

* Je kunt het juiste examenwoord noemen bij een omschrijving.

* Je kunt een synoniem geven van een examenwoord.

* Je kunt een tegengesteld woord noemen.

* Je kunt de examenwoorden op de juiste plek invullen.

* Je kunt zelf zinnen maken met examenwoorden waaruit de betekenis blijkt.

Hoe bereid je je voor?

• Elke les goed meedoen en vragen stellen.
• Alle examenwoorden van de lijst twee kanten op leren.
• Alle stijlfiguren / stijlfouten leren.
• Synoniemen/tegenstellingen/homoniemen/homofonen leren.
• Theorie leren op blz. 195-197.
• Alle oefeningen in het boek nogmaals maken.
• Vandaag gaan we het volgende doen ...

STIJLFIGUREN / STIJLFOUTEN

Herhaling

LESDOEL

-Je kent de stijlfiguren / stijlfouten.

-Je herkent ze in een zin.

- Je kunt de zin verbeteren.

STIJLFIGUREN / STIJLFOUTEN

1. pleonasme
2. tautologie
3. dubbele ontkenning
4. contaminatie
5. verkeerd gebruik van woord/uitdrukking

Wat weet je van STIJLFIGUREN / STIJLFOUTEN?

VOORBEELDEN STIJLFIGUREN

Stijlfiguren

De schrijver vertelt iets op een bijzondere manier, wil iets benadrukken/versterken (bewust):

• Een eigenschap noemen die al bij het woord hoort
  (witte sneeuw).
• Twee keer hetzelfde, in verschillende woorden
  (vast en zeker).

Stijlfouten

Het is een stijlfout als je een stijlfiguur verkeerd gebruikt. Het is onnodige herhaling.

Voorbeelden

De luchtballon stijgt omhoog.

De winkel is open, maar er is echter niemand.

De tak is uit de boom omlaag gevallen.

STIJLFIGUREN

PLEONASME

TAUTOLOGIE

VERSCHIL?

PLEONASME herhaalt een eigenschap dat al in een woord verwerkt zit (twee verschillende woordsoorten).

TAUTOLOGIE zegt twee keer hetzelfde (met dezelfde woordsoorten synoniemen).

PLEONASME

-Je noemt een eigenschap van iets, terwijl die eigenschap al aanwezig is.

-Het kan hierdoor mooier klinken of versterken. (= stijlfiguur)

Voorbeeld:

De witte sneeuw is zo prachtig.

We lagen in het groene gras te genieten van de zon.

Witte sneeuw

Het groene gras

STIJLFOUT - pleonasme

Voorbeeld:

-Ik zal deze tekst hardop voorlezen.→ voorlezen of hardop lezen

-Naar beneden laten vallen → laten vallen 

TAUTOLOGIE

-Je zegt twee keer hetzelfde.

-Je wil iets benadrukken of versterken. (= stijlfiguur)

Voorbeeld:

*De tafels stonden schots en scheef.

*De zon schijnt gratis en voor niets.

Schots en scheef

STIJLFOUT - tautologie

-Maar ook bij deze stijlfiguur worden fouten gemaakt.

-Je verbetert de zin door het overbodige woord weg te laten.

Voorbeeld:

-De winkel is open, maar er is echter niemand.

→ maar óf echter

STIJLFOUT - dubbele ontkenning

-Je gebruikt twee keer een ontkenning.

-Hierdoor je precies het tegenovergestelde zegt van wat je bedoelt.

Voorbeeld:

* Hij maakt nooit geen fouten.

* Ik wil voorkomen dat ik morgen niet op tijd kom.

STIJLFOUT - contaminatie

-Je haalt twee woorden of uitdrukkingen door elkaar.

Voorbeeld:

* Die schoenen kosten duur. → kosten veel óf zijn duur.

* Ik besef me goed dat... → besef óf realiseer me

VERKEERD GEBRUIK WOORD/UITDRUKKING

-Sommige woorden lijken erg op elkaar en kun je ze met elkaar verwarren.

-Daardoor krijgt de zin een andere betekenis.

Voorbeeld:

* Toen mijn oma merkte dat ze werd beroofd, begon ze historisch te gillen. → hysterisch

* De pupillen op de tong herkennen smaken. → papillen

VEEL GEMAAKTE FOUTEN

*Je bent veel groter als mij.                                                          → dan ik

* Hun zeggen dat de leraar Nederlands ziek is.                  → Zij

*Kan jij de examenwoorden van Nederlands al?                → Ken

*Morgen ga ik met me moeder naar het theater.                → mijn

*Ze is enigst kind. Marit heeft geen broers of zussen.     → enig

Even oefenen...

Het koude ijs zat als een dikke laag op de autoruit.

1. contaminatie
2. pleonasme
3. tautologie
4. dubbele ontkenning

Die eeneiige tweelingzusjes zijn uiterlijk identiek hetzelfde, maar hun karakter is zeer verschillend.

1. contaminatie
2. pleonasme
3. tautologie
4. dubbele ontkenning

Ik ga mijn moeder vanavond optelefoneren.

1. contaminatie
2. pleonasme
3. tautologie
4. dubbele ontkenning

De plakkerige kauwgom bleef aan de onderkant van mijn schoenzool kleven.

1. contaminatie
2. pleonasme
3. tautologie
4. dubbele ontkenning

Meike wilde never nooit vlees meer eten en zwoer haar hele leven vegetariër te blijven.

1. contaminatie
2. pleonasme
3. tautologie
4. dubbele ontkenning

Ray en Marcia willen voor eeuwig en altijd bij elkaar blijven.

1. contaminatie
2. pleonasme
3. tautologie
4. dubbele ontkenning

De hete zon schijnt fel in mijn ogen.

1. contaminatie
2. pleonasme
3. tautologie
4. dubbele ontkenning

Helaas moest ik de toets overnieuw doen.

1. contaminatie
2. pleonasme
3. tautologie
4. dubbele ontkenning

'Rood bloed' is een:

1. contaminatie
2. pleonasme
3. tautologie
4. dubbele ontkenning

Wat een mooie rode aardbeien!

1. contaminatie
2. pleonasme
3. tautologie
4. dubbele ontkenning

De mondelinge bespreking

1. contaminatie
2. Pleonasme
3. Tautologie
4. dubbele ontkenning

Enkel en alleen is een vorm van:

1. contaminatie
2. pleonasme
3. tautologie
4. dubbele ontkenning

Die spullen worden gewoon gratis en voor niks weggegeven.

1. contaminatie
2. pleonasme
3. tautologie
4. dubbele ontkenning

Ik besef me nu pas dat dit fout is. Ik moet zeggen: 'Ik realiseer me'.

1. contaminatie
2. pleonasme
3. tautologie
4. dubbele ontkenning

Hij pakte het koude ijs.

1. contaminatie
2. pleonasme
3. tautologie
4. dubbele ontkenning

Ik maak nooit geen fouten met Nederlands.

1. contaminatie
2. pleonasme
3. tautologie
4. dubbele ontkenning

Ik weet (weer) wat stijfiguren en stijlfouten zijn.

En ik kan ze herkennen.

😒🙁😐🙂😃

Hoe tevreden ben je over deze les?

010