6.7 Privacy & digitale veiligheid: invloed sociale media en nepnieuws

• Burgerschap
• MBO
• Studiejaar 1

6.7 Privacy & digitale veiligheid: invloed sociale media en nepnieuws

De les bestaat uit 3 delen: jouw digitale voetafdruk, een reflectie op gebruik van sociale media en de gevolgen hiervan en een reflectie over de risico's van nepnieuws en misinformatie

Lesdoelen:

1. Ik weet wat een digitale voetafdruk is
2. Ik weet hoe ik mijn eigen digitale voetafdruk kan onderzoeken
   
   
3. Ik kan reflecteren op mijn gebruik van sociale media
4. Ik heb inzicht in de invloed van sociale media
   
   
5. Ik weet wat nepnieuws, desinformatie en misinformatie is
   
6. Ik weet waarom nepnieuws, desinformatie en misinformatie wordt verspreid en wat mogelijke gevolgen hiervan zijn

Korte opdracht: jezelf zoeken op Google

• Tik je naam tussen aanhalingstekens, bijvoorbeeld "sophie de groot". 
• Probeer ook voorletter en achternaam: "s. de groot". 
• Voeg toe wat iemand logisch kan weten over jou, bijvoorbeeld je woonplaats, club of bedrijf. 

Tip: kijk ook bij afbeeldingen.

Wat heb je over jezelf gevonden?

Wil je hierover meer informatie? Ga bijvoorbeeld naar: https://www.hetklokhuis.nl/tv-uitzending/4672/digitale-voetafdruk

Invloed sociale media

Wat is voor jou de belangrijkste reden om sociale media te gebruiken?

Stellingen sociale mediagebruik

Lees de stelling.

Geef aan of je het met de stelling eens bent of niet.

Bedenk goed waarom jij dit vindt?
(onderbouwing met voorbeelden en argumenten)

Ik ben bang belangrijke dingen te missen als ik lang 'offline' ga.

Helemaal mee eens

Mee eens

Neutraal

Oneens

Helemaal mee oneens

FOMO-principe: Fear Of Missing Out

Ik heb wel eens stress of een ander vervelend gevoel van sociale media.

Helemaal mee eens

Mee eens

Neutraal

Oneens

Helemaal mee oneens

Ik ben bang te worden buitengesloten als ik niet op sociale media actief ben.

Helemaal mee eens

Mee eens

Neutraal

Oneens

Helemaal mee oneens

Ben jij per dag gemiddeld meer of minder dan 2 uur bezig met sociale media?

Meer

Ongeveer evenveel

Minder

Hoeveel tijd zit iedere leeftijdsgroep gemiddeld per dag op sociale media?

82 minuten

85 minuten

114 minuten

143 minuten

15  - 19 jaar

20 - 39 jaar

40 - 64 jaar

65+ jaar

Wist je dat...

143 minuten gemiddeld per dag = 143 x 365 dagen per jaar

52.195 minuten : 60 = 869,9 uren per jaar = 32,2 dagen per jaar

Dus alles bij elkaar zit de doelgroep 15- tot 19-jarigen jaarlijks gemiddeld meer dan een maand online op sociale media. 

Wat vind je daarvan? Waarom?

Ik doe mij online wel eens als iemand anders voor dan hoe ik echt ben.

Helemaal mee eens

Mee eens

Neutraal

Oneens

Helemaal mee oneens

Wat is nieuws?

• Nieuws is pas nieuws is, als iemand er over bericht. Nieuws is iets wat je nog niet wist. Iemand doet verslag van iets wat er nu gebeurt of net is gebeurd, of wat er gaat gebeuren.
• Hoe dichterbij, hoe belangrijker het nieuws wordt gevonden. Een grote ramp aan de andere kant van de wereld in een onbekend land voor ons, wordt hier vaak geen (groot) nieuws.
• Ook als iets grote gevolgen voor ons heeft of gaat hebben, dan is het ook nieuws. Het moet dan nog gebeuren, zoals de nieuwe coronamaatregelen, maar is daarmee al nieuws.
  
• Bekende mensen of grote organisaties, die zijn ook vaak nieuws als ze iets doen.
  
• Verder vinden mensen het ook interessant als er ergens ruzie over is. Of als er iets heel vreemds gebeurt, wat bijna nooit voorkomt.
  Zo komen er elke dag mensen om in het verkeer, wat heel erg is. Maar het is geen nieuws, het gebeurt bijna elke dag.

Wat is nieuws?

• Meestal wordt nieuws gemaakt door journalisten. Iedereen mag zich journalist noemen, je hoeft er geen diploma voor te hebben.
• Een journalist heeft als taak om mensen zo goed en zo eerlijk (= waardeneutraal!) mogelijk te informeren. Dat is voor de meeste journalisten een erekwestie die ze serieus nemen. 
• De journalist en de redactie kiest vervolgens wat er in het nieuws wordt verteld: dat moet om een filmpje, artikel of reportage niet te lang te laten worden of om het begrijpelijk te houden. Maar nieuws is  dus altijd een keuze!
• Bij nieuws moeten ALTIJD de feiten kloppen! Ook zijn er nog veel regels waar de journalist aan moet voldoen, zoals hoor en wederhoor toepassen, bij onderzoek zoveel mogelijk gebruik maken van meerdere bronnen (die op te vragen zijn*) en de onafhankelijkheid van de bronnen toetsen

Wat is nepnieuws?

Waarom zou iemand nepnieuws verspreiden?

Betrouwbaarheid van informatie

Nepnieuws is onjuiste informatie die bewust en met een bepaald doel door iemand is verspreid.

Mogelijke redenen voor het verspreiden van nepnieuws zijn:

1. Geld verdienen door middel van ‘clickbaits’
   
2. De publieke opinie beïnvloeden
   

De invloed van (sociale) media met nepnieuws en misinformatie

Welke risico’s heeft het plaatsen en delen van informatie op sociale media?

1. Berichten blijven bewaard.
2. Berichten kunnen ongewenst worden verspreid.
3. Niet iedereen leest dezelfde informatie.

Online leven: wat vind jij?

Ik vind dit acceptabel
gedrag.

Helemaal mee eens

Mee eens

Neutraal

Oneens

Helemaal mee oneens

Ik vind dit een goede vrijheid
van meningsuiting

Helemaal mee eens

Mee eens

Neutraal

Oneens

Helemaal mee oneens

Ik vind dit een goede vrij-
heid van meningsuiting.

Helemaal mee eens

Mee eens

Neutraal

Oneens

Helemaal mee oneens

Een maatschappelijk praktijkvoorbeeld:

"Vrijheid van meningsuiting versus misinformatie"

Ook o.a. partijleider van Forum voor Democratie (FvD),

In december 2021 moest Thierry Baudet, partijleider van Forum voor Democratie (FvD), zich verantwoorden voor zijn (online) uitspraken over zijn vergelijking tussen de coronamaatregelen en de Holocaust.

Kijk goed naar het filmpje: wat is er precies gebeurd?

Ook o.a. Thierry Baudet, partijleider van Forum voor Democratie (FvD), heeft meerdere malen vergelijkingen getrokken tussen het gevoerde coronabeleid en de jodenvervolging in de Tweede Wereldoorlog.

In december 2021 moest Baudet zich verantwoorden voor zijn (online) uitspraken over zijn vergelijking tussen de coronamaatregelen en de Holocaust.

Kijk goed naar het filmpje: wat is er precies gebeurd?

Het vergelijken van de coronamaatregelen met de Tweede Wereldoorlog is een vorm van misinformatie.

eens

neutraal

oneens

Er verscheen tijdens de zitting een twitterbericht met de toegangspoort van Auschwitz: ‘QR-code macht frei.’

De uitspraak van de rechter: de tweets van Baudet zijn onnodig kwetsend. Daarom moet hij zijn tweets binnen 48 uur verwijderen, op straffe van een dwangsom van 25.000 euro per dag.

De rechter legt aan Baudet uit: “U maakt een vergelijking met de Holocaust. Die vallen onder vrijheid van meningsuiting. Echter, dat is niet onbegrensd. Er is in uw uitingen geen enkele nuancering. U heeft zich onnodig grievend uitgelaten. U draagt bij aan klimaat waarin antisemitisme [= jodenhaat] wordt aangewakkerd.”

Meer achtergrondinformatie: 

- https://nos.nl/artikel/2409548-rechter-buigt-zich-over-holocaust-vergelijkingen-baudet

- https://www.parool.nl/nederland/thierry-baudet-verliest-kort-geding-over-holocaustvergelijking~b83f1e15/

De uitspraak van de rechter:
Baudet moet zijn tweets binnen 48 uur verwijderen na de uitspraak verwijderen, op straffe van een dwangsom van 25.000 euro per dag.

De rechter legt aan Baudet uit: “U maakt een vergelijking met de Holocaust. Die vallen onder vrijheid van meningsuiting. Echter, dat is niet onbegrensd. Er is in uw uitingen geen enkele nuancering. U heeft zich onnodig grievend uitgelaten. U draagt bij aan klimaat waarin antisemitisme [= jodenhaat] wordt aangewakkerd.”

Meer achtergrondinformatie: 

• https://nos.nl/artikel/2409548-rechter-buigt-zich-over-holocaust-vergelijkingen-baudet
• https://www.parool.nl/nederland/thierry-baudet-verliest-kort-geding-over-holocaustvergelijking~b83f1e15/

Herhalen lesdoelen

1. Ik weet wat een digitale voetafdruk is en begrijp de consequenties
2. Ik weet hoe ik mijn eigen digitale voetafdruk kan onderzoeken
   
   
3. Ik kan reflecteren op mijn gebruik van sociale media
4. Ik heb inzicht in de invloed van sociale media
   
   
5. Ik weet wat nepnieuws, desinformatie en misinformatie is
   
6. Ik weet waarom nepnieuws, desinformatie en misinformatie wordt verspreid en wat mogelijke gevolgen hiervan zijn

Afronden burgerschap

• alle weekopdrachten gemaakt + actieve lesparticipatie*
  
  
• PJD-ontwikkeldossier (vorige periode): "Op de stoel van de rechter"
• PJD-ontwikkeldossier (vorige periode): theorietoets behaald
  
  

• ECO-ontwikkeldossier: "bijhouden van een eigen huishoudboekje met spaardoelen en reflectie hierop"
• SOMA-ontwikkeldossier: "jouw betoog (geschreven of in  vlog) over 'slimme apparaten' in huis"

Wat vond je van de lessen van burgerschap?

Leuk en gezellig

Interessant en leerzaam

Geen mening / Weinig bijzonder

't Is dat het moet...

Onbelangrijk en vaak niks aan

Geen idee; ik was vaak afwezig of afgeleid

Herkennen van nepnieuws

https://jeugdjournaal.nl/artikel/2376664-uitgezocht-waarom-is-het-moeilijk-om-nepnieuws-te-herkennen.html

https://www.slechtnieuws.nl/#intro