BK2 Thema 5 Herhalen BS 1 t/m BS 3

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo lwoo, k
• Leerjaar 2

BK 2 Thema 5 Erfelijkheid en evolutie

Programma:

Film over erfelijkheid

Film over erfelijke nierziekte

Film over down syndroom

Aan het werk

Aan het werk:

Lezen BS 1 tot en met BS 3 en (af)maken opdrachten:

BS 1: 1, 2, 3, 5, 6, 7.

BS 2: 1, 2, 3, 5, 9.

BS 3: 1, 2, 3, 5, 7.

Klaar?- > Vraag om nakijkboek

Erfelijke informatie

Elke celkern van elke lichaamscel bevat 46 chromosomen (23 paar).

Jij bent een organisme

Zo gaat de celdeling:

1 moedercel 🡪 2 identieke dochtercellen

Alles wordt gekopieerd en chromosomen worden eerlijk verdeeld.

Genotype

Genotype is de erfelijke informatie voor alle (duizenden) eigenschappen. Voor één eigenschap (één gen) heb je een paar stukjes DNA nodig.

Erfelijk= doorgegeven van je ouders

Je kunt je genotype niet veranderen!

Het genotype ontstaat op moment van bevruchting: de chromosomen van vader en moeder versmelten in één bevruchte eicel.

Fenotype

Fenotype= alle eigenschappen van een orgamisme zowel zichtbare ( bv. oogkleur), maar ook onzichtbare ( je bloeddruk of bouw).

Fenotype wordt bepaald 

door: genotype, leefstijl en 

omgeving

Filmpje:

https://schooltv.nl/video-item/erfelijkheid-vorming-van-geslachtscellen

Alle erfelijke eigenschappen van mens liggen in 46 chromosomen (in elke lichaamscel bij de mens) 

Van elk chromosoom heb je 2, 1 van vader en 1 van moeder

Dus: 23 chromosomenparen in elke celkern en 

deze bevatten ook dezelfde erfelijke 

eigenschappen

Gen = 1 erfelijke eigenschap

Genen komen dus ook in paren voor.

Chromosomenparen

Geslachtscellen

Eicellen en zaadcellen zijn geslachtscellen.

Geslachtscellen ontstaan door speciale celdeling, waarbij elke geslachtscel 1 chromosoom van elk paar krijgt.

Zo hebben geslachtscellen enkelvoudige chromosomen (niet in paren).

Zoveel verschillende 

mogelijkheden.

Bij eicel van vrouw idem.

Bevruchting

Geslacht

Het 23e chromosomenpaar zijn geslachtschromosomen.

Deze bepalen het geslacht:

Vrouw = XX

Man = XY

de vrouw geeft alleen geslachtschromo-

soom X door, de man X of Y

Jongen of meisje?

Zaadcel met X en eicel met X wordt: bevruchte eicel XX -> meisje

Zaadcel met Y en eicel met X wordt: 

bevruchte eicel XY -> jongen

(de man bepaald dus het geslacht!)

Genenparen: met dezelfde genen op dezelfde plaats 

Genenparen

Een gen bevat de informatie voor één erfelijke eigenschap.

Genen komen voor in paren (net als de chromosomen). 

Je hebt bijvoorbeeld een genenpaar voor de haarvorm.

(steil, krullend of  golvend)

Zie volgende dia.

Variatie in genotypen

Nakomelingen hebben andere combinaties van genen dan ouders, dus ander genotype.

Ook broers en zussen hebben ander genotype.

Bij geslachtelijke (zaadcel met eicel) 

voortplanting -> variatie in 

genotypen.

 (ongeslachtelijk voortplanten is bv. stekken plant)

Mutatie: verandering genotype

• Plotselinge verandering van het genotype ( bv. beschadiging DNA in chromosoom)
• Mutatie, de genen zijn gemuteerd (veranderd).
  
• Een individu bij wie gemuteerde genen tot uiting komen in fenotype: mutant

Mutagene invloeden

Mutaties kunnen spontaan plaatsvinden maar meestal wordt het veroorzaakt door radioactieve straling, UV-straling, röntgenstraling of chemische stoffen (asbest of stoffen in sigarettenrook). 

Dit noem je: mutagene invloeden.

Mutagene invloeden kunnen kankerverwekkend zijn

Kanker: Ontstaat door een mutatie in genen die de celdeling regelen. Hierdoor gaan kankercellen zich ongeremd delen. 

www.google.com

erfelijkheid en down

https://schooltv.nl/video-item/bio-bits-onderbouw-mens-en-lichaam-afl6-erfelijkheid