Ned. Interbellum: Een verzuild land in crisis

• Geschiedenis
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 3

PSG - AG Gaudi

klas: 4

vak: gs

onderwerp: interbellum

Leervragen

1. Wat is de verzuiling?
2. Wat is de aanpassingspolitiek?
3. Hoe ontwikkelde het nationaal-socialisme zich in Nederland in de jaren '30?

Verzuiling

De verdeling van de Nederlandse samenleving in

4 afzonderlijke groepen (zuilen): 

protestanten, katholieken, socialisten en algemenen (liberalen)!

Deze zuilen krijgen in de 19e eeuw allemaal hun eigen organisaties

prot. Chr. mannenkoor

Let op de afkorting Chr.. Dot staat voor Christelijk maar betekent in de praktijk dat het gaat om protestanten.

VERZUILING : EIND 19e EEUW

= verticale verdeling!!!

dus alle organisaties van klein naar groot in handen van de eigen levensovertuiging

vb, katholieke gymvereniging/ -school/ -krant/ -politieke partij

zuil = pilaar opgebouwd van onder naar boven

Katholieken

Rooms- Katholiek (RK)

Bijbel als basis

Partij: KVP.

Omroep: KRO.

Krant: Volkskrant.

Protestanten. 

Christenen met de bijbel als 

uitgangspunt!

Vaak sober en streng!

Partij: Christen Unie/  SGP.

Omroep: NCRV/ VPRO.

Krant: Trouw.

Socialisten. 

Zij nemen het op voor de positie van de arbeiders

Partij: SDAP

Omroep: Vara.

Krant: Het Parool.

Liberalen. 

Zij hebben vrijheid hoog in het vaandel staan. De overheid mag niet een hele grote invloed hebben. 

Partij  (nu): Liberale Unie, VVD, PVV

Omroep: AVRO.

Krant: Telegraaf.

SAMENLEVING

VERZUILING HEEFT GROTE IN VLOED OP  HET DAGELIJKS LEVEN:

• Boodschappen doen bij de eigen zuil
• Sporten bij club van eigen zuil
• Geen contact met mensen van andere zuilen
• Nooit trouwen met iemand van een andere zuil!
  

Beurskrach 1929

Op donderdag 24 oktober stort de Amerikaanse beurs in

oorzaak =  mensen spullen gekochten met geleend geld

& Wanneer de markt verzadigd is, is er minder vraag naar producten en worden er steeds meer mensen ontslagen

gevolgen:

wereldwijde economische crisis in de jaren '30

NB Jullie leren gevolgen in Duitsland en Nederland

Crisis in Nederland

• Nederland wordt zwaar door de crisis geraakt: de handel met de VS en Duitsland komt vrijwel stil te liggen.

• Veel bedrijven en fabrieken moeten de deuren sluiten.

• Tussen 1929 en 1935 stijgt de werkloosheid van 22.000 naar 500.000 (dat is ongeveer 30% werkelozen)

Aanpassingspolitiek- 1934

De Nederlandse regering van minister-president Colijn besluit dat er minder uitgaven moeten zijn, omdat er minder inkomsten zijn: Nederland moet zich aanpassen. Lonen van ambtenaren en bij de werkverschaffing gaan omlaag, 

net als de steunuitkering. Het maakt de problemen alleen maar groter...

steun

uitkeringen bestaan nog niet. Werkeloos zijn betekende  armoede.

Om mensen te helpen kreeg je steun. Dit is een kleine tegemoedkoming in de vorm van geld, kleding en turf.

Vernedering

De steun is vaak te laag, daarom moeten mensen ook andere hulp krijgen.
Zo krijg je bijvoorbeeld kleding... MAAR daar staat wél een stempel in: iedereen kan dat zien.
Je hoeft geen rijwielbelasting te betalen ... MAAR ook dát kan iedereen zien

In Nederland:

Werkverschaffingsprojecten

Net als in andere landen probeert de overheid werklozen aan werk te helpen met werkverschaffingsprojecten. Grote projecten zoals het Amsterdams Bos en de Afsluitdijk helpen mannen aan werk en een beetje inkomen.

Zo ziet Colijn zich graag: de leider die Nederland door de storm (crisis) heen stuurt...

...en zo zien sommige Nederlanders hem: als iemand die helemaal niet helpt, maar mensen laat verzuipen!

'Colijn is een zwijn!', zeggen sommige mensen.

Door de crisis is er grote ontevredenheid. Werkelozen hebben het gevoel dat de politiek te weinig voor ze doet. 

Dan komt er een nieuwe politieke beweging; die zegt dat de armoede stevig aangepakt moet worden. Een democratie is daarvoor niet het goede middel, denken zij. Een sterke leider, dictator, kan doeltreffend werken.

NSB - vanaf 1931

Ook in Nederland zijn er anti-democratische groepen die vinden dat 

de oplossing voor de crisis buiten de democratie moet worden gevonden.

De Nationaal-Socialistische Beweging van Anton Mussert is een partij die geïnspireerd is door de NSDAP van Hitler.

Weet je nog van de vorige paragraaf ...

Het Nationaal- Socialisme kenmerkt zich door:

1. een sterke leider
   
2. het gebruiken van geweld
   
3. nationalisme
   
4. antisemitisme
   

Toen Hitler in 1933 de macht kreeg in Duitsland leek het er al op dat er weer oorlog zou komen.

Nederland deed er alles aan om net als tijdens WO I neutraal te blijven; ze mobiliseerde het leger maar sloten zich niet niet aan bij een bondgenootschap.