AF TM8 Bewegingsstelsel 1

• AFP
• MBO
• Studiejaar 1

M1W1

3

bewegingsstelsel

1

TM module 8

8

bewegingsstelsel

LEERDOELEN...

• vier functies van het skelet
• bot opbouw
• soorten botten
• soorten gewrichten
• Je kan bij een plaatje aangeven welk bot of spier getoond wordt en wat deze spier doet

1.1

skelet

functie van het skelet...

• het geeft stevigheid
• het beschermt organen
• maakt bewegen mogelijk
• maakt bloedcellen

1.1

skelet

• het skelet van een volwassene  bestaat uit ongeveer 206 botten
• een aantal botten groeit aan elkaar
  

1.1

skelet

1.2

botten

van buiten naar binnen is bot opgebouwd uit...

1. een beschermend botvlies
2. een compacte botlaag (met botcellen in ringen gelegen)
3. een sponzige botlaag (met daartussen beenmerg)

1.2.1

opbouw

botvlies

1

compact bot

2

sponzig bot

3

botcellen maken hun omgeving, de matrix bestaat uit...

• kalk en zouten (stevigheid)
• collagene vezels (rek)
• hoe ouder iemand is, hoe minder vezels het bot heeft

1.2.1

opbouw

botcel

matrix van kalk, zouten en collagene vezels

botten worden blijvend opgebouwd en afgebroken...

• botopbouwende cellen delen zich in gewone botcellen (osteoblasten)
• botafbrekende cellen lossen het bot op (osteoclasten)

1.2.2

aanmaak en afbraak

botopbouwende cel

botafbrekende cel

er zijn 5 soorten botten...

• lange beenderen (pijpbeenderen) zijn botten met een lange schacht (diafyse) en twee uiteinden (epifysen)...

1.2.3

soorten botten

• tussen schacht en uiteinde zit de groeischijf om het bot in de lengte te laten groeien
• botcellen laten het bot in de breedte groeien
• het (gele) beenmerg bestaat uit vet
• het (rode) beenmerg maakt bloedcellen

1.2.3

soorten botten

beenmerg

(rood = bloedcelvormend, geel = vet)

er zijn 5 soorten botten...

• korte beenderen zijn botten met een kubusvorm

1.2.3

soorten botten

er zijn 5 soorten botten...

• platte beenderen zijn botten met een platte vorm

1.2.3

soorten botten

er zijn 5 soorten botten...

• onregelmatige beenderen zijn botten zonder een duidelijke vorm

1.2.3

soorten botten

er zijn 5 soorten botten...

• sesambeenderen zijn ovale botten die in een pees zitten

1.2.3

soorten botten

voorbeelden (lang)

1.2.3

soorten botten

voorbeelden (kort, sesam)

1.2.3

soorten botten

voorbeelden (plat)

1.2.3

soorten botten

voorbeelden (onregelmatig)

1.2.3

soorten botten

1.3

botverbindingen

een gewricht (articulatio) is een beweegbare verbinding tussen twee botten en bestaat uit...

• een vlies, dat gewrichts-smeer (synovia) maakt

1.3.1

gewrichten

synoviaal membraan

synovia (gewrichtssmeer)

een gewricht (articulatio) is een beweegbare verbinding tussen twee botten en bestaat uit...

• een kapsel en gewrichtsband voor de stevigheid

1.3.1

gewrichten

gewrichtskapsel

gewrichtsband

er zijn 5 soorten synoviale gewrichten...

1. kogelgewricht;
   
2. eigewricht;
   
3. zadelgewricht;
   
4. scharniergewricht;
   
5. rolgewricht

1.3.1

gewrichten

K

E

Z

S

R

voorbeelden (kogel)

1.3.1

gewrichten

voorbeelden (ei)

1.3.1

gewrichten

voorbeelden (zadel)

1.3.1

gewrichten

voorbeelden (scharnier)

1.3.1

gewrichten

voorbeelden (rol)

1.3.1

gewrichten

1.4

spieren

1 dwarsgestreepte spieren

• zitten vast aan het skelet
• bewust (willekeurig) in te spannen
• trekken snel samen
• raken snel vermoeid

1.4.1

soorten spierweefsel

2 gladde spieren

• zitten in de wand van holle organen
• niet bewust (onwillekeurig) in te spannen
• trekken traag samen
• raken niet vermoeid

1.4.1

soorten spierweefsel

3 hartspieren

• zitten in het hart
• niet bewust (onwillekeurig) in te spannen
• trekken snel samen
• raken niet vermoeid

1.4.1

soorten spierweefsel

Functies van spieren

1. beweging mogelijk maken (spieren trekken aan het bot)
2. positiebepaling (spieren laten het brein weten in welke houding je ligt, staat of  beweegt)

1.4.2

skeletspieren

skeletspieren zijn een verzameling kabels van bot naar bot...

• om elk groepje kabels ligt een beschermend vliesje
• om de hele spier ligt ook een beschermend vlies, de spierschede (fascie)

1.4.2

skeletspieren

skeletspieren zijn een verzameling kabels van bot naar bot...

• aan de uiteinden zijn deze kabels van stevig bindweefsel
• dit deel trekt niet samen
• dit deel is weinig doorbloed
• dit wordt pees genoemd

1.4.2

skeletspieren

skeletspieren zijn een verzameling kabels van bot naar bot...

• elke spier bestaat uit een aantal spierbundels
• elke bundel bestaat uit veel spiervezels
• elke vezel bestaat uit veel spiercellen (fibrillen)

1.4.2

skeletspieren

skeletspieren zijn een verzameling kabels van bot naar bot...

• spierfibrillen bestaan uit lange rijen eiwitten
• deze kunnen over elkaar heen schuiven
• zo trekt een spier samen

1.4.2

skeletspieren

werking van de spier...

• een zenuw geeft het signaal
• samentrekken kost veel energie (glucose nodig)

1.4.2

skeletspieren

antagonisten...

• een spier kan alleen korter worden (inspanning)
  
• een andere spier moet zich inspannen om deze eerste spier te doen ontspannen
  
• er zijn altijd twee spieren nodig voor een hele beweging...

1.4.2

skeletspieren

antagonisten...

• de ene spier buigt
• de andere spier strekt, deze noem je de antagonist

laten buigen

1

laten strekken

2

1.4.2

skeletspieren

synergisten...

• spieren die gezamenlijk werken om een beweging mogelijk te maken

1.4.2

skeletspieren

synergisten...

• spieren die gezamenlijk werken om een beweging mogelijk te maken

1.4.2

skeletspieren

spiertonus...

• om spieren niet af te breken als ze niet daadwerkelijk gebruikt worden, blijft het brein de spier prikkelen
• dit heet spierspanning of spiertonus

1.4.2

skeletspieren