02_biologie_beenderstelsel_print

• Toegepaste biologie
• Secundair onderwijs

Toegepaste biologie

Het beenderstelsel

Het beenderstelsel

1. Inleiding
2. Functies van het geraamte 
3. Opbouw en groei
4. Typen beenderen 

2. Functies geraamte

Bescherming belangrijke organen
Hersenen -> schedel

Ogen -> oogkassen
Hart en longen -> ribbenkas
Ruggenmerg -> ruggenwervels 

2. Functies geraamte

• Vormen gewrichten en een aanknopingspunt voor spieren 
• Stevigheid en vormvastigheid 
• Reserve voor mineralen (calcium)
• Productie bloedcellen : in rode beenmerg worden rode- en witte bloedcellen gemaakt 

3. Opbouw botweefsel en groei

• Botten bestaan uit bindweefsel
• bindweefsel = stevig en elastisch
• stevigheid neemt af met ouderdom -> oudere mensen breken makkelijker botten 

3. Opbouw botweefsel en groei 

2/3e mineralen (=anorganische verbinding)

• stevigheid 

1/3e organische materie

• collageen vezels -> elasticiteit ('colle' = lijm)
• beencellen 

Beencellen 

Afbraak botweefsel:

• osteoclasten
• gecontroleerde afbraak botweefsel 
• afscheiding zure substantie -> kalk van bot lost op en wordt door cel opgenomen

Beencellen 

Aanmaak nieuw botweefsel:

• osteoblasten 
• nieuw botweefsel -> nog niet gemineraliseerd
• dus nog niet hard -> mineralen zoals Ca, F en Mg nog niet in botweefsel verwerkt 
• osteoblasten zitten vast -> osteocyten (onderhoud)

Beencellen 

Opbouw botweefsel

drukbestendig 

kan treklasten weerstaan

4. Typen beenderen 

• pijpbeenderen                                (bv dijbeen)
• platte beenderen                           (bv borstbeen)
• onregelmatige beenderen        (bv wervels)

4.1 Pijpbeenderen

Slank middenstuk = diafyse = schacht

Bredere uiteinden = epifysen = kop of kom

Vanbinnen hol:  

• beenmergholte

Vanbuiten : 

• beenvlies -> bevat bloedvaten (zuurstof/voeding)
• uiteinden epifysen -> gewrichtskraakbeen

4.1 Pijpbeenderen

Schacht:

• weefsel compact van structuur
• mergholte omringd door binnenste beenvlies (endost)

 

4.1 Pijpbeenderen

Mergholte:

Geel beenmerg 

• vet

Rode beenmerg 

• omringd door poreuze beenbalkjes = trabeculae
• spongieus bot 
• weerstand tegen druk uit verschillende richtingen 

Voorbeelden: pijpbeenderen

• dijbeen
• bovenbenen 
• boven-en onderarmen

Afbeelding

1. Beenvlies of periost
2. Hard bot of substantia compacta
3. Beenmerg
4. Spongieus bot of stubstantia sponsiosa 
5. Havers-kanaal met bloedvat
6. Volkmann-kanaal
7. Concentrische lamellen (= cilindervormige, gelaagde structuren van bot) = osteonen  
8. Trabeculae (steunende schotten van spongieus bot)

Afbeelding

    9. endost (binnenste beenvlies)
   10. Tussencelstof
   11. Buitenste ringvormige            lamellen
   12. Epifyse
   13. Gewrichtskraakbeen 
   14. spier
   15. pees
   16. gewrichtsband

4.2 Platte beenderen

Compacte weefsels van de buitenlaag 

• dicht tegen elkaar
• netwerk van beenbalkjes
• omringd een dunne laag rood beenmerg 

Voorbeelden platte beenderen

• schedel
• ribben 
• borstbeen 
• schouderbladen  

4.3 Onregelmatige beenderen

• dunne compacte buitenlaag
• netwerk van beenbalkjes 
• gevuld met rood beenmerg

Voorbeelden onregelmatige beenderen

• wervels
• handwortelbeentjes
• voetwortelbeentjes