4H spelling les6 081018

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

13 oktober - 4V

• theorie liggend streepje
• uitleg trema, apostrof & accenten
• zelfstandig werken
• huiswerk

liggend streepje - koppelteken

• in samenstellingen, tussen klinkers die je ook samen kunt uitspreken, 'klinkerbotsing': auto + ongeluk = auto-ongeluk  (*autoongeluk )
• in de naam van getrouwde personen: mevr. Vink - van Laar
• in woorden met bepaalde voorvoegsels: ex-vriendin, oud-minister, assistent-scheidsrechter
• voor een hoofdletter: anti-Amerikaprotest, maar anticonceptie, het kabinet-Rutte
• in combinaties van titels en beroepen: minister-president, rechter-commissaris, maar commercieel directeur, financieel medewerker
• bij aardrijkskundige namen: Noord-Brabant, Amsterdam-Zuidoost
• bij letters, cijfers, tekens en sint: D66-fractie, Sint-Maartenviering, T-shirt
• in onoverzichtelijke woorden: jip-en-janneketaal, huis-aan-huisblad, doe-het-zelfzaak

liggend streepje - weglatingsteken

Zet een streepje op de plek waar een deel van een woord is weggelaten:

• inpakken en uitpakken --> in- en uitpakken
• huisvaders en huismoeders --> huisvaders en -moeders
• korte broeken en lange broeken --> korte en lange broeken
• eikenbomen en slagbomen -->           -----------

maak paragraaf 9 - liggend streepje

opdracht 1 t/m 6 

Spelling: trema, apostrof, accent en cedille

Om uitspraakproblemen te voorkomen gebruik je trema’s, apostrofs, accenttekens en soms een cedille. 

trema

Het trema voorkomt uitspraakproblemen in woorden die géén samenstelling zijn.

Plaats het trema altijd op de eerste letter van de volgende lettergreep.

Bijvoorbeeld: zeeën, melodieën, reünie, coördinator, reëel

Uitzonderingen: -eum, -iing, cien, ieus, bea-, gea-, beo-, geo- (deze letters spreek je los van elkaar uit)

trema

Uitzonderingen: 

   -eum, -iing, cien, ieus: museum, draaiing, opticien, furieus

   

bea-, gea-, beo-, geo-:

geantwoord, maar geërgerd

geautoriseerd, maar geïrriteerd

beoordeeld, maar geüpload

apostrof

weglatingsteken & om uitspraakproblemen te voorkomen:

• op de plek van een weggelaten letter: 's avonds, m'n fiets, 's-Gravenhage
• op de plek van een weggelaten bezits-s: Lex' b oek, Boris' stoel
• uitspraakproblemen meervoud voorkomen: paraplu's, toga's
• uitspraakproblemen bezits-s voorkomen: oma's cake, Jaro's huis
• in afleidingen van letter- en cijferwoorden: vwo'er, 65+'er
• bij verkleinwoorden op -y: baby'tje

Accenttekens

Klinkt de lettergreep als de 'e' van elf, dan staat het accent naar links -> è      

 -> première  / crèche

Klinkt de lettergreep als de 'e' van één, dan staat het accent naar rechts -> é  -> café / coupé

Een accent circonflexe bijna uitsluitend voor bij Nederlandse woorden van Franse herkomst -> ê

-> crêpe, maîtresse

Accenten

1.  Accent aigu: logé, decolleté, soirée (geeft klemtoon aan)

      – Dat is volgens mij dé manier om de zaak aan te pakken. 

      – Jort heeft twéé auto’s en geen drie. 

2.  Accent grave: barrière, crèche, fin de siècle

3.  Accent circonflexe: crêpe, moment suprême

\

Cedille

De cedille onderaan de c (ç) zorgt ervoor dat een c als s klinkt, wanneer die voor een a, o of u staat: Curaçao, garçon, reçu. 

Normaal klinkt de c in die gevallen als k (caravan, cake, curieus).

Maak paragraaf 10

opdracht 1 t/m 9

maak opdr. 24 op blz. 270 - 1 t/m 5

daarna bespreken

Zelfstandig werken

• bestudeer de uitleg op blz. 271
• maak opdr. 26 blz. 271
• maak opdr. 23 blz. 269
• maak opdr. 25 blz. 270

huiswerk

di. 24/9: bestudeer de uitleg op blz. 271

maak opdr. 26 blz. 271

maak opdr. 23 blz. 269

maak opdr. 25 blz. 270

Klaar? --> lezen in Dagen van gras

mentorles a.s. donderdag

voorbereiden bezoek hbo-event di. 1 okt. a.s.