NN 1 - Grammatica 4+5z - Lijdend voorwerp en Meewerkend voorwerp

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 1

Hoe vind je deze zinsdelen?

onderwerp

lijdend voorwerp

meewerkend voorwerp

Wat/Wie + wg + ow?

Aan/Voor wie + wg + ow + lv?

Wie/Wat + pv/wg?

Julius schreef lange liefdesbrieven aan Ellen tijdens de kerstvakantie. [lv] =

1. de kerstvakantie
2. lange liefdesbrieven
3. Julius
4. Ellen

De presentator kondigde het publiek op hilarische wijze de quiz aan. [wg] =

1. kondigde + aan
2. op hilarische wijze
3. het publiek
4. de presentator

Met zijn griezelige masker liet Pieter Mees enorm schrikken. [ow] =

1. Mees
2. Pieter
3. liet + schrikken
4. zijn griezelige masker

De recensies beloven de bioscoopgangers een ontroerende film. [mv] =

1. De recensies
2. een ontroerende film
3. de bioscoopgangers
4. beloven

Op de kermis worden de kinderen een hele middag vermaakt. [pv] =

1. worden
2. de kinderen
3. de kermis
4. worden + vermaakt

De winkelier stond voor zijn toonbank een verkoopgesprek te voeren. [wg] =

1. stond
2. stond + te + voeren
3. stond + voeren
4. stond + voor + voeren

Zinsdelen

Een zin bestaat uit verschillende zinsdelen.

Een zinsdeel is één woord of een groepje woorden die bij elkaar horen:

Jan | heeft | Pim | vorige week | z'n boek | geleend.

Hoe kun je het lijdend voorwerp vinden in een zin?

1. Stel de vraag Wat/Wie + wg + ow?
2. onderwerp en lidwoord veranderen
3. Het is altijd een mens of dier
4. zin maken, plaats en tijd veranderen

Het lijdend voorwerp vinden: 

Jan | heeft | Pim | vorige week | z'n boek | geleend.

1. Onderwerp vinden:  Jan

2. Werkwoordelijk gezegde vinden: heeft geleend

3. Stel de vraag Wie/Wat + wg + ow:
Wat heeft Jan Pim vorige week geleend? > z'n boek

Wat is het lijdend voorwerp?

De kinderen gaan vanmiddag een taart bakken.

1. De kinderen
2. een taart
3. vanmiddag
4. gaan + bakken

Wat is het lijdend voorwerp?

Zij hebben de toets heel goed gemaakt.

1. de toets
2. heel goed
3. Zij
4. hebben + gemaakt

Wat is het lijdend voorwerp?

Jamie had snel de boterham van Anne opgegeten.

1. Jamie
2. Anne
3. de boterham
4. de boterham van Anne

Meewerkend voorwerp [mv]

Wat weten jullie nog van deze zinsdelen?

Meewerkend voorwerp [mv]

Hoe kun je het meewerkend voorwerp vinden in een zin?

1. Aan/Voor + onderwerp + persoonsvorm
2. Aan/Voor wie + wg + ow + lv?
3. Het is altijd een mens of dier
4. zin maken, plaats en tijd veranderen

Het meewerkend voorwerp vinden: 

Jan | heeft | Pim | vorige week | z'n boek | geleend.

1. Onderwerp vinden:  Jan

2. Werkwoordelijk gezegde vinden: heeft geleend

3. Lijdend voorwerp vinden: z'n boek

4. Stel de vraag Aan wie/Voor wie + wg + ow + lv:
Aan wie heeft Jan vorige week z'n boek geleend? > Pim

Het meewerkend voorwerp vinden: 

Een meewerkend voorwerp is degene die iets ontvangt of verneemt of van wie iets wordt afgenomen.

Het meewerkend voorwerp is meestal een levend wezen of een instantie, maar in sommige gevallen kan ook een ding of iets abstracts meewerkend voorwerp zijn: 

‘Zij heeft de kast een lik verf gegeven’, ‘Zij geven prioriteit aan samenwerking.’

Wat is het meewerkend voorwerp?

Je mag niemand het geheim vertellen.

1. Je
2. het geheim
3. mag + vertellen
4. niemand

Wat is het meewerkend voorwerp?

De kleuters maakten een tekening voor hun oma.

1. hun oma
2. een tekening
3. de kleuters
4. maakten

Wat is het meewerkend voorwerp?

Elke dag geef ik of mijn zusje de kat eten.

1. mijn zusje
2. ik
3. eten
4. de kat

Jullie

hebben

hem

de weg

gevraagd.

lv

pv

mv

ow

Aan de slag!

Maak opdracht 2  (blz. 221)

10 min in tweetallen!

Noteer één zin die je samen hebt bedacht. Zet erachter wat het meewerkend voorwerp is.

Aan het werk

Ga maken: opdr. 2, 3 en 6 op blz. 221

Hoe vind je deze zinsdelen?

onderwerp

lijdend voorwerp

meewerkend voorwerp

Wat/Wie + wg + ow?

Aan/Voor wie + wg + ow + lv?

Wie/Wat + pv?

Julius schreef lange liefdesbrieven aan Ellen tijdens de kerstvakantie. [lv] =

1. de kerstvakantie
2. lange liefdesbrieven
3. Julius
4. Ellen

De presentator kondigde het publiek op hilarische wijze de quiz aan. [wg] =

1. kondigde + aan
2. op hilarische wijze
3. het publiek
4. de presentator

Met zijn griezelige masker liet Pieter Mees enorm schrikken. [ow] =

1. Mees
2. Pieter
3. liet + schrikken
4. zijn griezelige masker

De recensies beloven de bioscoopgangers een ontroerende film. [mv] =

1. De recensies
2. een ontroerende film
3. de bioscoopgangers
4. beloven

Op de kermis worden de kinderen een hele middag vermaakt. [pv] =

1. worden
2. de kinderen
3. de kermis
4. worden + vermaakt

De winkelier stond voor zijn toonbank een verkoopgesprek te voeren. [wg] =

1. stond
2. stond + te + voeren
3. stond + voeren
4. stond + voor + voeren

Lesdoelen

Je weet weer wat een lijdend voorwerp is.

 Je weet wat een meewerkend voorwerp is.

-

Ik weet wat een lijdend voorwerp is en hoe ik dat kan vinden in een zin.

1. ja
2. nee

Ik weet wat een meewerkend voorwerp is en hoe ik dat kan vinden in een zin.

1. ja
2. nee

Heb je nog een vraag?
Stel die dan hier.

Oefenen

Kijk of je alles goed geleerd hebt:

Maak opdracht 1 (blz. 148-149)

en controleer jezelf online!

-