1.2 week 5 - Kritisch kijken naar cijfers

• Burgerschap
• MBO
• Studiejaar 1

Kritisch kijken naar cijfers

 Unit Mediawijsheid - MM - Module 1.2

Door J. van Mierlo

BUR 1.3 - Leerdoelen 

1. Ik kan kritisch analyseren hoe afspraken en gebruiken binnen de mediabranche van invloed zijn op de maatschappelijke beeldvorming en de normen en waarden binnen een cultuur, en ik weet waarom het belangrijk is een kritische houding aan te nemen wanneer ik iets lees of bekijk op internet.
2.  Ik kan benoemen wat de verschillen zijn tussen het gebruiken van sociale media en internettoepassingen voor persoonlijke en voor professionele doeleinden. Daarnaast kan ik laten zien dat elk sociale medium op een andere manier kan worden ingezet.
3. Ik kan betrouwbare (nieuws)bronnen raadplegen en die informatie verwerken.
4.  Ik kan sturing geven aan de manier waarop ik mijzelf, zowel offline als online, presenteer. Als toekomstig professional weet ik hoe ik mijn vaardigheden en kennis duidelijk naar voren kan laten komen. Ik kan daarbij beargumenteren welk platform het meest geschikt is binnen mijn werkveld.
5. Ik kan met verschillende online tools data verzamelen. Deze informatie kan ik inzetten voor een doelgroepanalyse. Aan de hand van de informatie kan ik beargumenteren waar, hoe en wanneer ik mediaproducten het beste kan publiceren.

Kritisch kijken naar cijfers

Aanwezig?

• Typ aanwezig in Teams chat
• Als je de les verlaat typ je 'afwezig'
• Naar de wc? Laat het even weten in de chat.

Leerdoelen vandaag:

• Ik kan kritisch analyseren hoe afspraken en gebruiken binnen de mediabranche van invloed zijn op de maatschappelijke beeldvorming en de normen en waarden binnen een cultuur, en ik weet waarom het belangrijk is een kritische houding aan te nemen wanneer ik iets lees of bekijk op internet.
•  Ik kan benoemen wat de verschillen zijn tussen het gebruiken van sociale media en internettoepassingen voor persoonlijke en voor professionele doeleinden. Daarnaast kan ik laten zien dat elk sociale medium op een andere manier kan worden ingezet.
• Ik kan betrouwbare (nieuws)bronnen raadplegen en die informatie verwerken.
•  Ik kan sturing geven aan de manier waarop ik mijzelf, zowel offline als online, presenteer. Als toekomstig professional weet ik hoe ik mijn vaardigheden en kennis duidelijk naar voren kan laten komen. Ik kan daarbij beargumenteren welk platform het meest geschikt is binnen mijn werkveld.
• Ik kan met verschillende online tools data verzamelen. Deze informatie kan ik inzetten voor een doelgroepanalyse. Aan de hand van de informatie kan ik beargumenteren waar, hoe en wanneer ik mediaproducten het beste kan publiceren.

Vorige weken...

• Heb je geleerd wat branded content is
• Heb je geleerd wat greenwashing is
• Phishing... 

Programma vandaag

• Korte opdrachten/klassikale vragen
• Bespreken opdracht
• Doelgroepanalyse: zegt het alles?
• Grote opdracht
• Afsluiten

Lesdoelen

Jullie hebben eerder les gehad over nepnieuws, desinformatie en/of misinformatie. Deze les is een vervolg en geeft jullie houvast in een zoektocht naar betrouwbare informatie.

Na de les van vandaag...

• Kan je kritisch kijken naar verschillende nieuwberichten 
• Kan je meerdere misleidingen aanwijzen in de voorbeelden die worden gegeven

Kritisch kijken naar cijfers

Mediawijsheid p2.3

Door J. van Mierlo

Kritisch kijken naar cijfers...

• We zijn dol op cijfers. Lijstjes, beoordelingen en rangordes geven overzicht, maar in hoeverre is het handig om je leven te laten leiden door cijfers? Klopt het wel altijd? 
• In deze les staan we stil bij de manier waarop cijfers worden verzameld en hoe je hier het beste mee om kan gaan.

Voorbeelden cijfers & kritisch kijken

We gaan een aantal voorbeelden bekijken waarin je kritisch kan kijken naar cijfers.

Waar/bij welke instantie kan je als burger betrouwbare cijfers en statistieken vinden?

https:

Check de website van het CBS: https://www.cbs.nl/
Leg in het kort uit wat het CBS doet.

Het CBS over statistiek verspreiden

https://www.cbs.nl/nl-nl/over-ons/cbs-corporate-nieuws/wat-doet-het-cbs-

Voorbeeld 1 'kritisch kijken naar cijfers'

• In 2017 kwam het nieuwsbericht naar buiten dat er een ware leegloop was ontstaan in de provincie Zeeland. Inwoners vertrokken naar de Randstad of naar grotere steden in de provincie zelf. Het platteland was niet meer in trek. 
• De media bericht er over en verschillende bronnen laten weten dat er ernstige gevolgen aan kunnen hangen. 
• Bij de leegloop van gemeenten kan het zijn dat scholen moeten sluiten of dat een huisartsenpost verdwijnt. 
• De informatie kwam uit een rapport dat is opgesteld voor het Planbureau en bibliotheek van Zeeland. Een grafiek uit dit rapport laat de leegloop zien

Afbeelding voorbeeld 1

Kritisch kijken voorbeeld 1?

• Dit rapport was weer gebaseerd op een indeling die door het CBS wordt gebruikt. 
• Die indeling laat weten wanneer een gemeente doorgaat als een dorp of een stad. 
• De definitie die het CBS hanteert is in 2015 gewijzigd. De leegloop die te zien is in de grafiek is daarom niet feitelijk aanwezig, maar alleen op papier doordat de grens over wanneer een gemeente wordt gezien als platteland of als een stad is gewijzigd.

Cijfers zijn belangrijk geworden

• Dit voorbeeld laat zien dat je moet nadenken over wat cijfers werkelijk zeggen en waar cijfers voor worden ingezet. 
• Cijfers lijken steeds belangrijker te worden. 
• Zo gebruiken verzekeraars cijfers om te berekenen hoeveel premie je moet betalen 
• Of gebruikt de Belastingdienst cijfers om in te schatten wie in de samenleving in de toekomst wellicht fraude kan plegen.

"De Belastingdienst gebruikt cijfers om in te schatten wie in de samenleving in de toekomst wellicht fraude kan plegen".
Zoek op internet een recente gebeurtenis uit het nieuws waartoe dit gebruik van cijfers heeft geleid. Doe online onderzoek, en deel hier je foto. Wat zegt dit over het verzamelen van cijfers?

Antwoord: de toeslagen affaire

De toeslagenaffaire

'Stelsel van eenheden'

• Het belang van cijfers is toegenomen na invoering van het Internationale Stelsel van Eenheden in 1960. 
• Maar wat is dat? Check de website en leg uit..

nl.wikipedia.org

Wat houdt 'het stelsel van eenheden' in?
Leg uit (in je eigen woorden!)

Het is namelijk makkelijker praten wanneer iedereen dezelfde maten aanhoudt. Dit wanneer het over afstand gaat, dat iedereen dan praat over 'kilometers' en niet één iemand over 'mijlen' en de ander over een 'yard' of 'inches'.

Wat 'Het stelsel van eenheden' inhoudt

• Het is makkelijker praten wanneer iedereen dezelfde maten aanhoudt. 
• Dit wanneer het over afstand gaat, dat iedereen dan praat over 'kilometers' en niet één iemand over 'mijlen' en de ander over een 'yard' of 'inches'.
• Zie de basiseenheden + onderlinge afhankelijkheid: seconde (tijd), kilogram (massa), mol (hoeveelheid stof), candela (lichtsterkte), kelvin (temperatuur), ampère (elektrische stroom), meter (lengte).

Het verzamelen en verwerken van cijfers wordt statistiek genoemd, waar is het woord 'statistiek' denk je van afgeleid?

*

Antwoord: De Staat

Waarom is het afgeleid van het woord staat?

*

Antwoord: Het is vaak vanuit de staat dat de vraag voor cijferverzameling ontstaat en ook door de staat wordt georganiseerd.

Niet overal hetzelfde

• Niet alles is vastgelegd in het internationale stelsel en ook niet iedereen is aangesloten. 
• Zo wijkt Amerika af door gebruik te maken van mijlen en niet van kilometers. 
• De telling van de minuten, uren, dagen en maanden is ook niet vastgelegd. Er bestaan verschillende kalenders. Het is niet voor iedereen nu het jaar 2019.

Zoek een land of cultuur die een andere kalender heeft.
I.p.v. een geschreven antwoord, deel je hier je foto.

Voorbeelden: 

• Japan, 
• Thailand 
• islamitische kalender, 
• Hebreeuwse kalender.

Bekijk de grafiek bedenk welke kritische vragen je kan stellen bij het zien van de grafiek. 

Bekijk de grafiek bedenk welke kritische vragen je kan stellen bij het zien van de grafiek. Bedenk minimaal 3 kritische vragen.

1. Hoeveel mensen deden mee?
2. Waren de groepen even groot?
3. Uit welke regio kwamen de deelnemers?
4. Hoe zijn ze geselecteerd?
5. Hoe is het 'cyberpesten' gemeten?
6. Wat is cyberpesten eigenlijk?

Wat zegt 'het gemiddelde'?

• Een gemiddelde zegt niet altijd wat over een groep. 
• In een groep mensen zullen er altijd slimme mensen zijn en wat minder slimme mensen. Een gemiddelde staat dan eigenlijk voor niemand. 
• Dat een gemiddelde niet altijd wat zegt, blijkt ook het volgende voorbeeld...

In een bus zitten vier passagiers.
Één is advocaat en verdient €6400 per maand.
Iemand anders werkt in de reclame en verdient €3500 euro,
de derde persoon kookt eten in een verzorgingstehuis voor €1900 per maand
en de vierde heeft zijn eigen marketingbedrijf dat haar maandelijks €2500 oplevert. Wat is het gemiddelde salaris?

 Antwoord: 3575 euro.

Nu loopt Tesla-baas Elon Musk de bus is.
Wat is het gemiddelde salaris nu?

Antwoord: het vermogen van Elon Musk is  188,5 miljard dollar ($ 188.500.000.000). miljard euro. Wanneer hij de bus inloopt is iedereen opeens miljonair. Soms moet je niet kijken naar een gemiddelde maar naar het modale: meest voortkomende.

Het gemiddelde

• Antwoord: het vermogen van Elon Musk is 188,5 miljard dollar ($ 188.500.000.000). miljard euro. 
• Wanneer hij de bus inloopt is iedereen opeens miljonair. 
• Soms moet je niet kijken naar een gemiddelde maar naar het modale: meest voortkomende.
  

Lesopdracht 'ranglijsten'

Bespreken opdracht

• Koppel terug welke informatie jullie hebben gevonden en hoe jullie voortaan kijken naar cijfers.

1. Koppel terug welke informatie jullie hebben gevonden
2. en hoe jullie voortaan kijken naar cijfers.

Bedankt voor vandaag! (en typ afwezig in Teams chat!)

Vergeet geen 'afwezig' te typen in Teams

Wat is het meest opvallende dat je vandaag hebt geleerd over feiten en cijfers?

Extra opdracht: cijfers over corona. Maak de test en deel een screenshot van de uitkomst.

Maak hier de test: https://www.volkskrant.nl/kijkverder/v/2020/we-worden-overspoeld-door-coronacijfers-maar-hoe-moet-je-die-interpreteren~v403688/

Korte video-opdracht

We kijken een video van 3,5 min. over hoe nepnieuws zich verspreidt.

Na de video volgt een korte quiz over de inhoud.

Let dus goed op! 

Wat weet jij nog over de vorige lessen over nepnieuws, desinformatie en/of misinformatie?

Waar kan je nepnieuwsberichten aan herkennen? Noem meerdere elementen uit het filmpje (en uit de vorige lessen, zoals het slechtnieuws-spel!)

Mark Twain ze ooit: "Een leugen reist de halve wereld over, terwijl de waarheid zijn schoenen aantrekt".

1. Dit heeft Mark Twain NIET gezegd
2. Dit heeft Mark Twain WEL gezegd

"Een leugen reist de halve wereld over, terwijl de waarheid zijn schoenen aantrekt".
Ook al heeft Mark Twain dit nooit gezegd, deze quote geldt meer dan ooit. Leg uit waarom.

• Er waren maar een aantal nieuwsbronnen, omdat social media nog niet bestond.
• Dat nieuws werd vergaard door journalisten en professionals. 
• berichten nu wordt sneller gemaakt en gedeeld.
• En iedereen kan die berichten maken, niet alleen maar journalisten.
• 
  
• Onze wens om SNEL nieuws en antwoorden te krijgen, zorgt dat leugens via media snel kunnen verspreiden.

Betekenis van 'Cirkelrapportage'

Maak de zin af: "Grappig bedoelde ('satirische') artikelen..."

Betekenis 'User-generated content' 

Kunnen door nieuwdiensten, die de grap niet kennen of snappen, worden overgenomen. Hierdoor ontstaat nepnieuws/ hoaxes.

Informatie die door internetgebruikers wordt aangeleverd. Voorbeeld: groepsdiscussies, foto's op Instagram.

1. Als 'A' nepnieuws deelt
2. Vervolgens 'B' dit nepnieuws opnieuw uitbrengt

3. Daarna 'A' weer 'B' citeert als bron van info

Wat helpt NIET tegen het afremmen van nepnieuws/desinformatie?

1. Zoeken naar kritiek op verdachte informatie
2. Sensationele en opruiende berichten delen op social media
3. De originele bron van een bericht opzoeken

Zoek op wat User Generated Content betekent, en leg in eigen woorden uit wat het is. Kopieer de bron erbij.

Noem een voorbeeld van User Generated Content.

Wat is user generated content? 

User generated content is content (foto’s, video’s, tekst etc.) gecreëerd door (potentiële) klanten of fans, en dus niet door een merk zelf. Hierbij kun je bijvoorbeeld denken aan reviews of foto’s en video’s van een product in gebruik. 

Het materiaal dat een merk van ‘users’ ontvangt, vaak op aanvraag via social media, wordt in de meeste gevallen door dit merk op social media of op een bedrijfswebsite gedeeld. 

User generated content, betekent content die gemaakt wordt door 'gewone' mensen (internetgebruikers).

Wat heeft user generated content te maken met het ontstaan én de snelle verspreiding van nepnieuws?

Wat is user generated content?

• UGC is een marketing tool
• 'gewone mensen' die (onafhankelijk) content maken voor merken
• Omdat deze content online openbaar wordt gepubliceerd, is het voor iedereen toegankelijk. 
• Dat betekent dat consumenten door UGC macht hebben gekregen. 
• Maar merken kunnen dit ook inzetten!
• Ze kunnen namelijk hun ervaringen met merken delen op grote schaal.
• 
  

• Marketing tools zijn de software pakketten die marketeers gebruiken om hun bereik, merkbekendheid en leads binnen hun doelgroep te vergroten. ... 
• Marketing tools zijn onmisbaar voor digital marketing.

User Generated content voorbeeld

• UGC marketing campagne: 'IKEA Pinterestkamer'
• Oproep Ikea: creëer ideale bad- en slaapkamer op Pinterest. 
• Bijna 1.000 mensen reageerden op de oproep. 
• Vanessa Obinu uit Hoek van Holland maakte de meest inspirerende collage geïnspireerd door Pippi Langkous. Samen met de interieurontwerpers van IKEA bracht zij haar Pinterestbord tot leven. 

Voorbeeld UGC

• #Fantographer
• UGC-campagne van Applebee’s (Amerikaanse restaurantketen)
• Gasten van het restaurant konden video’s bekijken van de Applebee’s School of Fantography over hoe je je voedsel het mooist kan fotograferen en hoe je een foto van je gerecht op Instagram plaatst met de bijpassende hashtag van Applebee’s. 
• Het grillrestaurant 35 procent meer volgers en is het engagement toegenomen met 25 procent.

#Fantographer

Dat UGC inderdaad veel voordelen heeft als marketingtool, wordt snel duidelijk aan de hand van een recente UGC-campagne van Applebee’s. Gasten van de Amerikaanse restaurantketen konden video’s bekijken van de Applebee’s School of Fantography over hoe je je voedsel het mooist kan fotograferen en hoe je een foto van je gerecht op Instagram plaatst met de bijpassende hashtag van Applebee’s. Door de combinatie van de populariteit van het plaatsen van foto’s van maaltijden en een groot bereik, waar dus sprake van is bij UGC, bleek dit een gouden formule: sinds het begin van deze actie heeft het grillrestaurant 35 procent meer volgers en is het engagement toegenomen met 25 procent.