5.1 Je omgeving waarnemen 1HV

• Biologie
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 1

B1 Je omgeving waarnemen

• Jas in je kluis
• Spullen op tafel

       Laptop/Leerwerkboek

       Schrift

• Tas van tafel
• Lees blz. 88-89

Kennen/Kunnen

• Onthouden: Ik kan de vijf zintuigen benoemen door hun namen correct op te sommen.
  
• Begrijpen: Ik kan uitleggen wat het verschil is tussen een prikkel en een impuls door beide begrippen correct te beschrijven.
  
• Begrijpen: Ik kan beschrijven hoe een prikkel invloed heeft op een impuls en andersom door hun relatie duidelijk uit te leggen.

Huiswerk T5 B1

Opdr. 1 t/m 8, (4)

OF uitdaging

Opdr. 5 t/m 10

Geheime leerling

Deze les heb ik willekeurig een geheime leerling gekozen.

Ik let extra op deze leerling en kijk naar:

• Inzet tijdens de les
• Werkhouding tijdens de les

Aan het eind zal ik de geheime leerling onthullen, als ik deze leerling positieve feedback kan geven, dan verdient deze leerling ook 1/3 +0,5 OF +1 cm² spiekbriefje.

Welke zintuigen ken jij?

Zintuigen:

• Ogen
• Oren
• Tong
• Neus
• Huid

Prikkels:

• Licht
• Geluid
• Smaken
• Geuren
• Warmte, kou, druk, structuren, pijn

= een orgaan dat reageert op prikkels

= een invloed uit de omgeving/ 'iets' waar zintuigen op reageren

Prikkels en impulsen

• Prikkel = invloed vanuit de omgeving
• Speciale cellen in een zintuig zetten prikkel om in impuls
• Impuls = elektrisch signaal in de zenuwen

Licht is een prikkel

Impulsen van de ogen gaan via zenuwen naar de hersenen

0

Wat zijn de belangrijkste prikkels in deze situatie?

Impulsen

Impulsen = elektrische signalen in zenuwen

1. Zintuig --impuls-> hersenen 

2. Je merkt dat je iets waarneemt

3. Hersenen --impuls-> spieren

4. Je kunt bewegen/reageren

Hersenen sturen impulsen naar spieren om te reageren

Ogen sturen impulsen naar de hersenen

Hersenen verwerken de impulsen.

Bepalen hoe en of je moet reageren

Hersenen sturen impulsen naar andere organen

Licht prikkels worden opgevangen door het oog

Cellen in het oog veranderen lichtprikkels in impulsen

Spiercellen trekken samen en ontspannen door de impulsen

Licht is de prikkel waar het oog op reageert

Geluid is de prikkel waar het oor op reageert

Smaken/stoffen in voedsel zijn de prikkels waar de tong op reageert

Geuren/stoffen in de lucht zijn de prikkels waar de neus op reageert

Warmte is een prikkel waar de huid op reageert

Kou is een prikkel waar de huid op reageert

Druk (dat iets ergens tegen aan duwt) is een prikkel waar de huid op reageert

Pijn is een prikkel waar de huid op reageert

Textuur/tast (=glad/stroef/hard/etc.) is een prikkel waar de huid op reageert

Speciale cellen in het oog veranderen lichtprikkels in impulsen, deze worden naar de hersenen verstuurd

Speciale cellen in het oor veranderen geluidprikkels in impulsen, deze worden naar de hersenen verstuurd

Speciale cellen in de tong veranderen smaakprikkels in impulsen, deze worden naar de hersenen verstuurd

Speciale cellen in de neus veranderen geurprikkels in impulsen, deze worden naar de hersenen verstuurd

Speciale cellen in de huid veranderen warmte, kou, pijn, textuur en drukprikkels in impulsen, deze worden naar de hersenen verstuurd

De hersenen verwerken impulsen van de verschillende zintuigen.

Op het moment dat de hersenen ze verwerken wordt je bewust van de prikkel.

Daarna kun je reageren. 

De hersenen sturen daarvoor impulsen naar andere delen van je lichaam

Sommige impulsen worden verstuurd naar klieren

In deze organen worden dan stoffen aangemaakt.

Dit gebeurt bijvoorbeeld in de speekselklieren die speeksel gaan maken als je lekker eten ruikt

Sommige impulsen worden verstuurd naar spieren.

Daardoor kun je bewegen

Dit gebeurt bijvoorbeeld in de armspieren als je een bal vangt

De hersenen sturen impulsen naar andere delen van het lichaam om te kunnen reageren op prikkels

De hersenen sturen impulsen naar andere delen van het lichaam om te kunnen reageren op prikkels

Waarnemen

Reageren en aansturen

Je bent aan het koken. Je pakt een pan bij het (hete) metalen handvat.
De pan heeft al 10 minuten op het hete fornuis gestaan.

1. Welke prikkel(s) zijn belangrijk in de beschreven situatie?
2. Wat zullen de hersenen laten gebeuren?

Ga aan de slag met: T5 B1

• Lezen blz. 88 t/m 93
  
• Opdr. 1 t/m 8, 4k 

OF uitdaging

• Opdr. 5 t/m 10

Klaar met het bovenstaande?

• Verder werken/lezen
• Samenvatten
• Ander huiswerk
• Boek lezen

Zs = Werken in stilte

• Geen vinger opsteken
• Aan het werk
• Stil en stoor niemand
• Blijf op je plek

Ga aan de slag met: T5 B1

• Lezen blz. 88 t/m 93
• Opdr. 1 t/m 8, 4k

OF uitdaging

• Opdr. 5 t/m 10

Klaar met het bovenstaande?

• Verder werken/lezen
• Samenvatten
• Ander huiswerk
• Boek lezen

Zf = Werken met fluisteren

• Geen vinger opsteken
• De docent komt langs
• Aan het werk
• Fluister alleen met de persoon naast je
• Blijf op je plek

Bij veel van wat we doen gebruiken we meerdere zintuigen tegelijk.

Leg uit, wat zijn de prikkels die je het meest gebruikt op een dag?

Geheime leerling

De geheime leerling was .......

Ik lette extra op deze leerling en keek naar:

• Inzet tijdens de les
  
• Werkhouding tijdens de les

Als ik je positieve feedback kan geven, 

dan verdien je ook 1/3 +0,5 OF +1 cm² spiekbriefje.

Opruimdienst

Elke les 3 andere leerlingen

• Tafels: recht en leeg
• Stoelen: aangeschoven OF eind dag: op de tafels
• Vloer: geen afval