Thema 4 - Bescherming

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

Thema 4

Afweer

BINAS tabellen: 77, 84I-N, 87A

Leerdoelen deze week

- Je kunt de werking en functie van de huid bij de afweer van de mens beschrijven

- Je kunt de vormen van aangeboren afweer beschrijven

- Je kunt de vormen van verworven afweer beschrijven

- Je kunt de onderlinge relatie van de delen van het immuunsysteem toelichten

- Basisstof 1 en 2 (Thema 4) lezen en maken

- Video op YouTube bekijken

- Doornemen LessonUp

Basisstof 1

Pathogenen

Aspecifieke afweer

Specifieke afweer

Pathogenen

• Bacterie
• Schimmel
• Dieren
• Virus

Virussen

• Eiwitmantel met DNA/RNA
• Hecht aan receptor gastheercel
• DNA/RNA in cytoplasma wordt afgelezen en virussen vermenigvuldigen
• Cel dood of beschadigd

Externe afweer

• Mechanische afweer: huid, slijmvliezen
• Chemische afweer: zoutzuur maagsap, pH huid

Huid

• Hoornlaag beschermt tegen beschadiging, uitdroging, infectie
• Kiemlaag levende epitheelcellen en melanocyten
• Talgklieren in haarzakjes produceren talg, houdt hoornlaag soepel
• Lederhuid bindweefsel, zintuigcellen, uitlopers zenuwcellen, haarspiertjes, bloedvaten, zweetklieren
• Onderhuids bindweefsel met vetcellen

Basisstof 2

Aangeboren en verworven afweer

Cellulaire en humorale respons

Aangeboren afweer

• Fagocyten: granulocyten en monocyten
• Monocyten: macrofagen en dendritische cellen
• Herkennen ziekteverwekkers aan afwijkende antigenen
• Fagocyteren ziekteverwekkers

Granulocyt en macrofaag vallen indringer aan

Fagocytose door fagocyten

Antigenen indringer binden aan MHC-II receptoren     --> Antigeen Presenterende Cel (APC)

Verworven afweer

• Uit stamcellen in rode beenmerg ontstaan T- en B-lymfocyten
• Lymfocyten binden aan antigeen één type ziekteverwekker 
• Miljoenen variaties, rijping in thymus
• Lymfocyten met binding aan lichaamseigen antigenen afgebroken

Humorale respons: lichaamsvocht

Cellulaire respons: cellen

MHC-receptoren

• MHC-I receptoreiwitten op celmembraan alle cellen met celkern en bloedplaatjes
• MHC-II receptoreiwitten op macrofagen, dendritische cellen en B-cellen

APC bindt aan T-lymfocyt, deze deelt en vormt T-helpercellen en cytotoxische T-cellen

T-helpercellen activeren B-lymfocyten en cytotoxische T-cellen

Cytotoxische T-cellen ruimen geïnfecteerde cellen op en vormen geheugencellen

Th-cellen activeren B-lymfocyten, deze vormen B-plasmacellen en B-geheugencellen

Antistoffen maken indringer onschadelijk

Leerdoelen deze week

- Je kunt beschrijven op welke manieren immuniteit kan ontstaan

- Je kunt beargumenteren welke problemen kunnen ontstaan door antigenen bij transplantaties en bloedtransfusies en op welke wijze deze kunnen worden aangepakt

- Basisstof 3 en 4 lezen en maken

- Video op YouTube bekijken

- Doornemen LessonUp

Basisstof 3

Incubatietijd

Natuurlijke immuniteit

Kunstmatige immuniteit: actieve en passieve immunisatie

Basisstof 4

Transplantatie

Bloedtransfusie, bloedgroepen

ABO, resus

Transplantatie

• Afstotingsreacties door MHC eiwitten celmembraan
• Bij mens MHC-systeem: HLA
• Door HLA-systeem onderscheiden lymfocyten eigen cellen van lichaamsvreemde
• Nooit 100% overeenkomst met donor
• Afstoting door cellulaire afweer

ABO-systeem

• Bloedgroepen vernoemd naar antigenen
• Antigeen A, B, beide of geen antigenen
• Celmembranen rode bloedcellen

Antistoffen in bloedplasma

Bloedtransfusie rode bloedcellen

Resusfactor

• Resusantigeen op celmembraan
• Rh- kan antistof resusantigeen maken na contact Rh+ bloed
• Eerste contact weinig antiresus
• Tweede contact grote hoeveelheid antiresus

Resuskindje

https: