Delier

• Verzorgende
• MBO
• Studiejaar 2

Waar denk je aan bij het woord
Delier?

Waar denk je aan bij het woord delier? Heb je er eerder over gehoord?

Wat is een delier?

• Acute verwardheid
  
• Een delier heeft een lichamelijke oorzaak, maar de       verschijnselen zijn psychisch
  
• 10-40% >65

een delier is een verstoring van de normale werking van de hersenen door chemische, fysiologische of inflammatoire veranderingen die leiden tot verward denken, verminderde aandacht, en in sommige gevallen hallucinaties of waanideeën. Het is vaak een tijdelijk en omkeerbaar fenomeen, maar het kan ernstig zijn als de onderliggende oorzaak niet snel wordt behandeld.

Soorten delier 

Hyperactief delier

Bij hyperactief delier kunnen symptomen als rusteloosheid, angst, hallucinaties, wanen (verkeerde overtuigingen) en een verhoogde hartslag optreden. Dit wordt vaak gekarakteriseerd door een verhoogde activiteit, zoals steeds bewegen, praten of zelfs agressief gedrag vertonen. Het is belangrijk dat hyperactief delier snel wordt behandeld, omdat het vaak een teken is van een onderliggende medische aandoening, zoals een infectie, medicijngebruik, uitdroging.

Hypoactief delier

Een hypoactief delier is het tegenovergestelde van een hyperactief delier. Bij een hypoactief delier is er sprake van een verminderd niveau van bewustzijn en activiteit. Mensen met een hypoactief delier kunnen apathisch, traag, verward en vaak niet alert zijn. In plaats van rusteloos en overactief te zijn, vertonen ze juist een opvallend gebrek aan energie en initiatief.

Symptomen van hypoactief delier kunnen onder meer zijn:

Sloomheid of lethargie

Verminderde reactie op de omgeving

Verminderde spraak of communicatie

Apathie of gebrek aan interesse in dagelijkse activiteiten

Slecht oriëntatievermogen (bijvoorbeeld verward zijn over de tijd of de plaats)

Gemengde vorm

Een gemengde vorm van delier is een combinatie van zowel hyperactieve als hypoactieve symptomen. Mensen met een gemengd delier vertonen periodes van verhoogde activiteit en rusteloosheid (hyperactief) afgewisseld met momenten van verwardheid, slaperigheid of apathie (hypoactief).

In de praktijk kan dit betekenen dat iemand:

In de ene periode agitatie, onrust, hallucinaties en verwardheid vertoont (zoals bij hyperactief delier),

Terwijl hij of zij op andere momenten extreem verward, slaperig of zelfs apathisch kan zijn (zoals bij hypoactief delier).

Deze gemengde vorm is vaak moeilijker te herkennen omdat de symptomen fluctueren. Het kan ook leiden tot een vertraagde diagnose en behandeling, omdat de verschijnselen niet constant zijn.

Net als bij de andere vormen van delier is het belangrijk om de onderliggende oorzaken aan te pakken, zoals infecties, medicijnen of andere medische aandoeningen, om het delier effectief te behandelen.

Tremens delier

het is mogelijk dat delirium tremens (DT)-achtige symptomen optreden bij het plotseling stoppen met bepaalde medicijnen, vooral als deze medicijnen invloed hebben op het zenuwstelsel en verslavend of ontwenningsverschijnselen kunnen veroorzaken. Dit kan bijvoorbeeld het geval zijn bij:

Benzodiazepinen (zoals diazepam, lorazepam, alprazolam) – Deze medicijnen worden vaak voorgeschreven voor angst, slaapproblemen of spieraandoeningen. Bij plotseling stoppen, vooral na langdurig gebruik of bij hoge doseringen, kunnen ontwenningsverschijnselen optreden die vergelijkbaar zijn met delirium tremens. Symptomen kunnen omvatten: tremoren, angst, verwardheid, hallucinaties, verhoogde hartslag en zelfs epileptische aanvallen.

Barbituraten – Dit zijn krachtige kalmerende middelen die zelden nog worden voorgeschreven, maar die bij plotseling stoppen ernstige ontwenningsverschijnselen kunnen veroorzaken, zoals delirium en toevallen.

Antidepressiva (bijvoorbeeld bij plotseling stoppen met bepaalde SSRI's) – Hoewel minder vaak zo ernstig, kan het abrupt stoppen met antidepressiva ontwenningsverschijnselen veroorzaken, waaronder duizeligheid, angst, verwardheid, en in sommige gevallen delirium.

Opiaten en opioïden – Het plotseling stoppen van opiaten (zoals morfine, oxycodon, fentanyl) kan ook ernstige ontwenningsverschijnselen veroorzaken, inclusief angst, verhoogde hartslag, en verwardheid.

Bij medicatiegerelateerde delier kan het stoppen van de medicatie (vooral na langdurig gebruik) leiden tot een ernstig ontwenningssyndroom, dat de geestelijke en lichamelijke toestand ernstig verstoort. Dit kan het risico op verwarring, hallucinaties, ernstige angst, verhoogde hartslag, en zelfs epileptische aanvallen verhogen.

Symptomen delier

Acute verandering in:

• Bewustzijn en aandacht > snel afgeleid en verward of onbereikbaar
  
• Cognitieve functies > desoriëntatie
  
• Stemming en beleving > denkt niet helder, ziet/hoort dingen die er niet zijn, angst, onrust, hallucinaties en wanen
  
• Gedrag > onrustig, agressief of juist stil en teruggetrokken
  
• Dag en nachtritme 
  
• De symptomen kunnen sterk wisselen > klachten zijn ‘s avonds en in de nacht het sterkste

De symptomen van een delier kunnen erg lijken op dementie

Klachten nemen in de nacht vaak toe: De afname van externe geluiden of visuele prikkels maakt dat de persoon gevoeliger wordt voor interne veranderingen, wat de symptomen van delirium kan versterken.

0

Handelen bij een delier 

1. Behandeling van de lichamelijke oorzaak van het delier;

2. Creëren van een veilige omgeving voor de zorgvrager;

3. Behandeling met medicatie tegen de symptomen van het delier zelf. 

DOS

Gebruik de Delerium Observatie Screening SchaaL (DOSS) om op een systematische wijze vroegtijdige de symptomen van het delier te observeren en registreren.

Wat is een delier?

1. vorm van dementie
2. verwardheid die langzaam is ontstaan
3. acute verwardheid die in korte tijd is ontstaan
4. depressieve gevoelens + suïcidale gedachten

Een delier herken je aan:

1. Bloed bij de urine
2. HOGE koorts
3. verwardheid
4. heftige pijnen

Risicofactoren die een delier kunnen uitlokken

1. ouder dan 70
2. starten/stoppen van medicatie
3. infecties
4. alle antwoorden zijn goed