Basiszorg Les 2.8 Eten en drinken bij gezondheidsproblemen

• Basiszorg
• MBO
• Studiejaar 1

13. Eten en drinken bij gezondheidsproblemen 

13.1- Inleiding 

13.2- Voeding bij ziekten 

13.3- Voeding bij problemen in spijsverteringsstelsel 

Herhaling vorige week 

8.4 Lichaamstemperatuur 

8.5 Slaap- waakritme 

Wanneer iemand een temperatuur heeft van 40 graden spreken we van

1. verhoging
2. koorts
3. oververhitting
4. hyperthermie

Bij hoge koorts (boven 40 graden) kan de werking van de hersenen verstoord raken

1. Juist
2. Onjuist

Insomnia betekent tekort aan slaap waardoor iemand overdag minder goed functioneert

1. Juist
2. Onjuist

Een client op de woongroep kan niet slapen. Wat zou een reden kunnen zijn

1. Hij dronk te veel cafeïnevrije koffie
2. Hij maakt zich zorgen
3. De kamer is niet geventileerd
4. Hij heeft te veel slaaphormoon

Slaapmiddelen kunnen verslavend zijn

1. Juist
2. Onjuist

13.1 Inleiding 

Hoe bied je ondersteuning bij cliënten die gezondheidsproblemen hebben met eten en drinken 

* Bij voeding en wonen hebben jullie ondersteuning bij eten en drinken behandeld (hoofdstuk 12)

13.2 Voeding bij ziekten 

slechte eetlust door:

- pijn, misselijkheid, vermoeidheid

Voldoende drinken !

Wanneer drink je voldoende ? Bij...

1. 1 liter per dag
2. 1 1/2 liter per dag
3. 2 liter per dag

Adviezen bij slechte eetlust 

- bouillon half uur voor de maaltijd

- voeding smakelijk op dienen

- geen vette voeding 

- voeding wat lekker is voor de client 

- juiste temperatuur voeding

Adviezen slechte eetlust 

- gebruik hulpmiddelen om het eten makkelijker te maken 

Bij diarree: opbouwen van voeding

eerst thee/ bouillon/beschuit/

Bij koorts: voldoende vocht 

adviezen slechte eetlust

Achterhaal reden van slecht eten of drinken !!!

(denk aan pijnlijk gebit of loszittende gebit)

vette voeding toedienen is niet raadzaam omdat dit een vol gevoel geeft

1. Juist
2. Onjuist

Zelfredzaamheid 

als begeleider let je op de client:

- genoeg drinkt en verstandig eet

- goed voor zich zelf zorgt

- bijsturen of zorg voeding overnemen

-evt bijhouden wat er gegeten en gedronken wordt 

Voeding bij koorts 

- let op dat de client niet uitdroogt 

- regelmatig drinken aanbieden (geen alcohol, koolzuur)

-evt bij veel vochtverlies zout aanbieden

13.3 Voeding bij problemen spijsverteringsstelsel

- kan onderdeel van ziekte of beperking zijn 

- gevolg van extreem ongezonde leefstijl

- gevolg van minder beweging of problemen mobiliteit 

stoornissen in spijsvertering 

- gebrek aan eetlust

- misselijkheid 

- braken 

- brandend gevoel in slokdarm of maag

- diarree of obstipatie 

- pijn 

gebrek aan eetlust 

- langer dan een paar dagen ? 

Aktie: 

- essentiële voedingsstoffen aanbieden

- kleine hoeveelheden eten aanbieden

(drinkvoeding)

Misselijk en braken 

bij acute maag- darminfecties

* licht verteerbaar voedsel 

* vochtbalans 

* regelmatig drinken 

Brandend gevoel in slokdarm of maag

reflux= zuurbranden (zure maaginhoud in slokdarm)

Refluxziekte ( veelvuldig terugstromen voeding met maagzuur) 

Zie je veel bij verstandelijke beperkingen

complicatie is slokdarmontsteking 

Darmklachten 

* diarree

- weinig vet, suiker en scherpe kruiden eten 

- vezelrijk voedsel

- drink 1 1/2 - 2 liter vocht per dag

- vocht met zouten en suikers 

- extra vitamines en mineralen 

Welke complicatie zie je bij reflux

1. verhoogde productie maagzuur
2. ontsteking slokdarm
3. afname maagsap

Ernstige uitdroging kan leiden tot een delier

1. Juist
2. Onjuist

Ernstige uitdroging kan leiden tot bloeddrukdaling

1. Juist
2. Onjuist

Uitdroging kan je controleren door huidplooimeting

1. juist
2. onjuist

Obstipatie 

vertraagde of moeizame stoelgang 

- darminhoud gaat te traag door de darmen daardoor te veel vocht aan ontlasting onttrokken

* check voedingspatroon en leefpatroon 

* voedingsvezels maakt de ontlasting zacht en prikkelt de darmen 

Winderigheid

- sommige soorten voedsel stimuleert gasvorming in de darmen: bruine bonen, uien en kool

- boer of wind verlaat het lichaam 

* kan een symptoom zijn van bv prikkelbare darm 

Tips bij winderigheid 

- kauw het voedsel goed en lang 

- gebruik biogarde en karnemelk ipv gewone melk

- vermijd cola en azijnzure spijzen 

Wat is de functie van voedingsvezels

1. Maken ontlasting zacht
2. Maken ontlasting zacht en prikkelen darmen te bewegen
3. Prikkelen darmen te bewegen
4. verhoogt peristaltiek darm

Welke producten zijn rijk aan voedinsvezels

1. groenten en zilvervliesrijst
2. bananen en koffie
3. wit brood en mandarijnen

Prikkelbare darmsyndroom

darmen zijn geprikkeld: spastische dikke darm 

klachten: 

- buikpijn, krampen, opgeblazen gevoel, winderigheid, problemen met stoelgang 

: per persoon verschillend maar aanpassing in menu 

evt

medicatie

Ziekten van het spijsverteringskanaal 

- voedselvergiftiging

- aarsmaden, lintworm en spoelworm

- maagzweer

- galstenen

- leverziekten

- alvleesklierontsteking

- blinde darmontsteking

- dikke darmkanker

Voedselvergiftiging 

bedorven voedsel, of verontreinigd drinkwater

Kenmerken:

misselijk, braken, koorts, diarree 

Gevaar uitdroging !

Richtlijnen

- werk met schone  handen

- bereid voedsel en rauw voedsel gescheiden houden 

- koelkast schoon

- schone vaatdoek per dag 

- voedingsmiddelen gekoeld bewaren

- goed koken en braden 

HACCP 

= wettelijk controlesysteem voor de voedselveiligheid

Hygiënecode (per bedrijfstak)

Aarsmaden

Aarsmaden: witte wormpjes- via inslikken eitjes. deze leven in de darm. Ze leggen eitjes rond de anus 

kinderen via handen/ jeuk anus 

verdwijnen vanzelf 

spoelwormen 

zit in hondenpoep en kattenpoep, zandbakken soms rauw voedsel.

meestal verdwijnt het vanzelf 

lintworm 

leeft in de darm 

kan 4 tot 8 meter worden

Besmetting: via mond, besmet voedsel (rauw)

Symptomen lintworm 

maag-darmklachten

vermoeidheid (laag hb) 

vermagering 

Behandeling: medicatie (niclosamide)

Maagzweer

wondje in slijmvlies maag: bindweefsel en zenuwuiteinden komen in aanraking met maagzuur (au)

Symptomen:

- pijn bovenbuik, brandend maagzuur, oprispingen, opgeblazen gevoel, misselijkheid, braken, vol zitten na het eten 

complicatie: maagbloeding

zie je zwarte ontlasting (meleana)

Oorzaak: stress... 

bacterie 

leefwijze 

- medicatie

- niet roken

- geen alcohol

- kleine maaltijden (3-5)

- afwisselend eten , niet te veel

- welke voeding geeft minste klachten 

diëtiste

Galstenen 

- lever maakt gal voor vertering vetten

- opgeslagen in galblaas

- gal geeft kleur aan de ontlasting

- geen gal: stopverfontlasting 

galsteen in een galgang klem?  veel pijn !!!!

Galkoliek: galblaas en galgang knijpen samen om galsteen verder te krijgen

Koliekpijn: je wilt lopen, misselijk of braken

Geelzucht: afvoer van gal is versperd naar darm, galkleurstof in bloed ? huid en oogwit geel

Ontsteking galgang of galblaas: ziek en koorts

Ontsteking alvleesklier: ontsteking alvleesklier: pijn in bovenbuik, rug soms koorts en ziek

in gal zit cholesterol 

voedingsadviezen:

- eet gezond en met mate

- niet te dik worden

- bij overgewicht kan afvallen helpen 

Stofwisselingsziekten 

- stoornissen in de stofwisseling (enzym werkt niet goed)

- aangeboren

- opsporing via hielprik 

- Diabetes type 1 en 2

- CF cystic fibrosis 

behandelen met 

medicatie

Vragen ?

Maken 

verwerkingsopdrachten 

1-5c