contaminatie, pleonasme en tautologie

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

Stijlfiguren

Aan het eind van de les

herken je de stijlfiguren: 

contaminatie, pleonasme en tautologie

Stijlfouten

Stijlfouten zijn fouten tegen de goede stijl. Vaak zijn we ons niet bewust van deze fouten, ook omdat een aantal stijlfouten ‘ingeburgerd’ is in onze spreektaal. Vaak gaat het om uitdrukkingen die door elkaar worden gebruikt, woorden die op elkaar lijken, maar die een verschillende betekenis hebben, twee keer hetzelfde zeggen in een zin, een verkeerde woordkeuze en zinnen die ontsporen.

contaminatie

Dit is een verhaspeling van twee woorden of uitdrukkingen die qua betekenis op elkaar lijken.

 De onzin die je me nu opschotelt, geloof ik niet.

opschotelt: opdissen of voorschotelen

Overnieuw doen

Het is opnieuw doen of overdoen

contaminatie

De oorzaak van uw problemen is toch echt te wijten aan uw inzicht.

De oorzaak van uw problemen is toch echt uw inzicht

of

Uw problemen zijn toch echt te wijten aan uw inzicht

pleonasme

Een deel van de betekenis van een woord wordt in een ander woord herhaald.

• Grote reus: een reus is al groot
• naar het buitenland exporteren: exporteren heeft dat buitenland al in zijn definitie
• Vooraf waarschuwen. Dat is precies de essentie van waarschuwen dat het vooraf gebeurt.
• De witte sneeuw is erg koud. Sneeuw is al wit van zichzelf.

pleonasme

Aan het eind van de voorstelling daalde het gordijn langzaam naar beneden.

Een eigenschap van dalen is dat het naar beneden is.

daalde het gordijn langzaam

of

ging het gordijn langzaam naar beneden

geen tautologie omdat je niet de een of de andere zomaar kan weglaten

tautologie

is een combinatie van woorden die hetzelfde betekenen.

• Vb. Zij is niet in staat te kunnen komen.
  (In staat zijn = kunnen)
• Ik ben gedwongen u dit te moeten meedelen.

(Gedwongen zijn = moeten)

Vaste verbindingen zijn erkend als stijlfiguur: 
vast en zeker of wis en waarachtig

Twee woorden of uitdrukkingen worden door elkaar gebruikt.

Herhaling van de betekenis van een woord of begrip.

Een eigenschap van het woord wordt extra herhaald.

Contaminatie

Pleonasme

Tautologie

Na korte tijd wisten de eerste docenten even later toch binnen te komen

1. pleonasme
2. tautologie
3. contaminatie
4. correcte zin

"Dat kost duur" is een

1. pleonasme
2. tautologie
3. contaminatie
4. correcte zin

De beste reclame is tegenwoordig mond-op-mondreclame.

Tekst

tautologie

contaminatie

pleonasme

Zodra wij de uitslag hebben, bellen wij u onmiddellijk.

1. pleonasme
2. contaminatie
3. tautologie
4. correcte zin

De oorzaak van uw problemen is toch echt te wijten aan uw inzicht.

1. pleonasme
2. contaminatie
3. tautologie
4. correcte zin

Hij behoort tot een van de beste journalisten.

‘Ik was zo moe, ik moest echt even aan de rem trekken’

tautologie

contaminatie

pleonasme

Aan het eind van de voorstelling daalde het gordijn langzaam naar beneden.

1. tautologie
2. pleonasme
3. contaminatie
4. correcte zin

Er wonen circa 200 à 220 mensen

1. contaminatie
2. pleonasme
3. tautologie
4. correct

Ik irriteer me dat hij zijn deadline niet haalt

Tekst

Ik heb hem opgetelefoneerd.

Hij heeft zijn werk nauwkeurig en exact gemaakt.

De gele maan schijnt aan de hemel. 

pleonasme

contaminatie

tautologie

Vandalisme tiert welig hoogtij in die verpauperde buitenwijken.

1. pleonasme
2. tautologie
3. contaminatie
4. correcte zin

Ik hoop in staat te zijn de show te kunnen bijwonen.

1. contaminatie
2. pleonasme
3. tautologie
4. correcte zin

Heb je de leerdoelen behaald?
Zo niet: wat vind je nog lastig?

Wij waren gisteren bijna verdwaald in de grijze mist.

1. pleonasme
2. contaminatie
3. tautologie
4. correcte zin

Voordat u een mening vormt, dient u eerst goed na te denken.

1. pleonasme
2. tautologie
3. contaminatie
4. correcte zin

Kwaadwillige laster veroorzaakt veel verdriet

1. pleonasme
2. tautologie
3. contaminatie
4. correcte zin

Volgens mijn mening kan dit niet langer.

1. pleonasme
2. tautologie
3. contaminatie
4. correcte zin

Ik besef me dat ik beter geen schrijver had kunnen worden.

Ik houd er niet van om dingen overnieuw te moeten doen.

Het rijst de spuigaten uit.

1. pleonasme
2. tautologie
3. contaminatie
4. correcte zin

Ik zocht naar zoiets dergelijks.

1. pleonasme
2. tautologie
3. contaminatie
4. correcte zin

In hun publicatie refereren zij naar een welbekende schrijver.

Dit team maakt onderdeel uit van een nieuwsredactie.

Einde