Paragraaf 4.3 - Proeven, ruiken, voelen [2]

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo g
• Leerjaar 3

4.3 Proeven, ruiken, voelen

Leerdoel(en) van deze les:

• Je kunt de zintuigen in de tong en neus benoemen en hun werking beschrijven

4.3 Proeven, ruiken, voelen

Hoe neem je smaak waar?  

Proeven

• Smaakzintuigen
  - In voedsel zitten smaakstoffen (prikkels)
  - Vijf soorten smaakzintuigen > zoet, zout, zuur, bitter en umami (hartig)
  - Smaakzintuigen zetten smaakstoffen om in impulsen
  - Impulsen gaan naar de hersenen
  - Als je eten kauwt gaan geurstoffen via keelholte naar de zintuigcellen van het reukzintuig in je neusholte

4.3 Proeven, ruiken, voelen

Hoe neem je smaak waar?

Ruiken

• Reukzintuig
  - Ligt boven in de neusholte > bevat zintuigcellen
  - Ingeademde lucht bevat geurstoffen (prikkels)
  - Zintuigcellen zetten geurstoffen om in impulsen
  - Impulsen gaan via zenuwen naar hersenen
  - Ruiken is belangrijk bij overleven > denk aan bedorven eten, of gevaarlijke gassen

4.3 Proeven, ruiken, voelen

• Wat? Maken 4.3 – Opdracht 1 t/m 5
• Hoe? Blz. 32 t/m 33
• Hulp? Eerst overleggen met buur, daarna docent vragen.
• Tijd? 10 minuten
• Uitkomst? Opdracht 1 t/m 5 is af. 

• Klaar? Samenvatting dikgedrukte woorden maken (lijst).

Leerdoelen check

• Hoe werken het reukzintuig en de smaakzintuigen samen?
  
  
• Welke 5 soorten smaakzintuigen heb je?

4.3 Proeven, ruiken, voelen

Leerdoel(en) van deze les:

• Je kunt uitleggen uit welke lagen de huid is opgebouwd
• Je kunt de zintuigen in de huid benoemen en hun werking beschrijven
• Je kunt uitleggen hoe de huid helpt bij het constant houden van je lichaamstemperatuur

4.3 Proeven, ruiken, voelen

Welke zintuigen liggen er in je huid?

1. Warmtezintuigen
   - gevoelig voor hogere temperatuur dan eigen lichaamswarmte
2. Koudezintuigen
   - gevoelig voor lager temperatuur dan eigen lichaamswarmte
3. Tastzintuigen
   - gevoelig voor aanraken met vingertoppen
   - in de vingertoppen liggen veel tastzintuigen dicht bij elkaar
4. Pijnzintuigen
   - doodlopende uiteinde van zenuwen, zijn voor het waarnemen van pijn

4.3 Proeven, ruiken, voelen

Onderdelen en lagen van de huid

4.3 Proeven, ruiken, voelen

Hoe blijf je op temperatuur? (zie bron 5, blz. 37)

• Warmte- en koudezintuigen in huid en lichaam geven informatie over temperatuur door aan de hersenen > rond 37 graden Celsius
  - Te warm > hersenen regelen dat je afkoelt
  - Te koud > hersenen regelen dat je opwarmt
• Bij opwarmen en afkoelen speelt de huid een belangrijke rol

4.3 Proeven, ruiken, voelen

Opwarmen en afkoelen

• Opwarmen
  - bloedvaten in huid worden nauwer > minder bloed doorheen
  - hierdoor minder warmte naar omgeving > lichaam warmt op
  - je gaat rillen > veel spieren beweging > warmte komt vrij
  - kippenvel > haartjes recht op > bij dieren isolerend > bij mensen niet
• Afkoelen
  - bloedvaten in huid worden wijder > meer bloed doorheen
  - hierdoor meer warmte naar omgeving > lichaam koelt af
  - je gaat zweten > zweetklieren maken zweet > verdampt op huid > verkoelende werking

4.3 Proeven, ruiken, voelen

• Wat? Maken 4.3 – Opdracht 6 t/m 14
• Hoe? Blz. 34 t/m 38
• Hulp? Eerst overleggen met buur, daarna docent vragen.
• Tijd? 10 minuten
• Uitkomst? Opdracht 6 t/m 14 is af. 

• Klaar? Samenvatting dikgedrukte woorden maken (lijst).

Leerdoelen check

• Wat zijn de 3 lagen van de huid?
  
  
• Welke 4 zintuigen liggen er in de huid?
  
  
• Hoe helpt de huid bij afkoelen en opwarmen?