5H 10.1 Voedingsstoffen deel 2

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Startopdracht

Voedingsstoffen kunnen organisch of anorganisch zijn. Noteer in je schrift welke voedingsstoffen (an)organisch zijn en uit welke atomen ze bestaan:

• koolhydraten
  
• eiwitten
  
• vetten
  
• vitamine
  
• mineralen
  
• water

1. Loop rustig het lokaal binnen en praat zachtjes
2. Ga zitten op je stoel
3. Oortjes doe je uit
4. Je jas hang je over je stoel
5. Pak je boek, schrift + pen
6. Maak de startopdracht alleen en in stilte. 
   

Uit welke atomen bestaan koolhydraten, eiwitten en vetten?

Koolhydraten (waaronder suikers): C, H en O

Vetten: C, H en O

Eiwitten: C, H, O en N (en soms S)

Cellen

Cellen zijn opgebouwd uit

organische &

anorganische stoffen

Organische stoffen --> afkomstig van organismen of producten daarvan. C- en H- atomen. Grotere moleculen, energie. 

Anorganische stoffen --> kleine moleculen, weinig energie. Bevatten niet de elementen koolstof (C) en waterstof (H) bevatten.  

Organische stoffen zijn afkomstig van organismen of van producten van organismen. In het molecuul moet minimaal een H-atoom en een C-atoom zitten om de stof organisch te noemen. Veel organische stoffen bevatten ook een O-atoom. Elke stof die geen C of H bevat is zeker een anorganische stof te noemen.

Water en koolstofdioxide zijn anorganische stoffen. Glucose en methaan zijn organische stoffen.

Programma

• Leerdoelen
• Uitleg basisstof 1 --> Voedingsstoffen deel 2 (water, mineralen, vitaminen)
• Opdrachten maken
• Afsluiting --> leerdoelen checken
  

Voeding en vertering

10.1 Voedingsstoffen deel 2
10.2 Het verteringsstelsel
10.3 Chemische vertering
10.4 Resorptie
10.5 Gezonde voeding 

BiNaS tabel 82

Leerdoelen 10.1

• Je kunt de kenmerken en functies noemen van zes groepen voedingsstoffen en van voedingsvezels.

Cellen

Cellen zijn opgebouwd uit

organische &

anorganische stoffen

Organische stoffen --> afkomstig van organismen of producten daarvan. C- en H- atomen. Grotere moleculen, energie. 

Anorganische stoffen --> kleine moleculen, weinig energie. Bevatten niet de elementen koolstof (C) en waterstof (H) bevatten.  

Organische stoffen zijn afkomstig van organismen of van producten van organismen. In het molecuul moet minimaal een H-atoom en een C-atoom zitten om de stof organisch te noemen. Veel organische stoffen bevatten ook een O-atoom. Elke stof die geen C of H bevat is zeker een anorganische stof te noemen.

Water en koolstofdioxide zijn anorganische stoffen. Glucose en methaan zijn organische stoffen.

Water

60% van een volwassen menselijk lichaam bestaat uit water

Bouwstof en oplosmiddel.

Oxidatiewater wordt gevormd bij stofwisselingsprocessen in de cel. Dit kan hergebruikt worden in je lichaam. 

Water

• Bepaald samen met opgeloste stoffen osmotische waarde cellen.
• Oplosmiddel en transport (bloed).
• Lichaamstemperatuur

     (zweet)

Mineralen (voedingszouten)

Bouwstoffen en beschermstoffen

Zout is ook een mineraal. 

Mineralen 

• Anorganische stoffen
  
• Bestanddeel enzymen en hormonen (spoorelementen)
• Bouwstof en nodig voor bepaalde lichaamsprocessen, zoals:
  

- Bloedstolling (calcium)
- Geleiden zenuwimpulsen (kalium)

- Stevigheid geven aan botweefsel en hardheid aan tandbeen (calcium en fosfaat)

Organische stoffen --> afkomstig van organismen of producten daarvan. C- en H- atomen. Grotere moleculen, energie.

Anorganische stoffen --> kleine moleculen, weinig energie. Bevatten niet de elementen koolstof (C) en waterstof (H) bevatten.

Spoorelementen

• Mineralen waarvan je er maar heel weinig nodig hebt.
• Vaak bestanddelen van enzymen en hormonen
• Zoals:

- Fluor --> versterkt tandglazuur

- IJzer --> vorming hemoglobine (rode bloedcellen --> zuurstoftransport)

- Chroom --> werking insuline

- Jodium --> onderdeel van schildklierhormoon

Vitaminen

• Anorganische stoffen die nodig zijn om lichaamsprocessen goed te laten verlopen. 
• We hebben er heel weinig van nodig
• Veel vitaminen zijn bestanddelen van enzymen
• Te kort? --> gebreksziekten
• Teveel? --> vitaminen kunnen je ook ziek maken

• Belangrijke vitaminen --> A, B, C, D en K -> verschillende B1, B2 enz. 
• Vitamine B en C oplosbaar in water, lichaam kan dit niet opslaan
• 
  

Vitaminen

• Kunnen niet in je lichaam worden gemaakt, behalve vitamine K --> darmbacteriën
• Provitaminen dit zijn stoffen die in voeding zitten, waaruit wij wel vitaminen kunnen vormen. B.v.  beta-caroteen --> vitamine A (opgeslagen in lever), provitamine D --> o.i.v zonlicht 

    --> huid vit. D

• Vitamine-B-complex is opgebouwd uit meerdere afzonderlijke vitaminen.

Opdracht

Zoek een aantal gebreksziekten op --> volgende dia's

Gebreksziekte:                         Gebrek aan?:

scheurbuik                                    

Gebreksziekte:                         Gebrek aan:

scheurbuik                                    vitamine C

Gebreksziekte:                         Gebrek aan? 

rachitis (Engelse ziekte)            

gebreksziekte:                         gebrek aan:

rachitis (Engelse ziekte)            vitamine D

gebreksziekte:                         gebrek aan:

Beriberi                                          Vitamine B1

Gebreksziekte: vitamine A deficiëntie 

Gebrek aan: vitamine A

2 keer per jaar dosis, 25% minder kinder sterfte 

Huiswerk

Lezen 10.1

Maken opdracht 5 t/m 12

+ begrippenlijst maken

Herhalen en/of extra oefenen

Playlist video's

Oefenen Biologiepagina.nl