4 havo H13H14 herh

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

4 havo- 17 mei

Even herhalen bondig en aantrekkelijk formuleren

huiswerk nakijken (via magister) (opdracht 5 blz.83)

Aan de slag: opdracht 7 t/m 10 blz. 85

opdracht 10 blz. 81

bondig formuleren

Wat moet je vermijden wanneer je je tekst bondig wilt formuleren?

Hulpwerkwoorden

Hulpwerkwoorden maken zinnen onnodig lang: zullen, kunnen, mogen, willen, gaan ... Wees er zuinig mee. 

Bijvoorbeeld:

Niet: Als je een treinabonnement zou nemen, zou je veel geld kunnen gaan besparen. 

Wel: Als je een treinabonnement neemt, bespaar je veel geld.

Bijvoeglijk naamwoorden

Bijvoeglijk naamwoorden zeggen iets over een zelfstandig naamwoord. Ze voegen informatie toe en maken de tekst aantrekkelijker. Toch zijn ze vaak overbodig en maken bijvoeglijk naamwoorden een tekst vaak onnodig lang (en saai).

Pleonasme

Wanneer een woord een deel van de betekenis van een ander woord herhaalt, spreken we van een pleonasme. Zorg dat je geen pleonasmen gebruikt in je tekst.

Bijvoorbeeld:

ronde cikel, natte regen, houten boomstam ...

Tautologie

Een tautologie lijkt op een pleonasme, maar in dit geval herhaal je de hele betekenis van een woord. Een tautologie wordt soms gebruikt als een uitdrukking. Dan is het gebruik van een tautologie goed: gratis en voor niets, na lang wikken en wegen.

Fout is een tautologie als het overtollig is:

Zodra hij mijn bericht kreeg, is hij onmiddellijk op de fiets gestapt. 

Bijwoorden

Bijwoorden versterken een bijvoeglijk naamwoord, een ander bijwoord of een werkwoord. Denk aan woorden als heel, erg, zeer etc.

Gebruik bijwoorden niet al te vaak. 

voorzetseluitdrukkingen

Wees spaarzaam met het gebruik van voorzetseluitdrukkingen. Die kan je vaak korter verwoorden. Bijvoorbeeld: 

In de nabijheid van ... bij

in het kader van ... bij, in, om, vanwege

met behulp van ... met

Aantrekkelijk formuleren

• variëren in zinslengte en zinsbouw (denk aan 'opa')
• synoniemen
• voorbeelden
• archaïsmen en neologismen
• stijlfiguren
• persoonlijk taalgebruik

Aantrekkelijk formuleren

Archaïsmen          <--> neologismen
Oud                           <--> nieuw
Stijf/saai                 <--> moderner

Gaarne, inzake     <--> ......

Neologisme

Je had bijvoorbeeld kunnen denken aan selfie, gruwelijk vet, out-of-the-boxdenken etc.

Pas op: liever geen archaïsmen, maar ook oppassen met neologismen. Vraag jezelf altijd af of ze lezer het wel zou begrijpen.

Aantrekkelijk formuleren

Graag wel: voorbeelden

• Levendiger
• Herkenning
• Concreet
• Beeld
• Emotie

Aantrekkelijk formuleren

Vermijd de lijdende vorm (passief) maar gebruik de bedrijvende vorm (actief)

NIET: Het huis werd schoongemaakt door mijn zus.
WEL: Mijn zus maakte het huis schoon

We willen graag weten wie iets doet dus: persoonlijk taalgebruik

beeldspraak

• vergelijking met een verbindingswoord
• zuivere metafoor 

stijlfiguren

Een stijlfiguur is een doelbewuste afwijking van de gebruikelijke zinsbouw of woordkeus. Met een stijlfiguur kun je je tekst aantrekkelijker maken. Maar je moet zo'n stijlfiguur dan wel goed gebruiken.

stijlfiguren

hyperbool: sterke overdrijving. Let op: overdaad schaadt!

Duizendmaal dank voor het afhandelen van al mijn post.

climax: een opsomming waarin de delen in kracht toenemen naar een hoogtepunt: uren, dagen, maanden, jaren

Niet alleen de raadsleden waren aanwezig, maar ook de wethouders en zelfs de burgemeester.

stijlfiguren

ironie: milde spot: het tegenovergestelde zeggen van wat je bedoelt 'Geen haast hoor, het concert begint echt niet voordat jij binnen bent.'

eufemisme: verzachtende uitdrukking 'Onze kater is gisteren geholpen'  - 'Prins Philip is onlangs heengegaan' 

Aantrekkelijk formuleren

Maak gebruik van stijlfiguren

hyperbool

ironie

climax

eufemisme

Na zo'n dag houthakken sterf ik altijd van de honger.

1. hyperbool
2. climax
3. pleonasme
4. eufemisme

Welke van de volgende zinnen bevat geen pleonasme?

1. De houten boomstam was zwaar.
2. De witte sneeuw was erg mooi.
3. Die gebeurtenis is het meest magische moment in het boek.
4. De warme zon scheen op mijn lijf.

Welke zin bevat geen tautologie?

1. Ik zou nooit ofte nimmer daaraan meedoen.
2. Vijf uur huiswerk maken per dag is de uiterste limiet.
3. We hebben verschillende soorten thee zoals bijvoorbeeld muntthee
4. Ik ben haast bijna op school.

Hij ging er als een haas vandoor.

1. metafoor
2. metonymia
3. personificatie
4. vergelijking

4 havo voldoet, nee... doet het goed, nee... uitstekend, nee... de klas is de allerbeste

1. metafoor
2. climax
3. vergelijking
4. pleonasme

Aan de slag

opdracht 7 t/m 10 blz. 84-85