Kunstgeschiedenis - Realisme

• Kunst
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 4

Realisme

• 1840-1880
• Realisme bestaat naast Romantiek. 

• 19e eeuw: Industriële Revolutie 
• Trek van platteland naar de steden.
  
• Fabrikanten wilden zoveel mogelijk winst maken -> lage lonen, slechte omstandigheden, lange werktijden.
  
• Sociale onrust: woningnood, werkeloosheid en ziekte. 

Markiezin de Pompadour - François Boucher

Adolf von Menzel, “Staalwalserij”, 1875

Maatschappelijk betrokken

• Karl Marx, “Das Kapital”, 1849 “Proletariërs aller lande, verenigt u” zorgt voor een klassenstrijd. 
  
• Honoré Daumier levert met spotprenten kritiek op sociale verhoudingen. 

Honoré Daumier: "Gargantua", 1931

Schilderkunst

• Het Realisme is voornamelijk zichtbaar in de   schilderkunst. 
• Sociaal betrokken bij hardwerkende onderklasse: aandacht voor de gewone mens.  
• Courbet wordt vanwege deze onderwerpskeuze afgewezen door de Salon.
  
• 1855: Salon van het realisme.

Gustave Courbet, “De steenbrekers”, 1849

“Echte kunstenaars zijn zij, die hun tijd kennen, 

het moment waar zij door voorgaande tijden zijn heengevoerd.”

Ilya Repin, "Wolgaslepers", 1873

School van Barbizon

• Kunstenaarsgroep die het platteland rond Parijs schildert met daarin de landarbeider.
• Plein-air dankzij fabrieksmatig vervaardigde verfstoffen in tubes.
  
• Daarmee voorlopers impressionisme. 
• Eenvoud en actualiteit.
• Sober kleurgebruik in overeenstemming met grauwe, kleurloze bestaan van de mensen.
• Monumentaal: groot formaat, laag standpunt.  

Jean-François Millet, "De arenleesters", 1857

In dit werk herken je het Realisme door:

1. de preciese manier van schilderen
2. de fantasie die erin verwerkt is
3. de natuur in de hoofdrol
4. Het zware leven dat verbeeld is

Wat hoort er NIET bij het Realisme?

1. Aandacht voor de werkende mens, arbeiders als onderwerp
2. Verzet tegen de regels van de salon
3. Schilderen plein air
4. Geïdealiseerde weergave van de werkelijkheid

Beeldhouwkunst

• Weinig beeldhouwkunst: financieel afhankelijk van opdrachtgevers, waar de kunstenaars juist kritiek op hadden. 
• Geen glad afgewerkte beelden, maar zichtbare ‘toets’.
  
• Sokkel onderdeel van het beeld. 
• Waardige uitbeelding van arbeidersklasse.
• Realistische weergave van het menselijk lichaam.

Constantin Emile Meunier, “Mijnwerker met bijl”, 1903

Leg uit waarom het Realisme een reactie was op de Salonkunst.

1. Het toont de wereld zoals de kunstenaars die graag zagen.
2. Het toont de wereld buiten de grote stad.
3. Het toont de werkelijkheid van gewone mensen en niet die van de elite.
4. Het toont waar de elite in geïnteresseerd was, dus niet persé hun wereld.

Architectuur

• Uitvinding gietijzer: 1740
• Langzaamaan toegepast in industriële bouwwerken, zoals spoorbruggen, viaducten en fabrieken, niet in gebouwen.
• Traditionele vormgeving:  dunne metalen pilaartjes met cannelures en kapitelen.  
• Neo-Renaissance duidelijk in exterieur dat de constructie verhuld.

Henri Labrouste, “Bibliotheek Sainte-Geneviève” te Parijs, 1843-1850, interieur

• Gebouwd voor de eerste   wereldtentoonstelling in 1851. 
• Gigantisch gietijzeren bouwwerk, met ca. 80.000 m2 glas.
• Toepassing systeembouw: prefab
• Voor het eerst zichtbaarheid van de constructie. 

Joseph Paxton, “Crystal Palace” te Londen1851, exterieur

 

• Eiffeltoren gebouwd voor   wereldtentoonstelling van 1889. 
• Gietijzer door speciale behandeling   veranderd in staal (lichter en buigzamer).
  
• Staal zorgde voor onbegrensde   mogelijkheden. 
• Op dat moment hoogste bouwwerk ter   wereld (317 m).
  
• Op wereldtentoonstellingen werden ook andere volken "tentoongesteld". Europa beschouwde zichzelf als superieur.

Gustave Eiffel, “Eiffeltoren en tentoonstellingscomplex” Parijs, 1889 

  

 

Neo-Classicisme

Romantiek

Realisme