Samenvatting H4 (in tekst)

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Samenvatting H4

Rusland en Sovjet-Unie

Karl Marx (1818 - 1883)

• afkomstig uit een Joods Bourgeoisgezin
• zette zich af tegen de sociale kwestie
• riep op tot revolutie door de arbeiders (proletariaat)
• macht en bezittingen van de bourgeoisie zouden worden afgepakt
• hierna zou gewerkt worden aan de klassenloze, communistische samenleving (iedereen gelijke rechten/plichten/bezittingen)
• 'godsdienst is opium voor het volk'

1917: Russische Revoluties in feb. en okt. 

• laatste tsaar in Rusland: Nicolaas II (Romanov familie)
• absoluut vorst, 'macht van God gekregen'
• grote onvrede onder bevolking (armoede/macht adel/uitbuiting)
• Wo I verergert de ellende onder de bevolking (o.a. hongersnood)
• februari 1917: revolutie (spontane volksopstand)
• tsaar wordt afgezet en vervangen door Voorlopige regering (Doema)
• Kerenski leider nieuwe regering
• situatie verandert niet echt oa door bijvende deelname aan WO I
• bestuurlijke chaos door versnippering macht (sovjets)

Lenin

•  oktober-revolutie (beter: staatsgreep) door bolsjewieken
•  de Voorlopige regering werd afgezet >
• verkiezingen (januari 1918): bosjewieken 25 % van de stemmen>
• radicalisatie door bolsjewieken >


•  burgeroorlog (Witten tegen de Roden) van 1918-1922
• -buitenlands beleid: 
•                        - wapenstilstand met Duitsland (december 1917)
• - vrede van Brest-Litovsk (maart 1918) 

Gevolgen oktober-revolutie

• alle andere partijen verboden
• begin terreur (Tsjeka)
• Rusland werd USSR (1921)
• geldeconomie afgeschaft
• privébezit afgeschaft
• kerken gesloten, priesters opgepakt
• jeugdorganisaties:
• - 'pioniers' ( < 14 jaar)
• - lid Komsomol

Stalin (1928 -1953)

• na dood van Lenin ('24) volgde een machtsstrijd > Stalin 
• Planeconomie: vijfjaren plannen  voor de industrie en landbouw
• Collectivisatie van de landbouw  (grote staatsboerderijen) afgedwongen:
• -  executies en
• - 'Goelag Archipel'

Gevolgen beleid Stalin: totalitarisme/stalinisme

• strafkampen voor tegenstanders en zij die de doelstellingen niet haalden
• hongersnood (o.a in Oekraïne, 7 miljoen doden)
• showprocessen en zuiveringen (KGB)
• censuur, propaganda en indoctrinatie
• totalitaire staat
• opbouw naar een grootmacht mogelijk (na WO II) door industrialisatie
• collectivisatie mislukte

voor de 'zuiveringen'

na de 'zuiveringen'

Buitenlands beleid van Stalin:

• anti-Westers (Geallieerden hadden Witten geholpen in burgeroorlog en idelogische verschillen)
• na Conferentie van Munchen (september 1938) zocht Stalin toenadering tot Hitler...
• Gevolg: Niet-aanvalsverdrag met Duitsland (aug. 1939) 
• na aanval van Dld op Rusland (juni 1941) wordt samengewerkt met Engeland en Amerika ('De Grote Drie')

Lenin: 'Vrede, Brood, Arbeid'

• Door Dld naar Rusland gesmokkeld......... 
• organiseerde de oktober-revolutie (beter: staatsgreep):
  
• de Voorlopige regering werd afgezet
  
•  éénpartijstaat (communistische partij of bolsjewieken)
  
• burgeroorlog (Witten tegen de Roden) van 1918-1921 > USSR
  
• buitenlands beleid: 
• -wapenstilstand met Duitsland (december 1917)
• - Vrede van Brest-Litovsk (maart 1918), Rusland stond veel gebied af
  

Gevolgen oktober-revolutie

• alle andere partijen verboden
• Rode Terreur (Tsjeka)
• censuur ingevoerd


• privébezit afgeschaft
• indoctrinatie (o.a. Komsomol)
• kerken gesloten, priesters opgepakt
• Rusland werd USSR

Lenin in problemen:

• bevolking zuchtte onder terreur 
• armoede en hongersnood
• te weining industriële produktie
• sabotage door boeren
• gevolg: verzet >
• NEP:
• beperkte terugkeer kapitalisme
• redelijk succesvol

Stalin (1927/8 -1953)

• na dood van Lenin ('24) volgde een machtsstrijd > Stalin
• NEP afgeschaft
• Planeconomie: vijfjaren plannen  voor de industrie en landbouw
• Collectivisatie van de landbouw    (kolchozen en sovchozen)

Gevolgen beleid Stalin: totalitarisme/stalinisme

• strafkampen voor tegenstanders + zij die de doelstellingen niet haalden en koelakken (Goelach-archipel)
• hongersnood (o.a in Oekraïne, 7 miljoen doden)
• showprocessen en zuiveringen (Grote Terreur, 1936-1938)
• censuur, propaganda en indoctrinatie
• totalitaire staat
• opbouw naar een grootmacht mogelijk (na WO II) door industrialisatie
• collectivisatie mislukte

voor de 'zuiveringen'

na de 'zuiveringen'

0

0

0

Buitenlands beleid van Stalin:

• anti-Westers (Geallieerden hadden Witten geholpen in burgeroorlog en idelogische verschillen)
• na Conferentie van Munchen (september 1938) zocht Stalin toenadering tot Hitler...
• Gevolg: Niet-aanvalsverdrag met Duitsland (aug. 1939) 
• na aanval van Dld op Rusland (juni 1941) wordt samengewerkt met Engeland en Amerika ('De Grote Drie')

Ook elders revolutiepogingen:

• Duitsland: Spartakusopstand (jan. 1919)
• Kartl Liebknecht en Rosa Luxemburg
• neergeslagen door de (nieuwe) regering

• Frankrijk: onlusten > oprichting comm. partij

• Nederland: poging van P.J. Troelstra:
• SDAP
• 12 november 1918 toespraak in parlement
• totale mislukking

Steunbetuiging aan Huis van Oranje