Basisstof 3.7 DNA -technieken

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo k
• Leerjaar 3

Welkom

Ga  rustig op je stoel zitten.

Leg je boek/ laptop/ etui op je tafel.

Log vast in bij LessonUp en maak de herhalingsvragen

Thema 3 Erfelijkheid en evolutie

Basisstof 3.7 DNA-technieken

Wat gaan we doen?

Vragen over het huiswerk?

Herhalen basisstof 3.6

Uitleg basisstof 3.7

Aan de slag

Afsluiten les

Aan het eind van de les

kun je enkele DNA-technieken in de biotechnologie beschrijven

Wie heeft de evolutie van mens en dier ontdekt?

1. Columbus
2. Darwin
3. Marco Polo
4. Einstein

Kunnen 2 soorten vruchtbare nakomelingen krijgen? En 2 rassen?

1. 2 soorten niet, 2 rassen wel
2. 2 soorten wel, 2 rassen wel
3. 2 soorten niet, 2 rassen niet
4. 2 soorten wel, 2 rassen niet

Kijk naar de afbeelding hiernaast.

Honden kunnen kruisen met elkaar, zodat er nieuwe rassen ontstaan. Deze puppies zijn vruchtbaar.

Horen alle honden bij dezelfde soort?

1. Ja
2. Nee

      ......        zijn variaties van een organisme die voorkomen binnen een   ......

Een voorbeeld hiervan is:

Soorten zijn:

Rassen zijn: 

Soorten

Soort

Rassen

Ras

Hond

Kat

Pitbull

Siamees

Poedel

Maine coon

Niet waar

Waar

Iets is een soort wanneer het geen vruchtbare nakomelingen kan krijgen

Dieren die op elkaar lijken zijn altijd een soort

Verschillende rassen kunnen vruchtbare nakomelingen krijgen

Binnen een soort kan je meerdere rassen hebben

Lichte slakken worden sneller opgegeten

Variatie in genotypen.
Wat is waar?

1. Ontstaan door veranderingen in het fenotype.
2. Ontstaan in de nakomelingen door geslachtelijke voortplanting of mutaties
3. Ontstaan door veranderingen in het klimaat.

Versleep de gele balken naar de bijbehorende groene balken.

bij geslachtelijke voortplanting ontstaan individuen die allemaal van elkaar verschillen

een plotselinge verandering in het dna waardoor een nieuw genotype kan ontstaan

de individuen van een soort kunnen niet meer bij elkaar komen en kunnen gaan veranderen waardoor nieuwe soorten ontstaan

mutatie

isolatie

variatie in genotypen

                                                                                                  De evolutie theorie in het kort: (kies 4 van de 8 opties)

Variatie in genotypen ontstaat bij ................................   voortplanting.

Daardoor is het genotype van individuen van dezelfde soort 

......................................... precies hetzelfde.

De eigenschappen van individuen van één soort zijn daardoor 

............................................precies hetzelfde.

Eigenschappen waardoor een individu een grotere overlevingskans heeft, worden ...................................... doorgegeven aan nakomelingen. 

geslachtelijke

ongeslachtelijke

altijd

altijd

nooit

nooit

minder vaak

vaker

Soortvorming d.m.v. natuurlijke selectie. Zet de zinnen in de juiste volgorde

Er bestaat variatie in genotype en fenotype binnen een populatie

De voordelige fenotypen worden doorgegeven

Een mutatie leidt tot een verandering in fenotype dat voordelig uitkomt in de omgeving

Door voortplanting en recombinatie kunnen nieuwe genotypen en mutaties ontstaan

De mutant overleeft door zijn aanpassing beter en krijgt meer nakomelingen 

Als er genoeg verschillen in genotype en fenotype zijn ontstaan kan dat leiden tot een nieuwe soortvorming

Natuurlijke selectie.
Wat is dat ook alweer?

1. Het organisme dat het best is aangepast , zal overleven.
2. Het organisme dat het grootst is, zal overleven.
3. Het organisme dat het sterkste is, zal overleven.
4. Het organisme dat het snelst is, zal overleven.

Ontstaan van nieuwe soorten.
Hoe noemen we het als twee populaties van elkaar gescheiden raken door een natuurlijke oorzaak?

1. Isolatie
2. Evolutie
3. Natuurlijke selectie

Biotechnologie

Biotechnologie

Biotechnologie zijn technieken waarbij organismes gebruikt worden.

Denk bijvoorbeeld aan brood maken met gist (schimmels) of kaas.

Intro: Gouden rijst

Deze gmo-rijst heeft een hoger proVitamineA-gehalte en kan worden ingezet tegen het vitamine A-gebrek in Azië, een kwaal waar veel kinderen aan lijden. 

- Per jaar worden wereldwijd 500.000 kinderen blind door een gebrek aan vitamine A en de helft van hen sterft binnen het jaar.

- Nadeel is dat er nog niet genoeg onderzoek is gedaan naar het effect op de omgeving, biodiversiteit en de overname van natuurlijke zaden door kunstmatige zaden.

Genetische modificatie

Het aanpassen van erfelijke eigenschappen bij organismen door de mens wordt genetische modificatie genoemd.

Een genetisch gemodificeerd organisme noem je transgeen.

Ben jij voor of tegen genetische modificatie? En waarom?

Recombinant-DNA-technieken

1 manier daarvan is recombinant-DNA-technieken.

Bij dit proces wordt een stukje DNA met een bepaalde erfelijke eigenschap overgeplaatst in een ander organisme.

 

Genetische modificatie

Recombinant DNA-techniek

Zijn dit argumenten  van voor- of tegenstanders van genetische manipulatie?

Voorstanders

Tegenstanders

Je kunt er ziektes mee behandelen.

Er komt meer voedsel, dus minder honger in de wereld.

Je mag niet knutselen aan dieren.

Je weet niet wat de gevolgen zijn.

Wat is transgeen?

1. klassieke biotechnologie
2. er is geen trans aanwezig
3. een genetisch gemodificeerd dier
4. genetische modificatie

Wat is de verzamelnaam van technieken waarbij organismen worden gebruikt om producten te maken voor de mens?

1. DNA- recombinant techniek
2. Genetische modificatie
3. Biotechnologie
4. Klonen

Wat is biotechnologie?

1. Aanbrengen van veranderingen in het genotype van organismen
2. Technieken waarbij organismen worden gebruikt om producten voor de mens te maken
3. Verzamelnaam voor alle technieken waarmee het DNA van van organismen wordt veranderd

Genetische modificatie betekent....

1. Het veranderen van genen bij organismen
2. Hele DNA van een organisme ruilen met een andere organisme
3. Ziekte bestrijden
4. Recombinant DNA-techniek

Wat is crispr-cas voor techniek?

1. Bij crispr-cas worden wijzigingen aangebracht in bestaande genen van een organisme.
2. Een techniek om kapotte genen te repareren.
3. Organismen worden gebruikt om producten te maken voor de mens zonder DNA-verandering.
4. Een test die DNA uit cellen onderzoekt.

Aan de slag

Lezen: basisstof 3.7

Maken: opdracht 1 t/m 6. Maak de samenvatting in je schrift.

Stel 1 vraag over iets dat je nog niet zo goed hebt begrepen.

De leerlingen geven hier (in vraagvorm) aan met welk onderdeel van de stof ze nog moeite. Voor de docent biedt dit niet alleen inzicht in de mate waarin de stof de leerlingen begrijpen/beheersen, maar ook een goed startpunt voor een volgende les.

Schrijf 2 dingen op waarover je meer wilt weten.

De leerlingen voeren hier twee dingen in waarover ze meer zouden willen weten. Hiermee vergroot je niet alleen betrokkenheid, maar geef je hen ook meer eigenaarschap.