5.3 Sociale kwestie

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2

Fabrikanten en arbeiders

5.3 De sociale kwestie

Lesdoelen van deze paragraaf

• Je kan uitleggen hoe de leef- en werkomstandigheden van arbeiders meer aandacht kregen
• Je kan uitleggen wat er veranderde door sociale wetten
• Je kan uitleggen hoe arbeiders hun leef en werkomstandigheden verbeterden

Wat is de Sociale Kwestie? 

• Een kwestie is een probleem
  

• De slechte woon- en werkomstandigheden van de arbeiders zijn duidelijk zichtbaar
  

• (Eind) 19e eeuw

• Vooral in de steden
  

Gevolgen van de industrialisatie

• Huisnijverheid (gedaan door boeren) kan niet meer concurreren tegen de fabrieken.

• Arbeiders trekken naar de stad: urbanisatie

• Steden groeien erg snel

Woonomstandigheden

• Slechte woningen (snel gebouwd dus: haastige spoed...)

• Panden die niet als woning zijn bedoeld (zoals kelderwoningen)

• Dichtbij fabrieken

• Slechte hygiëne, riolering en   watervoorziening

Wat is de Sociale Kwestie? 

• ‘De rijken worden rijker, de armen worden armer’

• Alleen ‘de rijken’ mogen stemmen

• Hierdoor blijven ‘de rijken’ aan de macht

Werkomstandigheden

• Saaaaaaaai (door arbeidsdeling/lopende   band)
  

• Lange werkdagen (14 uur per dag)
  
  
• Gevaarlijk

• Geen enkel recht

• Lage lonen (bij fouten: loon inhouden)

Waarom worden kinderen ingezet als werkkracht?

Kinderarbeid

• Goedkope arbeidskrachten
  
  

• Ze zijn nog jong: je hebt er nog lang wat aan
  
  

• Ze zijn goedkoper dan mannen en vrouwen
  
  

• Hun kleine handen kunnen beter op plekken tussen machines

Sociale wetten

• Kamerlid Samuel van Houten
  
  
• Recht van initiatief
  
  
• 1874: Kinderwetje van Van Houten

Arbeiders in actie

• Vakbonden oprichten
  
  
• Verenigen in een politieke partij
   

Socialisten

• Ideologie: geheel van ideeën over de samenleving
  
  
• Meer gelijkheid en minder verschil tussen arm en rijk
  
  
• Oprichting SDAP 

Karl Marx

• Klassenstrijd tussen proletariaat en bourgeoisie
  
  
• Revolutie:
  1. Productiemiddelen in handen van de staat
  2. Klasseloze samenleving

Wat is de sociale kwestie?

Benoem een kenmerk van de slechte woonomstandigheden van arbeiders

Benoem een kenmerk van de slechte werkomstandigheden van arbeiders

Hoe gaan arbeiders zich verenigen.

Omschrijf de theorie van Karl Marx

Lesdoelen van deze paragraaf

• Je kan uitleggen hoe de leef- en werkomstandigheden van arbeiders meer aandacht kregen
• Je kan uitleggen wat er veranderde door sociale wetten
• Je kan uitleggen hoe arbeiders hun leef en werkomstandigheden verbeterden