Paragraaf 1.3 Ontwikkeling in verschillende snelheden

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

§1.3  Ontwikkeling in verschillende snelheden.

* Arm en rijk

* Interne oorzaken

* Externe oorzaken.

Handelskolonialisme was van

1. 1500-1800
2. 1600-1800
3. 1200-1600
4. 1600-1900

De Koude oorlog hoort bij de volgende periode

1. 1939 - 1945
2. 1945 - 1989
3. 1945 - heden
4. 1939 - 1965

Wat zijn de voordelen van vrijhandel?

specialisatie 

mogelijkheid tot ontwikkelen

buitenlandse afzetmarkt

Leerdoelen

1. je weet een aantal interne en externe oorzaken voor verschil in ontwikkeling te noemen
2. je begrijpt dat in- en externe oorzaken van armoede met elkaar samenhangen
3. je kunt door het vergelijken van kaarten aantonen dat een land arm is

Waarom zijn sommige landen rijk en andere arm?

De oorzaken moet je soms zoeken:

 in het land zelf (interne oorzaken) en 

soms erbuiten (externe oorzaken). 

Wanneer in een land veel negatieve factoren samenvallen, is de kans op armoede onder de bevolking groter.

Interne oorzaken; binnen het land zelf.

1. Natuurlijke oorzaken
   

• ontwikkelingskansen: er is voldoende vruchtbare grond, goed klimaat, natuurlijke hulpbronnen, niet te bergachtig en voldoende neerslag.
• ligging: een goed bereikbaar land ( infrastructuur, grenzend aan zee ) heeft meer kansen dan een land omringd door andere landen

Interne oorzaken; binnen het land zelf.

2. Menselijke oorzaken

• politieke systeem: corruptie en slecht bestuur is niet goed voor een land. Een sterke overheid zorgt voor rust!
• bevolkingsopbouw: arme landen veel jongeren en rijke landen vergrijzing. Ideaal is een goede mix
• mate van ongelijkheid.

Extra omschrijving.

Bij: Interne oorzaken: onder menselijke factoren valt 

o.a. het politieke systeem

Het politieke systeem is de wijze waarop het land wordt bestuurd.

 Arme landen worden slecht bestuurd, zijn weinig democratisch en worden gekenmerkt door corruptie, vriendjespolitiek en onvrijheid.

Extra omschrijving:

Bij interne oorzaken: valt onder menselijke factoren: de mate van ongelijkheid

Als een land zich economisch ontwikkelt, neemt de sociale ongelijkheid toe. Sommige groepen profiteren meer van de groeiende welvaart dan andere. Sociale ongelijkheid druk je uit met de Gini-coëfficiënt. Grote ongelijkheid in combinatie met een grote groep jongeren zonder uitzicht op werk, kan leiden tot ernstige sociale onrust in een land.

Extra info bij interne oorzaken valt onder

menselijke factoren: de

bevolkingsgroei en leeftijdsopbouw

Het geboortecijfer daalt wereldwijd, maar in de arme landen groeit de bevolking nog snel. Het nadeel daarvan is, dat het bnp sterk moet groeien om de welvaart per persoon te laten stijgen. Rijke landen hebben juist te maken met vergrijzing. Ook dat tast op den duur de welvaart aan, want een krimpende beroepsbevolking moet dan het geld verdienen voor een groeiende groep bejaarden. Ideaal is een leeftijdsopbouw met een grote, jonge beroepsbevolking die goed is opgeleid.

Externe oorzaken Hierbij gaat het om het soort relatie dat een ontwikkelingsland heeft met de rijke landen.

1. Koloniaal verleden

• exploitatie kolonie: leveren van grondstoffen en landbouwproducten aan het moederland
• vestigingskolonie: kolonisten gingen in het land wonen

2. rol land in de wereldeconomie

• goede/gunstige ligging zodat mno's zich er gaan vestigen

Centrum-periferie

Centrum, Semi-periferie en periferie.

Centrum 

Rijk 

Semi-periferie

In ontwikkeling

Periferie

Arm 

Externe oorzaken:

1: Koloniaal verleden

Veel arme landen van nu waren vroeger koloniën. Hun rol was het exporteren van grondstoffen, landbouwproducten en later ook laagwaardige industriegoederen naar de moederlanden. Die rol spelen ze nog steeds. Nadeel is dat je hiermee veel minder verdient dan met de productie van hoogwaardige industrieproducten en diensten zoals de rijke landen doen.

Externe oorzaken:

2: Rol van een land in de wereldeconomie

De globalisering heeft voor mno's de wereld geopend. Of zij investeren in een land hangt af van economische (bijv. hoogte van het loon) en politieke (bijv. betrouwbare overheid) factoren. Landen in de periferie die niet aantrekkelijk zijn voor buitenlandse investeerders, moeten zich op eigen kracht ontwikkelen en dat is niet eenvoudig.

Begrippenlijst aanvullen:

* natuurlijke hulpbronnen, 

* politieke systeem, 

* democratie, 

* bevolkingsgroei ( natuurlijke en sociale ), 

* welvaart, 

* investeerders, 

*kolonie,

* exploitatie-kolonieën en vestigings-kolonieën.

Wat is geen interne oorzaak voor armoede?

1. vruchtbaar land
2. dictatuur
3. sociale ongelijkheid
4. hoge bevolkingsgroei

Stelling 1: Rijke landen hebben te maken met vergrijzing.
Stelling 2: Bbp heeft te maken met het gemiddelde inkomen van de mensen in een land.

1. Stelling 1: waar. Stelling 2: waar.
2. Stelling 1: niet waar. Stelling 2: niet waar.
3. Stelling 1: waar. Stelling 2: niet waar.
4. Stelling 1: niet waar. Stelling : waar.

Noem 3 redenen waarom een mno in een land zich zal vestigen.

Er komt een sleepvraag aan.

Mno's laten de keuze voor de vestigingsplaats van hun bedrijf afhangen van tal van verschijnselen. 

Sleep de verschijnselen naar de juiste factor:

 1: fysisch factor (= vanuit natuurlijk oogpunt gezien), 

2: economische factor  (= vanuit de economie/geldzaken) gezien  of,

 3: politieke factor (= vanuit de bestuurlijke kant gezien) factor.

Fysische factoren.

Economische factoren.

Politieke factoren.

Belastingvoordeel.

Bereikbaarheid.

Vakbekwaamheid beroepsbevolking.

Aan de slag

* Maken opdrachten §1.3 1 t/m 4 en opdracht 6  dit is af en nagekeken morgen aan het einde van de les. 

Wat dan niet af is = huiswerk