Week van de poezie les 2

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo g
• Leerjaar 2

25 t/m 31 januari

les 2

Lesopbouw

• Doel
• Wat weet je al?
• Eindrijm en rijmschema's
• Dichtvormen
• We schrijven een gedicht
• Gedichten voorlezen 
• Gedichten versieren

Doel

Aan het einde van de les(sen) weet ik:

- wat eindrijm en rijmschema's zijn en kan ik er 4 noemen 

- verschillende dichtvormen en kan er 3 noemen

- heb ik zelf een gedicht geschreven over thuis in 1 van de verschillende dichtvormen

Wat is poëzie en hoe herken je poëzie?

Wat is rijm?

Eindrijm en rijmschema

Wat rijmt er op:

- haar =

- boeken =

- uitgang =

- internet = 

Als het laatste woord van een versregel rijmt op het laatste woord van de volgende regel(s), noemen we dat eindrijm. Dit komt veel voor:

Ik woon in een huis.

Het is daar niet pluis.

Zo horen de regels bij elkaar en kun je het beter onthouden.

Rijmschema

Als je kijkt naar het eindrijm, kun je van een gedicht een rijmschema maken. Je kijkt daarvoor naar de rijmklanken aan het eind van de regel. Dezelfde rijmklanken krijgen dezelfde letter. 

Wat is het rijmschema?
Luister naar het gedicht.

Ik wil geen dichter zijn!

weet je waar ik van hou?

dichter zijn....

dichter bij jou!

1. AABB GEPAARD RIJM
2. ABAB GEKRUIST RIJM
3. ABBA OMARMEND RIJM
4. ABCB GEBROKEN RIJM

Wat is het rijmschema?
Luister naar het gedicht.

Dit kind, ons kind, dat louter vreugde is

Dit kind, dat als een bloem, zo jong, zo fris

Ontwaakt, ontluikt, al zoveel blijdschap bracht

En waar wij voor willen zorgen, dag en nacht

1. AABB GEPAARD RIJM
2. ABAB GEKRUIST RIJM
3. ABBA OMARMEND RIJM
4. ABCB GEBROKEN RIJM

Wat is het rijmschema?
Luister naar het gedicht.

Valentijn is fijn

maar elke dag

bij het zien van je glimlach

is gelukkig zijn

1. AABB GEPAARD RIJM
2. ABAB GEKRUIST RIJM
3. ABBA OMARMEND RIJM
4. ABCB GEBROKEN RIJM

Wat is het rijmschema?
Luister naar het gedicht.

We moesten heel lang op je wachten

maar bleven hopen, jaar na jaar

fantastisch nu te kunnen zeggen

soms worden dromen waar

1. AABB GEPAARD RIJM
2. ABAB GEKRUIST RIJM
3. ABBA OMARMEND RIJM
4. ABCB GEBROKEN RIJM

Vormen van gedichten

- elfje

- haiku

- limerick

- naamdicht/ acrostichon

- sonnet

- lange lijs

Elfje - elf woorden (1, 2, 3, 4, 1)

elfjes                                                          1 woord

ze bestaan                                               2 woorden

kijk maar goed                                        3 woorden

overal om je heen                                  4 woorden

mysterieus                                                1 woord

De volgende gedichten behandelen we een andere keer. 

Aan de slag: Lange Lijs

Je gaat een Lange Lijs maken. Dat is een lang gedicht.

1. Lees de ideekaarten. Tel de herhalingen nog even na!

2. Nu ga je er zelf een schrijven. Bedenk een onderwerp waarover je wilt schrijven.

3. Bedenk nu een bijvoeglijk naamwoord (= een woord dat meer vertelt over jouw onderwerp). Schrijf dat er bij en herhaal dat een aantal keer.

4. Bedenk nu een zin van vijf woorden waarin je vertelt wat er met jouw onderwerp gebeurt. Schrijf deze zin woord voor woord onder je onderwerp.

5. Nu bedenk je een werkwoord en je laat je onderwerp dit doen. Dit herhaal je vijf keer. (Kijk goed naar de ideekaarten hoe je dit doet)

6. Maak het gedicht af met een aantal woorden. (Climax)

Let op! Je laatste woord moet rijmen op je mens of ding!

Nu is je Lange Lijs klaar! Lees het nu hardop voor!

(klinkt het goed, heb je het ritme goed te pakken, breng wijzigingen aan als je niet tevreden bent).

7. Laat je Lange Lijs nakijken en werk het dan netjes uit!

Haiku - afkomstig uit Japan

Drieregelig gedicht met een strakke vorm. In totaal heeft de haiku zeventien lettergrepen. De verdelen over de versregels is vijf, zeven, vijf. 

Het taalgebruik is eenvoudig:

Ik schepte de maan

in mijn schotel, en goot hem

weg met het water

Limerick - komt uit Engeland

Vijf regels; de eerste regel eindigt meestal op een plaatsnaam, de laatste regel eindigt vaak humoristisch. Het rijmschema is AABBA. De eerste twee regels en de laatste regel hebben ieder negen lettergrepen, regel drie en vier hebben beide vijf lettergrepen.

Limerick

Er was eens een vrouw uit Abcoude            9 lettergrepen  A

Die graag op wat kattenvoer kauwde.         9 lettergrepen  A

Maar o wat een lol,                                                5 lettergrepen  B

Na zes blikken vol,                                                 5 lettergrepen B

Ze praatte niet meer, maar miauwde!          9 lettergrepen  A

Naamdicht - Acrostichon

Wie weet hiervan een voorbeeld?