Dunne (intestinum tenue) en dikke darm (intestinum crassum)

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 1

Darmstelsel:

Via maagportier(pylorus) verplaatst de chymus richting de dunne darm. 

Dunne darm

Bestaat uit: 

• Twaalfvingerige darm/duodenum
• Nuchtere dam/jejunum
• Kronkeldarm/ileum

Hoe noem je de dunne voedselbrij die de maag in kleine beetjes doorlaat naar de dunne darm

1. Pylorus
2. Ileum
3. Chymus
4. Gaster

Enzymen

Er zijn drie soorten enzymen, welke worden afgegeven door de alvleesklier. Helpen bij de vertering van voedsel:

• Amylase: vertering van zetmeel;
• Trypsine: eiwitten afbreken;
• Lipase: vetten verteren

Welk hoort nu bij welk?

Amylase

Eiwitten afbreken

Vetten

Zetmeel

Trypsine

Lipase

00:59

Heeft de mens de gehele darm nodig om te kunnen overleven?

Villi / Darmvlokken

In de villi worden stoffen aangemaakt: 

• Water: oplosmiddel van de voedselbrij;
• Slijm: glijmiddel+bescherming van de darmwand;
• Enzym enterokinase: zet inactief verteringsenzym trypsinogeen om in actief trypsine: breekt eiwitten verder af;
• Mengsel van enzymen maltose, sacharose en lactose: zetten resten van grotere suikers om in enkelvoudige suikers, bv glucose

Dikke darm

Bouw dikke darm

• Slijmvlies bestaat uit eencellig cilindrisch epitheel;
• Daaronder: bindweefsellaag met bloedvaten, zenuwen en lymfatisch weefsel;
• Twee spierlagen: dwarse en lengtespieren;
• Buitenkant: glad vlies van bindweefsel(serosa)

Darmvlokken en microcilli ontbreken en er wordt geen spijsverteringssap geproduceerd

Wat zijn de functies van de dikke darm?

Ontlasting

Aan het eind van de dikke darm is de inhoud ingedikt tot een vaste massa. Bestaande uit: water, zouten, onverteerbare voedselresten en afgestorven darmepitheelcellen, dode en levende darmbacteriën. 

Deze massa oefent een toenemende druk uit op de wand van de endeldarm=> er ontstaat drang om te ontlasten. Inwendige sluitspier ontspant. Uitwendige sluitspier kan je actief gesloten houden en actief ontspannen. 

Bloedvoorziening 

darmen

Bloedvoorziening dunne darm door: 

bovenste darmslagader welke uit de lichaamsader ontspringt

Bloedvoorziening dikke darm: uit 

bovenste en onderste darmslagader,

 welke ook uit de aorta ontspringt

Bijna al het afgevoerde bloed gaat via de poortader naar de lever, welk werkt 

als een groot filter

www.anatomie-online.nl

Meest voorkomende ziektebeelden bij darmchirurgie

IBD

IBD: Inflammatory Bowel Disease

• Chronische ontstekingen van de darm 
• Ziekte van Crohn en Colitis Ulcerosa

Bij beide ziekten is de oorzaak onbekend:

• Verstoord afweersysteem
• Erfelijkheid
• Leefstijlfactoren

Verschil Crohn en Colitis:

1. Plek van de ontsteking: Alleen in de dikke darm en endeldarm
2. Ernst van de ontsteking: Ontstekingen beperken zich tot de slijmvlieslaag. Hierdoor ontstaan alleen oppervlakkige ontstekingen aan de binnenkant van de darm.
3. Uitgebreidheid van de ontsteking: De darm is aaneengesloten ontstoken en de endeldarm is er altijd bij betrokken.
4. Darmvernauwingen: Deze treden vrijwel nooit op bij colitis ulcerosa.

Etiologie IBD

Samenspel tussen:

1. Afweer

2. Genetische factoren

3. Omgevingsfactoren (leefstijl)

4. Darmflora 

Etiologie: de leer der ziekte-oorzaken.

Het is nog niet precies bekend waardoor IBD veroorzaakt worden. Maar het vermoeden is dat IBD een zogeheten ‘multifactoriële’ aandoening is. Dit houdt in dat er meerdere factoren meespelen.

De ziekte van Crohn en colitis ulcerosa zijn auto-immuunziektes. Bij auto-immuunziektes gaat er iets mis met de afweer van het lichaam. Normaal gesproken beschermt onze afweer ons lichaam tegen ziekteverwekkers zoals bacteriën. Bij een auto-immuunziekte valt de afweer delen van het eigen lichaam aan waardoor de ontsteking in de darm verklaart kan worden en in stand gehouden wordt. Er zijn duidelijke aanwijzingen dat zowel erfelijke factoren, leefstijl en darmbacteriën een rol spelen. De ziekte van Crohn lijkt gerelateerd aan een genetische mutatie van bepaalde eiwitten en genen, maar hoe deze relatie in elkaar steekt is nog niet geheel duidelijk. Daarnaast is aangetoond dat colitis ulcerosa in de familie kan zitten. Tot wel 20% van de mensen met colitis ulcerosa blijkt namelijk een eerstegraads familielid met IBD te hebben. Het is dus duidelijk dat erfelijkheid een rol speelt, al is er nog geen specifiek overervingspatroon ontdekt. De enige leefstijlfactor waarvan een duidelijk verband met IBD is aangetoond is roken. De ziekte van Crohn komt vaker voor bij rokers. Rokers hebben niet alleen een verhoogd risico op het krijgen van de ziekte, ze presenteren zich ook met meer ernstige klachten/symptomen in vergelijking tot niet-rokers. Daarnaast hebben ze een hoger risico op hernieuwde ziekteactiviteit na een operatie. In tegenstelling tot de desastreuze effecten bij de ziekte van Crohn zijn patiënten met colitis ulcerosa voornamelijk mensen die gestopt zijn met roken of die nooit gerookt hebben. Emotionele en fysieke stress kunnen de ziekte verergeren maar zijn niet de oorzaak. Industrialisering en een ‘Westers’ dieet zouden ook kunnen bijdragen aan het ontstaan van de ziekte. Studies hebben uitgewezen dat mensen met IBD een andere bacteriesamenstelling hebben in hun darmen. Mogelijk spelen bepaalde darmbacteriën een rol bij het ontstaan. Er wordt op dit moment nog veel onderzoek gedaan naar de relatie tussen darmbacteriën en IBD.

IBD

- chronische ziekte

-  meestal ontdekt tussen het 15 - 30 jaar

 - Jongeren hebben een grotere kans vergeleken met ouderen

-  Vrouwen krijgen de ziekte iets vaker dan mannen

- waarschijnlijk auto-immuunsziekte 

- roken is een risicofactor 

Verpleegkundige zorg rondom IBD patiënten (poliklinisch)

• Bij opvlamming van de ziekte aanspreekpunt zijn
• Uitleg en begeleiding over de diagnose en behandelmethoden
• Voorlichting en uitleg over onderzoeken
• Adviseren hoe u om kunt gaan met de symptomen en ongemakken die zich bij uw ziekte en de behandeling ervan voordoen
• Voorlichten en uitleg geven over medicijn gebruik en toedieningswijze
• Voorlichting over de rol van voeding
• Ondersteunen bij mogelijke lichamelijk en psychosociale problemen. Onder andere: seksualiteit, kinderwens, zwangerschap en borstvoeding, werk en vakantie en ontspanning (sport)

Verpleegkundige op de poli zijn het eerste aanspreekpunt als een IBD-patiënt belt. Bij de vpk kan iemand terecht met vragen op medisch en praktisch gebied. Dit kunnen vragen zijn over medische klachten, medicatie en bloeduitslagen. Daarnaast ook vragen over het leven met IBD. Bijvoorbeeld over voeding, het hebben van een chronische ziekte en de impact hiervan op het dagelijks leven, werk, vakantie, rol van de partner, kinderwens, zwangerschap, seksualiteit, etc.

De IBD verpleegkundige begeleid een patiënt en/of zijn partner en

familie in het leren omgaan met de ziekte en de gevolgen hiervan. Dit doet zij door het geven van advies, instructie en voorlichting.

Behandeling IBD - chirurgie

De Ziekte van Crohn

- 50-70% van de patiënten ondergaat een ileocoecaalresectie 

- Re-OK in 10-15% van de gevallen na 8 jaar

Colitis ulcerosa

- 20-25% van de patiënten ondergaat een colectomie

- 5% meteen een colectomie i.v.m. ernst ontsteking

Heelkunde wordt vooral toegepast bij patiënten bij wie de medische therapie faalde of bij wie er complicaties als stenose, abcessen (de ziekte van Crohn) of toxisch megacolon (colitis ulcerosa) optreden. Het aanleggen van een tijdelijk of blijvend ileo- of colostoma gebeurt in geval van ernstige perianale ziekte of van oncontroleerbare ziekte. Zo’n 50 tot 70% van de mensen met de ziekte van Crohn heeft vroeg of laat een operatie nodig. Aanleidingen zijn bijvoorbeeld een vernauwing, een abces of een fistel die veel klachten geeft. De chirurg verwijdert het zieke deel van de darm, meestal is dit het laatste deel van de dunne darm vóór de ingang naar de dikke darm, een ICR. Helaas komt de ziekte na de operatie vaak terug, en in 10 tot 15% van de gevallen moet er na 8 jaar opnieuw een stukje darm worden weggenomen. Bij colitis ulcerosa bestaat de heelkunde uit een totale colectomie met aanleggen van een ileo-anale pouch, al dan niet onder tijdelijk beschermd ileostoma. 

Medicatie: Ontsteking

Bij chronische darmontstekingen (IBD): Colitis en Crohn

• Vaak bloed en slijm bij de ontlasting
• Hevige buikpijnklachten

Corticosteroïden: Prednison

• Oraal of rectaal (voorkeur)
• Bijwerkingen: verhoogde gevoeligheid voor infecties, osteoporose

Bij orale toediening zit er een beschermingslaagje om de tabletten heen, zodat het pas in de darmen uiteenvalt en niet in de maag, waar het eventueel zijn werking al kan verliezen.

Corticosteroïden (Kunstmatige bijnierschorshormonen):

Onderdrukken het immuunsysteem

Remmen ontstekingsreacties

ILEUS

Drie soorten ileus

-mechanische ileus

-paralytische ileus

-chronische intestinale pseudo obstructie (CIP)

Locatie ileus

- Hoge ileus > voedselbelemmering bevindt zich in eerste deel dunne darm of eerste deel dikke darm

- Lage ileus > doorgang van voedsel is belemmerd in het laatste deel van de dikke darm

CIP ileus

gebrek in de spierwand door:

• medicijngebruik
• loodvergiftiging

Paralytische ileus

• na operatie

Mechanische ileus

• afwijking in lumen van de darm
• (galsteen, ingedikte fecesmassa, haarbal etc.)
• tumor, poliep of carcinoom
• druk van buitenaf
• ( liesbreuk, tumorgroei, vergroeiingen in de buik

Ileus

Een ileus is een darmafsluiting. Voedsel kan het lichaam dan niet als ontlasting verlaten. Hierdoor kunnen ernstige klachten en een levensgevaarlijke situatie ontstaan.

Een ileus kan zowel in de dunne als in de dikke darm optreden.

Oorzaken

 - een vernauwing of afknikken van de darm (mechanische ileus) 

 - een obstructie van de darminhoud doordat de darmbeweging vertraagd of afwezig is (paralytische ileus), bijvoorbeeld na een grote buikoperatie.

- een bijzondere vorm van een ileus is de chronische intestinale pseudo-obstructie (CIP). Een bewegingsstoornis van de darm die op elke leeftijd kan optreden.

Behandeling:

- Maaghevel

- Bij een obstructie ileus moet eigenlijk altijd een operatie uitgevoerd worden om de obstructie op te heffen.

- Bij een paralytische ileus moet de onderliggende oorzaak behandeld worden. Een operatie is in dat geval niet altijd nodig.